Eνα κύμα διαμαρτυριών μπλοκάρει τους δρόμους της Ευρώπης, από τη Γαλλία και τη Γερμανία έως τη Ρουμανία και από την Ιρλανδία μέχρι την Ιταλία και την Ελλάδα – αν και, στην παρούσα φάση, για άλλους λόγους. Οι αγρότες διαμαρτύρονται για αύξηση του κόστους παραγωγής και παράλληλη μείωση των εισοδημάτων τους και κατηγορούν την ΕΕ και τα μέτρα της λεγόμενης Πράσινης Συμφωνίας, του σχεδίου που άρχισε να εφαρμόζεται το 2020 για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

«Η γεωργία αξίζει λιγότερο από το 2% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, αλλά παράγει το 10% των αερίων του θερμοκηπίου. Είναι σαφές ότι αυτός ο τομέας πρέπει να παίξει τον ρόλο του στο πλαίσιο της μετάβασης σε μια βιώσιμη οικονομία» γράφει σε άρθρο του στην Corriere della Sera ο Μαουρίτσιο Φερέρα. «Ομως ποιο ακριβώς κομμάτι; Και ποιος πρέπει να αποφασίσει;» διερωτάται ο διακεκριμένος ιταλός πολιτικός επιστήμονας.

Σημειώνει πως η αναδιάρθρωση της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων συνεπάγεται σημαντικές αλλαγές στον τρόπο παραγωγής και τεράστιες επενδύσεις για τους αγρότες, οπότε δεν θα ήταν δίκαιο να μετακυλιστεί πλήρως το βάρος σε αυτούς. «Αυτό μπορεί και πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο διαλόγου» υπογραμμίζει.

Θεωρεί, ωστόσο, ότι τα οδοφράγματα στους δρόμους και οι προσβολές με αποδέκτες τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών «δεν αποτελούν αποδεκτό μέσο». Τα παράπονα και τα αιτήματα των αγροτών είναι μεν θεμιτά και εύλογα, αλλά πρέπει να σέβονται τα όρια της θεσμικής διαπραγμάτευσης και δεν μπορούν να θέτουν υπό αμφισβήτηση τους στόχους που οι εθνικές κυβερνήσεις και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν καθορίσει από κοινού και δημοκρατικά στις Βρυξέλλες.

«Η αειφορία είναι ένα κρίσιμο συλλογικό αγαθό, το οποίο δεν μπορεί να υπονομεύεται» γράφει ο Μαουρίτσιο Φερέρα, προσθέτοντας πως «η Πράσινη Συμφωνία αφήνει άφθονα περιθώρια ευελιξίας για την κάλυψη των αναγκών των αγροτών, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο το κοινό συμφέρον».

Υφίσταται, ωστόσο, ένα ζήτημα. «Εάν κρίνουμε από τις διαδηλώσεις και τα συνθήματα των τελευταίων ημερών, υπάρχει ο κίνδυνος η δυσφορία του αγροτικού κόσμου να πέσει στην παγίδα της λαϊκιστικής διαμαρτυρίας» υποστηρίζει. Πώς μπορεί να συμβεί αυτό; «Ο μηχανισμός είναι γνωστός: δημιουργείται μια τεχνητή αντίθεση ανάμεσα σε ένα αδιαφοροποίητο κοινό (τα εννέα εκατομμύρια αγρότες της ΕΕ, ο καθένας εκ των οποίων έχει συγκεκριμένες προκλήσεις να αντιμετωπίσει) και την υποτιθέμενη τεχνοκρατική ελίτ των Βρυξελλών,  η οποία είναι ανίκανη, καταπιεστική και στην υπηρεσία κάποιας απροσδιόριστης ισχυρής δύναμης. Η ΕΕ μετατρέπεται, έτσι, στον εχθρό που πρέπει να καταπολεμηθεί, σε αποδιοπομπαίο τράγο στον οποίο αποδίδεται όλη η ευθύνη για τη ζημιά».

Ο Μαουρίτσιο Φερέρα θυμίζει πως ο λαϊκισμός «έχει ήδη σπείρει ανέμους στη γαλλική ύπαιθρο», για παράδειγμα με τις κινητοποιήσεις κατά της παγκοσμιοποίησης στη δεκαετία του 1990, υπό την ηγεσία του Ζοζέ Μποβέ. Σήμερα ο «αγροτολαϊκισμός» ενθαρρύνεται από ακροδεξιά/εθνικολαϊκιστικά κόμματα, όπως η Εθνική Συσπείρωση στη Γαλλία, το Alternative für Deutschland στη Γερμανία, το Κόμμα της Ελευθερίας του Γκερτ Βίλντερς στην Ολλανδία και η Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι στην Ιταλία.

Ο κίνδυνος στην προκειμένη περίπτωση είναι να αποπειραθούν αυτά τα κόμματα να εκμεταλλευθούν τη δυσφορία και τις διαμαρτυρίες των αγροτών, αρχικά ενισχύοντάς τες και στη συνέχεια μολύνοντάς τες με τα δικά τους αιτήματα περί ανάκτησης της εθνικής κυριαρχίας σε βάρος των Βρυξελλών.

Ωστόσο, μια τέτοια επιχείρηση μπορεί να είναι επιτυχής μόνο με την υποτίμηση ή ακόμη και την άρνηση της κλιματικής κρίσης. «Ούτε οι πιο καιροσκόποι ή οι πιο ανενημέρωτοι πολιτικοί δεν μπορούν πλέον να σκεφτούν ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτή την κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε τοπικό επίπεδο μέσω “κλεισίματος των συνόρων”. Μια σοβαρή και αποτελεσματική πολιτική μπορεί να επιβληθεί μόνο από τις Βρυξέλλες» σημειώνει ο Φερέρα.

Η πράσινη μετάβαση είναι μια αναπόφευκτη αναγκαιότητα που επηρεάζει ολόκληρη την κοινωνία, περιλαμβανομένης, φυσικά,  της υπαίθρου, και έχει ένα συγκεκριμένο κόστος, το οποίο σημαίνει πως όλοι θα πρέπει να στερηθούν κάτι. «Οπως όλες σχεδόν οι δημόσιες πολιτικές, έτσι και οι περιβαλλοντικές πρέπει επίσης να διαφοροποιούν τον αντίκτυπό τους (από άποψη κόστους και θυσιών) ανάλογα με τη ζημιά που προκαλεί κάθε τομέας ή κλάδος. Εφόσον το όφελος είναι συλλογικό –ένα βιώσιμο οικοσύστημα–, είναι σωστό να προβλέπονται αποζημιώσεις από τον δημόσιο προϋπολογισμό» υποστηρίζει ο ιταλός επιστήμονας.

Αναφέρει πως από την ίδρυσή της η ΕΕ έδινε πάντα ιδιαίτερη προσοχή στη γεωργία, ενώ όσον αφορά το μέλλον, πάνω από το ένα τρίτο (σχεδόν 300 δισ. ευρώ) του κοινοτικού προϋπολογισμού για την περίοδο 2023-2027 προορίζεται για νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική, κάθε χρόνο θα δεσμεύονται τέσσερα δισ. ευρώ για τις μικρές επιχειρήσεις, ενώ προβλέπεται και η σύσταση ειδικού ταμείου για την απορρόφηση κραδασμών από τυχόν αύξηση του κόστους και για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών.

Πιθανώς να χρειάζονται περισσότερα κεφάλαια και άλλου είδους παρεμβάσεις, καθώς και να καταστούν λιγότερο επαχθείς οι γραφειοκρατικές διαδικασίες. Τα ζητήματα αυτά, και όποια άλλα, απασχολούν τους αγρότες της ΕΕ και μπορούν να συζητηθούν, σημειώνει ο Φερέρα, αναφέροντας ότι πριν από λίγες ημέρες η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κήρυξε την έναρξη του «Στρατηγικού Διαλόγου για το Μέλλον της Γεωργίας», ενός μόνιμου φόρουμ για την εξέταση των τρόπων και των χρόνων προσαρμογής στα όποια νέα δεδομένα.

«Ενας νέος στίβος προστέθηκε, έτσι, στους ήδη υπάρχοντες για την ήρεμη διαπραγμάτευση θεμάτων του τομέα της γεωργίας» γράφει ο Φερέρα. Ωστόσο «τα οδοφράγματα, οι καμένες σημαίες και οι απειλητικές διακηρύξεις πολώνουν τις θέσεις, προσελκύουν ταραχοποιούς και οξύνουν τις συγκρούσεις. Και αποτρέπουν ή επιβραδύνουν το μόνο που χρειάζεται: μια εποικοδομητική συζήτηση για την επίτευξη ενός συμβιβασμού στο όνομα της δικαιοσύνης και της λογικής».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News