Κεφάλι καμήλας, κέρατα ελαφιού, μάτια δαίμονα, αυτιά ταύρου, λαιμός φιδιού και κοιλιά αχιβάδας, λέπια κυπρίνου, νύχια αετού και πόδια τίγρης. Ενωμένα μαζί, αυτά τα ανόμοια φυσικά χαρακτηριστικά αποδίδουν ένα λαμπρό πλάσμα της κινεζικής μυθολογίας: τον δράκο, τη χρονιά του οποίου γιορτάζουν οι Κινέζοι από την περασμένη εβδομάδα.

Ο δράκος είναι μια κυρίαρχη φιγούρα στην κινεζική μυθολογία, στο επίκεντρο των πανάρχαιων παραμυθιών δημιουργίας, όπως μας ενημερώνει το περιοδικό του Ινστιτούτου Smithsonian. Οι αρχαίοι θρύλοι απεικονίζουν το μυθικό ον να κατεβαίνει στο έδαφος μαζί με την ομίχλη και να ανατέλλει από τον ωκεανό μαζί με τον ήλιο, μετακινώντας τις εποχές στο πέρασμά του.

Αν και αρχικά ήταν ένα ασαφές μοτίβο στην αρχαία κινεζική τέχνη, ο δράκος αποτελεί σήμερα ένα έμβλημα καλοπροαίρετης θεότητας, αυτοκρατορικής δύναμης και σαρωτικής ενότητας. Ο συμβολισμός του βασίζεται σε χιλιάδες χρόνια λαογραφίας και κινεζικής ιστορίας. Και, ως το μοναδικό μυθολογικό ζώο στο κινεζικό ζωδιακό σύστημα, ο δράκος αποκτά ένα υπερβατικό νόημα.

Ο κινεζικός ζωδιακός κύκλος αποτελείται από 12 ζώα –τον αρουραίο, το βόδι, την τίγρη, το κουνέλι, τον δράκο, το φίδι, το άλογο, την κατσίκα, τον πίθηκο, τον κόκορα, τον σκύλο και το γουρούνι–, που εναλλάσσονται κάθε σεληνιακή Πρωτοχρονιά. Αν και ο χρόνος του σεληνιακού νέου έτους αλλάζει με βάση τους κύκλους της σελήνης, ο εορτασμός γενικά πέφτει μεταξύ 21 Ιανουαρίου και 20 Φεβρουαρίου, ξεκινώντας με το δεύτερο νέο φεγγάρι μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο.

Κάθε σεληνιακό νέο έτος, ένα νέο ζώο αναλαμβάνει τα ηνία της μοίρας. Ο χαρακτήρας του καθοδηγεί την πορεία του έτους και τα άτομα που γεννιούνται κάτω από το ζώδιό του λέγεται ότι υιοθετούν τη συμπεριφορά, τον χαρακτήρα και τα πρότυπα συμβατότητάς του. Πέμπτος στη ζωδιακή σειρά, ο δράκος είναι το πιο ισχυρό –και το πιο αγαπητό– σύμβολο του ζωδιακού κύκλου.

Σύμφωνα με τον Ρίτσαρντ Στράσμπεργκ, συγγραφέα ειδικευμένο στον κινεζικό πολιτισμό, ο δράκος «είναι καταλύτης όλων των δυνάμεων των εννέα ζώων, και επομένως θεωρείται υπέρτατο ον – υπάρχει ένα συντριπτικό μείγμα σεβασμού και ελπίδας στην επίκληση των δυνάμεων του» από τους Κινέζους.

Στη Χρονιά του Δράκου, τα ποσοστά γεννήσεων στην Κίνα είναι εκρηκτικά. Πολλοί γονείς θεωρούν ένα παιδί γεννημένο αυτή τη χρονιά ως «τυχερό μωρό του δράκου», με εξαιρετικές προοπτικές επιτυχίας στη ζωή του.

Αν και αυτή η αντίληψη είναι συχνά μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, με τους γονείς να επενδύουν περισσότερους πόρους στην ανατροφή του παιδιού τους, οι εξαιρετικές προσδοκίες γύρω από το ζωδιακό πλάσμα εστιάζουν στις βαθιές συσχετίσεις του με την ευφυΐα, την εξουσία και την καλή τύχη. Φέτος ο δράκος πήρε τα ηνία από το κουνέλι στις 10 Φεβρουαρίου, εγκαινιάζοντας μια πολυαναμενόμενη περίοδο ευημερίας, συνδεδεμένη με το μυθικό ον.

Ο δωδεκαετής κινεζικός ζωδιακός κύκλος έχει αρχαία προέλευση, αλλά το πότε ακριβώς συνδέθηκε με συγκεκριμένα σύμβολα ζώων αποτελεί αντικείμενο συζήτησης. Τα ζωδιακά πλάσματα αναπαριστώνται σε αντικείμενα και απεικονίζονται στην κινεζική λογοτεχνία ήδη από την περίοδο των πολέμων μεταξύ των κρατιδίων, η οποία εκτείνεται από το 475 έως το 221 π.Χ.

Αλλά το σύστημα της ζωδιακής ταξινόμησης υιοθετήθηκε ευρέως μόνο κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Χαν, η οποία κυριάρχησε στην Κίνα από το 206 π.Χ. έως το 220 μ.Χ. «Το σύστημα που περιελάμβανε αυτά τα 12 ζώα συνεχίζει να αναπτύσσεται και να αναπαριστάται, και έχει εξελιχθεί σε σχέση με την τότε λαογραφία» λέει ο Στράσμπεργκ.

Ο συνοδευτικός θρύλος του ζωδιακού κύκλου ποικίλλει ανάλογα με τη –βουδιστική, ή ταοϊστική– θρησκευτική μυθολογία, αλλά η γενική αφήγηση παραμένει σχετικά συνεπής. Μια θεότητα, συνήθως ο αυτοκράτορας Τζέιντ, καλεί όλα τα ζώα να συμμετάσχουν σε αγώνα δρόμου. Τα πρώτα 12 ζώα που θα ολοκληρώσουν τη διαδρομή θα συμπεριληφθούν στο ζωδιακό ημερολόγιο, με τη θέση τους στον κύκλο να καθορίζεται από τη σειρά με την οποία φτάνουν στη γραμμή τερματισμού.

Η αγωνιστική στρατηγική κάθε ζωδιακού κύκλου περιέχει τα χαρακτηριστικά του κάθε ζωδίου. Ο αρουραίος, για παράδειγμα, που τερματίζει στην πρώτη θέση πείθοντας το βόδι να τον μεταφέρει στην πλάτη του πέρα από το ποτάμι, αντιπροσωπεύει την πονηριά και την επιμονή.

Ο δράκος, από την άλλη, παρότι αναμένεται να επικρατήσει εύκολα στον αγώνα δρόμου λόγω της ικανότητάς του να πετά, σταματά στα μισά της διαδρομής για να μεταφέρει νερό σε ένα χωριό που πλήττεται από ξηρασία – γεγονός που τον καθιστά σύμβολο ανιδιοτελούς καλοσύνης.

Παράλληλα, ο ζωδιακός κύκλος εναλλάσσεται μεταξύ των πέντε θεμελιωδών στοιχείων της ζωής – ξύλο, φωτιά, γη, μέταλλο και νερό. Φέτος ο δράκος κατοικεί στο στοιχείο του ξύλου, που αντιπροσωπεύει την ανάπτυξη και την επιτυχία. Η επιβλητική εκδοχή του δράκου που βλέπουμε σήμερα εμφανίστηκε στα χρόνια της δυναστείας των Χαν, με την εικόνα του να δέχεται επιρροές από τις επαφές των Κινέζων με άλλους πολιτισμούς της Κεντρικής και Δυτικής Ασίας.

Στην τελική του μορφή ο δράκος έχει εκτεταμένες δυνάμεις και ελέγχει τις βροχοπτώσεις, τους κεραυνούς, τον άνεμο, τους ανεμοστρόβιλους και τις καταιγίδες. Αν και η επιρροή του πλάσματος βρίσκεται κυρίως στη σφαίρα του νερού και των καιρικών συνθηκών, υπάρχουν εκατοντάδες εκδοχές του στον κινεζικό πολιτισμό, καθεμία με τη δική της ξεχωριστή μυθολογία.

Τα ιστορικά κείμενα προσφέρουν μια αίσθηση αυτής της πλούσιας παράδοσης. Το Σαν Χάι Τζινγκ –ένα κλασικό κινεζικό κείμενο συλλογής μυθικής γεωγραφίας και θηρίων, που συντάχθηκε μεταξύ του τέταρτου και του πρώτου αιώνα π.Χ.– παρουσιάζει μια θεότητα με κεφάλι δράκου, που στέλνει κεραυνούς από τους ουρανούς χρησιμοποιώντας το στομάχι της ως τύμπανο.

Σύμφωνα με τον Στράσμπεργκ, ο δράκος συχνά συνδυάζεται τελετουργικά με την αρχαιοελληνική μυθολογική φιγούρα του Φοίνικα, για να μεγιστοποιήσει τις ευοίωνες ιδιότητές του. Ο συνδυασμός επιτρέπει την τέλεια αρμονία μεταξύ του δράκου, που σχετίζεται με την ενεργητική, αρσενική αρχή του γιανγκ, και του Φοίνικα, που συνδέεται με την παθητική, γυναικεία αρχή του γιν.

Η πολιτιστική σημασία του δράκου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αγροτική κοινωνία της Κίνας. Οι αγρότες προσεύχονταν στα πλάσματα για καλοκαιρία, χτίζοντας ναούς κατά τη διάρκεια της ξηρασίας για να προσευχηθούν στον δράκο να τους δώσει βροχή και καρποφόρες σοδειές. Σε πλήρη αντίθεση με τους δράκους της μεσαιωνικής Ευρώπης, που βγάζουν φωτιές από το στόμα, οι κινεζικοί δράκοι θεωρούνται καλοπροαίρετα πλάσματα.

Πέρα από τον διαρκή ρόλο του στην κινεζική κουλτούρα, ο δράκος έπαιξε κρίσιμο ρόλο και στην εδραίωση του κινεζικού αυτοκρατορικού κράτους. Το Σίτζι, ένα μνημειακό ιστορικό βιβλίο που συντάχθηκε γύρω στο 85 π.Χ. από τον γραφέα και ιστορικό της αυλής της δυναστείας Χαν, Σίμα Κιάν, αναφέρει ότι η γέννηση του πρώτου αυτοκράτορα των Χαν, Γκαοζού, ευλογήθηκε από έναν δράκο. Ο Γκαοζού θεωρείται ο θεμελιωτής των δομών της αυτοκρατορικής Κίνας.

Ο κινεζικός δράκος είναι πλέον ένα σταθερό σύμβολο ευημερίας και δύναμης. Στην πολυετή διαδρομή του διαμόρφωσε μυθολογικές αντιλήψεις για τη δημιουργία, έπαιξε βασικό ρόλο στις θρησκευτικές πρακτικές, και κόσμησε τα ρούχα των πιο ισχυρών μορφών της αυτοκρατορικής Ιστορίας.

Η δυναμική παρουσία του γίνεται αισθητή σε όλη την κινεζική κουλτούρα. Κάθε σεληνιακό νέο έτος, σε κάθε μέρος του πλανήτη όπου κατοικούν πολίτες κινεζικής καταγωγής, παραδοσιακοί χοροί με γιγάντιες μαριονέτες δράκων κινούνται φιδωτά ανάμεσα σε θορυβώδη πλήθη, χαρίζοντας τύχη σε όλους τους παρευρισκόμενους. Η φετινή Χρονιά του Δράκου είναι γεμάτη από όλους αυτούς τους ιστορικούς συμβολισμούς.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News