Ο Φραγκίσκος Β’ ανέβηκε στον θρόνο της Γαλλίας, αφού ο πατέρας του τραυματίστηκε θανάσιμα σε ένα τουρνουά κονταρομαχίας το 1559. Εναν αιώνα νωρίτερα ο Ιάκωβος Γ’ έγινε βασιλιάς της Σκωτίας, αφού ο δικός του πατέρας βρέθηκε μοιραία δίπλα σε ένα κανόνι που εξερράγη. Αλλοι πρίγκιπες ανήλθαν στο θρόνο αφού δηλητηριάστηκαν αδέλφια τους ή αποκεφαλίστηκαν θείοι τους.

Συγκριτικά, οπότε, η ενθρόνιση του Φρειδερίκου Ι΄ της Δανίας, την 14η Ιανουαρίου, ήταν μια ανιαρή, τουλάχιστον, υπόθεση. Περί τις δύο εβδομάδες νωρίτερα, η μητέρα του Μαργαρίτα Β’ ξάφνιασε τους υπηκόους της, ανακοινώνοντας πως 52 χρόνια στον θρόνο ήταν αρκετά. Με το κεφάλι της στη θέση του, δίχως να έχει δηλητηριαστεί και φαινομενικά ατάραχη, η 83χρονη πρώην βασίλισσα της Δανίας υπέγραψε την παραίτησή της ενώπιον των υπουργών της κυβέρνησης και στη συνέχεια κάλεσε τον γιο της Φρειδερίκο να πάρει τη θέση της στο Συμβούλιο του Κράτους. Αφού είπε το «ο Θεός να Σώζει τον Βασιλιά», η Μαργαρίτα Β΄αποχώρησε από την αίθουσα, εγκαταλείποντας, συγχρόνως τη βασιλική σκηνή. Εξω το πλήθος ζητωκραύγαζε, αναμένοντας να σχηματίσει μια πρώτη εντύπωση για τον νέο του μονάρχη.

Ποιος είναι, όμως, ο σκοπός της βασιλείας κατά την τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα; Μήπως ο θεσμός είναι όντως απαρχαιωμένος και πρέπει να καταργηθεί, όπως υποστηρίζουν πολλοί ανά τη Γηραιά Αλβιόνα;

«Κάθε οικογένεια έχει ένα κειμήλιο που είναι πολύ πολύτιμο για να πεταχτεί αλλά δεν έχει πρακτική χρήση. Μια ντουζίνα ευρωπαϊκές χώρες έχουν το συνταγματικό ισοδύναμο. Βασιλιάδες, πρίγκιπες και ένας Μεγάλος Δούκας εξακολουθούν να κατέχουν ισχύ σε κατά τα άλλα πεφωτισμένα μέρη, κυρίως στη βόρεια Ευρώπη – σκεφτείτε την υπέρμαχο της ισοτιμίας Σκανδιναβία, την πραγματιστική Βρετανία ή την λιτή Μπενελούξ. Σε μια εποχή δημοκρατίας κανείς δεν εκλέγεται, σε μια περίοδο που διεξάγονται αγώνες για ισορροπία μεταξύ των φύλων, τώρα τυχαίνει να είναι όλοι άνδρες, σε αυτούς τους καιρούς λογοδοσίας πολλοί κινούνται κάπου πάνω από το νόμο. Αποπνέουν τη μούχλα της περγαμηνής στην εποχή του ChatGPTt», απαντάει ο «Καρλομάγνος», όπως υπογράφει ο αρθρογράφος του Economist επί ευρωπαϊκών ζητημάτων.

«Ωστόσο οι περισσότερες μοναρχίες χαίρουν ποσοστών αποδοχής για τα οποία οι δημοκρατικά εκλεγμένοι ηγέτες μπορεί να σκότωναν και έναν γονιό τους. Οπως η ανθρώπινη σκωληκοειδής απόφυση, οι Αυτών Μεγαλειότητες της Ευρώπης αποτελούν ουσιαστικά ένα κατάλοιπο: εξυπηρετούν κάποιον ελάχιστα προφανή σκοπό, αλλά λίγοι πιστεύουν ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι αφαίρεσή τους, εάν δεν προκαλούν προβλήματα», προσθέτει.

Ο «Καρλομάγνος» αναγνωρίζει πως ενδεχομένως να είναι υπέρ το δέον αυστηρός με τους εστεμμένους της Γηραιάς Ηπείρου. Γράφει πως η Σουηδία, το Λουξεμβούργο και η Ισπανία (η μόνη ευρωπαϊκή μοναρχία νότια των Αλπεων, πέρα από το μικροσκοπικό Μονακό και την Ανδόρα) «είναι κάθε άλλο παρά εκκολαπτήρια τυραννίας» ενώ ως ανώτατοι εκπρόσωποι του κράτους «οι μονάρχες παρέχουν συνέχεια: οι κυβερνήσεις έρχονται και παρέρχονται, οι βασιλιάδες παραμένουν για δεκαετίες. Στέμματα, σκήπτρα και βασιλικές στολές με αρκετά στρατιωτικά μετάλλια ώστε να κάνουν έναν βορειοκορεάτη στρατηγό να κοκκινίσει προσθέτουν λίγη μεγαλοπρέπεια στην πολιτεία», εξηγεί, σημειώνοντας πως αυτό ήταν το κύριο επιχείρημα υπέρ της ανοχής της μοναρχίας που προέβαλλε ο Γουόλτερ Μπάγκετ, ιστορικός διευθυντής του Economist: το 1867 υποστήριξε ότι το κράτος χρειάζεται ένα «αποτελεσματικό» τμήμα, αποτελούμενο από υπουργούς, αλλά και ένα «εξυψωμένο», για να «διεγείρει και να συντηρεί την ευλάβεια του πληθυσμού».

Οπως εξηγεί ο αρθρογράφος του έγκυρου βρετανικού εντύπου, την εποχή του Μπάγκετ η μοναρχία ήταν ο κανόνας στην Ευρώπη, όπως ήταν από τον Μεσαίωνα. Τον επόμενο αιώνα, ωστόσο, δύο παγκόσμιοι πόλεμοι και η έλευση του κομμουνισμού συνέβαλαν στην κατάργηση της βασιλείας σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη ενώ όσοι γαλαζοαίματοι παρέμειναν στους θρόνους τους, απώλεσαν μεγάλο μέρος της ισχύος τους και άρχισαν να συνηθίζουν στα νέα τους καθήκοντα, κυρίως στην φιλανθρωπία, στη διοργάνωση κρατικών συμποσίων και στην πραγματοποίηση εγκαινίων. Μόλις έπαψαν να ασκούν εξουσία και να έχουν υπηκόους άρχισαν, τουλάχιστον ορισμένοι, να συναναστρέφονται περισσότερο με τους απλούς πολίτες, τους κοινούς θνητούς, με τον βασιλιά της Ολλανδίας, για παράδειγμα, να έχει υπάρξει πιλότος μερικής απασχόλησης της KLM για περισσότερο από δύο δεκαετίες και την πριγκίπισσα-διάδοχο του θρόνου της Σουηδίας Βικτόρια να παντρεύεται τον προσωπικό της γυμναστή.

«Πέρα από το ότι παρέχει απασχόληση σε πιλοποιούς και αρθρογράφους ταμπλόιντ, ποιο είναι το νόημα της μοναρχίας σήμερα;», διερωτάται ο «Καρλομάγνος».  «Οι υποστηρικτές του θεσμού τονίζουν τον ρόλο της στην προσέλκυση τουριστών ή στο άνοιγμα θυρών σε εταιρείες ενώ βρίσκονται σε εμπορικές αποστολές στο εξωτερικό. Σε περιόδους κρίσης, ένας αξιοπρεπής βασιλιάς μπορεί να επουλώσει πληγές, όπως έκανε ο βασιλιάς Χάραλντ Ε΄ της Νορβηγίας, θρηνώντας δημόσια μετά τον θάνατο 77 ανθρώπων σε τρομοκρατική επίθεση το 2011. Σε περιόδους αστάθειας μπορούν να ασκήσουν μια κατευναστική επιρροή. Ο Χουάν Κάρλος Α’ της Ισπανίας πιστώνεται ότι εδραίωσε την επιστροφή της χώρας στη δημοκρατία μετά το 1975. Ο βέλγος βασιλιάς λέγεται μερικές φορές ότι είναι ένα από τα λίγα πράγματα – μαζί με την μπύρα και την εθνική ομάδα ποδοσφαίρου – που κρατούν τον τόπο ενωμένο. Για πολλούς οι μονάρχες συμβολίζουν την ένδοξη ιστορία ενός βασιλείου και χρησιμεύουν ως ένα μέσο για τη μετατροπή μιας μορφής εθνικής δεισιδαιμονίας σε υγιή πατριωτισμό», απαντάει ο αρθρογράφος του Economist.

Οσον αφορά τα επιχειρήματα όλων όσοι τάσσονται κατά της μοναρχίας είναι μάλλον πιο ξεκάθαρα: «Οι εκλεγμένοι πρόεδροι είναι εξίσου ικανοί με τους βασιλιάδες να θρηνούν δημόσια. Οι απειλές για τη δημοκρατία στην Ευρώπη αυτές τις ημέρες δεν είναι του είδους που μπορούν να αντιμετωπίσουν οι μονάρχες. Υπάρχει κάτι φεουδαρχικό στο να υπάρχουν μη εκλεγμένοι πλουτοκράτες, που συχνά δεν φορολογούνται, στον πυρήνα σύγχρονων πολιτικών συστημάτων. Και οι εστεμμένοι ενίοτε χαίρουν περισσότερης ισχύος, ή τουλάχιστον επιρροής, από ό,τι υποτίθεται. Στις περισσότερες χώρες, περιλαμβανομένων της Βρετανίας, της Νορβηγίας και της Ολλανδίας, ο πρωθυπουργός συναντά τον μονάρχη κάθε εβδομάδα και συζητούν κρατικές υποθέσεις – το οποίο αποτελεί μια ευκαιρία για επηρεασμό της πολιτικής με τρόπους εντελώς αδιαφανείς», όπως συνοψίζει ο «Καρλομάγνος».

Επιπλέον ζήτημα αποτελεί και το γεγονός πως οι βασιλικοί οίκοι αποτελούνται από οικογένειες, οι οποίες, αν και βασιλικές, διαθέτουν μέλη, κυρίως «αδέλφια με βαρυσήμαντους τίτλους αλλά χωρίς πραγματική δουλειά», που τείνουν να δημιουργούν προβλήματα. Ο αδελφός του βασιλιά του Βελγίου, για παράδειγμα, είχε αποπειραθεί κάποτε να συνεργαστεί, ανεπιτυχώς, με τον Μουαμάρ Καντάφι ενώ η αδελφή του μελλοντικού βασιλιά της Νορβηγίας υποστηρίζει ότι συνομιλεί με αγγέλους και παραιτήθηκε από τα βασιλικά της καθήκοντα για να διευθύνει μια εταιρεία φαρμάκων με τον αρραβωνιαστικό της, έναν αυτοαποκαλούμενο σαμάνο από την Αμερική. Οσον αφορά την πρίγκιπα Αντριου, αδελφό του βασιλιά Καρόλου της Βρετανίας, «όσα λιγότερα λέγονται, τόσο το καλύτερο», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο «Καρλομάγνος».

«Το εξυψωμένο τμήμα του συντάγματος είναι πολύ συχνά το πιο βρώμικο», υποστηρίζει, ολοκληρώνοντας το άρθρο του. «Οι γαλαζοαίματοι γνωρίζουν ότι στέκονται πάνω σε λεπτό πάγο και ενεργούν ανάλογα. Αν και δεν εκλέγονται, υπηρετούν προς τέρψιν του λαού. Πού είναι η διασκέδαση σε αυτό; Τα προνόμιά τους έχουν παρέλθει: ο ολλανδός βασιλιάς χρειάστηκε να ζητήσει συγγνώμη αφού συνελήφθη να αποδρά σε ένα ελληνικό νησί (σσ: για την ακρίβεια στο Πόρτο Χέλι όπου η βίλα του) κατά τη διάρκεια της πανδημίας της Covid-19. Ο Φρειδερίκος έσπευσε να υποσχεθεί πίστη στον λαό της Δανίας καθώς ανήλθε στο θρόνο την περασμένη εβδομάδα. Μια φορά κι έναν καιρό θα συνέβαινε το αντίθετο», θυμίζει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News