Ενας πεντάλεπτος υπνάκος στον καναπέ την ώρα που παρακολουθούμε μια ταινία είναι μεγάλο διάστημα για τα δεδομένα του μικρο-ύπνου, που μετρώνται σε δευτερόλεπτα. Αν και δεν υπάρχει ξεκάθαρος χρονικός ορισμός του φαινομένου, σχετικές μελέτες αναφέρονται στο κλείσιμο των ματιών για έως και 15 δευτερόλεπτα.

Οι μικρο-ύπνοι επηρεάζουν την καθημερινότητά μας είτε ακίνδυνα, όταν προκύπτουν κατά τη διάρκεια βαρετών καθημερινών ασχολιών, είτε πολύ επικίνδυνα, αν εμφανιστούν την ώρα της οδήγησης. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του BBC, οι μελέτες του φαινομένου τώρα προσεγγίζουν τα αίτια της εμφάνισής τους.

Πρόσφατη έρευνα αποκάλυψε ότι οι πραγματικοί ειδικοί σε αυτούς τους μικροσκοπικούς ύπνους είναι οι πιγκουίνοι. Ενώ οι σύντροφοί τους βρίσκονται στη θάλασσα αναζητώντας τροφή, όσοι μένουν πίσω φωλιάζουν μαζικά και πρέπει να παραμένουν σε εγρήγορση για να προστατεύουν τα αυγά τους από αρπακτικά, καθώς και από την επιθετικότητα άλλων πιγκουίνων.

Οι οικοφυσιολόγοι παρατήρησαν ότι οι πιγκουίνοι στην Ανταρκτική κοιμούνται για 34 δευτερόλεπτα τη φορά κατά μέσο όρο, αλλά παίρνουν 10.000 μικρο-ύπνους διάρκειας μικρότερης των τεσσάρων δευτερολέπτων – μόνο στο μισό κομμάτι του εγκεφάλου τους κάθε φορά. Ο χρόνος μπορεί να φαίνεται υπερβολικά μικρός για ξεκούραση, αλλά αθροιστικά φθάνει τις 11 ώρες το 24ωρο για κάθε πιγκουίνο.

Το φαινόμενο λειτουργεί ευεργετικά για τους πιγκουίνους, αλλά στους ανθρώπους τα πράγματα είναι πιο επικίνδυνα. Ενας μικρο-ύπνος λίγων δευτερολέπτων μπορεί να θέσει τη ζωή μας σε κίνδυνο. Συνήθως προκαλείται στη διάρκεια βαρετών, επαναλαμβανόμενων εργασιών, όπως είναι η οδήγηση φορτηγού με σταθερά υψηλή ταχύτητα κατά μήκος ευθέως αυτοκινητοδρόμου για πολλές ώρες.

Το 2014 δημοσιεύθηκε η πρώτη μελέτη που διερευνούσε τους μικρο-ύπνους, χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα σαρωτές εγκεφάλου, εγγραφές βίντεο των κινήσεων των ματιών και εξοπλισμό ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος (EEG) για τη μέτρηση των εγκεφαλικών κυμάτων.

Η ομάδα της έρευνας επινόησε μια πολύ βαρετή εργασία για τους άτυχους συμμετέχοντες. Καθώς ήταν ξαπλωμένοι μέσα στον σαρωτή, είχαν μια οθόνη μπροστά τους και ένα χειριστήριο στο ένα χέρι. Η εντολή που τους δόθηκε ήταν να χρησιμοποιούν το χειριστήριο για να εξασφαλίσουν ότι ένας κύκλος στην οθόνη συμβάδιζε διαρκώς με έναν κινούμενο στόχο.

Το τεστ ήταν τόσο βαρετό, που οι συμμετέχοντες δυσκολεύονταν να μείνουν ξύπνιοι – το 70% πήρε τουλάχιστον 36 μικρο-ύπνους κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας 50 λεπτών. Οι επιστήμονες, με έδρα το Κράιστσερτς της Νέας Ζηλανδίας, περίμεναν λίγους υπνάκους, αλλά όχι τόσους.

Παρότι δεν έπασχαν από έλλειψη ύπνου και βρίσκονταν σε μαγνητικό τομογράφο, που έχει συνεχή θόρυβο, οι συμμετέχοντες έκλειναν τα μάτια τους για δευτερόλεπτα. Τα ίδια αποτελέσματα είχε άλλη έρευνα στη Νέα Ζηλανδία, όπου οι εθελοντές κρατούσαν ένα εικονικό τιμόνι έχοντας μπροστά τους μια οθόνη με πίστα οδήγησης.

Οσο πιο κουρασμένοι είμαστε τόσο πιο πιθανό είναι να μικροκοιμόμαστε. Η Ιβόν Χάρισον, ερευνήτρια ύπνου στο Ηνωμένο Βασίλειο, διαπίστωσε ότι αυτοί οι μικροσκοπικοί ύπνοι είναι πιο συνηθισμένοι τα απογεύματα και τα βράδια, και συχνά προηγούνται μιας μεγαλύτερης περιόδου νυχτερινού ύπνου.

Αμερικανική έρευνα ανακάλυψε ότι άνθρωποι που κοιμούνταν έξι ώρες κάθε νύχτα για 14 συνεχόμενες ημέρες είχαν τον ίδιο αριθμό μικρο-ύπνων με εκείνους που έμεναν άυπνοι ένα ολόκληρο βράδυ – απλώς δεν καταλάβαιναν πόσο κουρασμένοι ήταν. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι οι περισσότεροι δεν καταλάβαιναν καν ότι τα μάτια τους έκλειναν για λίγα δευτερόλεπτα.

Οσον αφορά το τι συμβαίνει στον εγκέφαλο, οι μικρο-ύπνοι χαρακτηρίζονται σε μεγάλο βαθμό από μια μετατόπιση από τα κύματα άλφα στα θήτα – το είδος των κυμάτων που παρατηρούνται στο πρώτο στάδιο του ύπνου. Οι ερευνητές του πειράματος της Νέας Ζηλανδίας, όμως, παρατήρησαν και κάτι περίεργο: μια αύξηση της δραστηριότητας στον μετωπιαίο και βρεγματικό φλοιό, τις περιοχές που εκτείνονται στο πίσω μέρος του μετώπου.

Η ομάδα εικάζει ότι αυτό μπορεί να είναι μια ασυνείδητη αντίδραση στη νυσταλέα διάθεση, μια προσπάθεια όχι να κοιμηθείς, αλλά να παραμείνεις ξύπνιος. Αυτό δεν παρατηρείται σε μακρύτερους ύπνους ή σε υπνάκους, υποδηλώνοντας ότι οι μικρο-ύπνοι διαφέρουν από τον κανονικό ύπνο όχι μόνο στη διάρκεια.

Το φαινόμενο των μικρο-ύπνων είναι προβληματικό στις περιπτώσεις οδηγών μεγάλων φορτηγών που πρέπει να οδηγήσουν για ώρες μέσα στη νύχτα – μια εργασία μονότονη και πιο κουραστική από όσο φαντάζει. Η επιστημονική ανάλυση των πλάνων από τις κάμερες στα ταμπλό των επαγγελματιών οδηγών έδειξαν ότι οι μικρο-ύπνοι διάρκειας κάτω των δέκα δευτερολέπτων ευθύνονται για τη συντριπτική πλειονότητα των ατυχημάτων στους δρόμους.

Τελικά, όμως, τα δεδομένα των ερευνών αποδεικνύουν ότι ο σταθερά κακός νυχτερινός ύπνος ευθύνεται για την πλειονότητα των φαινομένων εμφάνισης μικρο-ύπνων στη διάρκεια της ημέρας – γεγονός που αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να αποδειχθεί μοιραίο. Πρόκειται για πρόβλημα ψυχικής και σωματικής υγείας και απαιτεί θεραπεία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News