Εδώ και χρόνια, η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής έχει ένα σύμβολο: τον αριθμό 1,5. Από τη Συμφωνία για το Κλίμα του 2015 και τον στόχο του περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, ο αριθμός έγινε συνώνυμο της αποτροπής της κλιματικής κρίσης.

Κάποια μέλη της κλιματολογικής κοινότητας, όμως, φοβούνται πλέον ότι ο αριθμός-φετίχ δεν μπορεί πρακτικά να παραμένει βιώσιμος στόχος. Θεωρούν ότι είναι ανεύθυνο εκ μέρους τους να ζαχαρώνουν την αλήθεια. Αλλοι, πάλι, πιστεύουν ότι αυτή η άποψη δεν είναι μόνο λανθασμένη, αλλά και επικίνδυνη.

Ο διασημότερος, ίσως, επιστήμονας για το κλίμα, ο Τζέιμς Χάνσεν, ήταν εκείνος που ξεκίνησε την αντιπαράθεση όταν, τον περασμένο Νοέμβριο, κήρυξε το όριο του 1,5 βαθμού «πιο νεκρό και από ψοφίμι», κάνοντας λόγο για αδυναμία της επιστημονικής κοινότητας «να ξεκαθαρίσει στους πολιτικούς ηγέτες του κόσμου ποια είναι η κατάσταση».

Ο ρυθμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη επιταχύνεται, είπε σε συνέντευξη Τύπου, και ο πλανήτης είναι βέβαιο ότι θα ξεπεράσει τον 1,5 βαθμό θέρμανσης. «Οποιος καταλαβαίνει από φυσική, το γνωρίζει» συμπλήρωσε ελαφρώς αφοριστικά. Τα λόγια του έχουν βαρύτητα, καθώς θεωρείται ο πρώτος επιστήμονας που έκρουσε δημόσια τον κώδωνα του κινδύνου για την κλιματική αλλαγή, πίσω στη δεκαετία του 1980.

Αλλά οι συνάδελφοί του αντιδρούν έντονα. «Εχω τρία πτυχία στη φυσική και μπορώ να σας πω ότι ο Τζιμ κάνει λάθος» λέει ο Μάικλ Μαν, κορυφαίος επιστήμονας του κλίματος στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, αναφερόμενος στον Χάνσεν. Το πρόβλημα δεν είναι η φυσική, αλλά η πολιτική, αναφέρει σε ρεπορτάζ του το CNN. «Και τα πολιτικά εμπόδια μπορούν να ξεπεραστούν» συμπληρώνει.

Η θέση της Φριντερίκε Οτο, κλιματικής επιστήμονα στο Ινστιτούτο Γκράνθαμ του Imperial College του Λονδίνου, είναι ακόμα πιο ωμή. «Νομίζω ότι είναι πολύ ανόητο να το λες» δήλωσε σε δημοσιογράφους τον περασμένο Νοέμβριο. «Αυτή τη στιγμή ο 1,5 βαθμός Κελσίου είναι εφικτός και το να προσποιείσαι ότι δεν είναι σε οδηγεί ακόμη περισσότερο στο να μην κάνεις τίποτα».

Οι διαφωνίες στην επιστημονική κοινότητα του κλίματος δεν είναι ασυνήθιστες – ο πλανήτης μας είναι ένα εξαιρετικά περίπλοκο σύστημα και η επίτευξη συναίνεσης ξεκινά συνήθως από τις επιστημονικές διαφωνίες. Αλλά όσο η υπερθέρμανση τροφοδοτεί ακραίες καιρικές συνθήκες –κύματα καύσωνα, κυκλώνες και σφοδρές χειμερινές καταιγίδες, όπως αυτές που έχουν σαρώσει περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών–, η συζήτηση για το μέλλον του «1,5» επίσης… υπερθερμαίνεται.

Ενώ οι επιστήμονες ανησυχούν περισσότερο για τη μακροπρόθεσμη υπερθέρμανση σε βάθος χρόνου, οι υψηλές θερμοκρασίες-ρεκόρ του 2023 ήταν ένα έντονο προειδοποιητικό σημάδι. Εάν ο πλανήτης ξεπεράσει μακροπρόθεσμα τον 1,5 βαθμό Κελσίου, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα αρχίσουν να υπερβαίνουν την ικανότητα προσαρμογής των ανθρώπων και των οικοσυστημάτων.

Κάθε κλάσμα βαθμού Κελσίου έχει σημασία στις συνθήκες κλιματικού χάους που βιώνουμε. Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια ο κόσμος έχει θερμανθεί από 1 βαθμό Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, σε περίπου 1,2 βαθμούς σήμερα – κλάσματα του βαθμού, που μεταφράζονται σε ακραία καιρικά φαινόμενα και καταρρίπτουν παγκόσμια ρεκόρ.

Για τον Χάνσεν, τα πρόσφατα ρεκόρ ζέστης προσφέρουν πειστική απόδειξη ότι το «1,5» είναι νεκρό. Προβλέπει ότι μέχρι τον προσεχή Μάιο ο πλανήτης θα έχει βιώσει μια περίοδο 12 μηνών με μέση θερμοκρασία 1,6 έως 1,7 βαθμούς υψηλότερη από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Στο επίκεντρο του επιχειρήματός του βρίσκεται ο πολυσυζητημένος ισχυρισμός του ότι ο πλανήτης θερμαίνεται πολύ πιο γρήγορα από ό,τι είχε αρχικά προβλεφθεί.

Επισημαίνει την ανισορροπία μεταξύ της ενέργειας που έρχεται από τον Ηλιο και αυτής που φεύγει μέσω της θερμότητας που εκπέμπεται στο Διάστημα. Αυτή η ανισορροπία έχει διπλασιαστεί, κάτι που σημαίνει ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη κλιμακώνεται, υποστήριξε σε μια μελέτη που συνέταξε μαζί με περισσότερους από 12 άλλους επιστήμονες.

Η ομάδα του αποδίδει την κλιμάκωση κυρίως στις επιτυχημένες παγκόσμιες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της ρύπανσης της Ναυτιλίας. Τα πλοία καίνε ορυκτά καύσιμα που παράγουν εκπομπές άνθρακα, οι οποίες έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Αλλά τα καυσαέρια των πλοίων περιέχουν επίσης διοξείδιο του θείου.

Μπορεί να ακούγεται αντιφατικό, αλλά το ρυπογόνο διοξείδιο του θείου –το οποίο είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία– έχει παγκόσμια ψυκτική επίδραση, καθώς τα σωματίδιά του αντανακλούν το φως του Ηλιου μακριά από τη Γη. Η έρευνα του Χάνσεν προβλέπει ότι ο κόσμος θα παραβιάσει το μακροπρόθεσμο σημείο αναφοράς του 1,5 βαθμού Κελσίου στη διάρκεια αυτής της δεκαετίας, και τους 2 βαθμούς πριν από το 2050.

Λίγοι επιστήμονες θα αμφισβητήσουν ότι ο κόσμος αντιμετωπίζει ένα τρομακτικό μονοπάτι για τον περιορισμό της ανόδου της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό. Ακόμη και με τις τρέχουσες κλιματικές πολιτικές, ο πλανήτης βρίσκεται σε τροχιά για σχεδόν 3 βαθμούς υπερθέρμανσης. Κατά κάποιο τρόπο –και κατά βάθος– η διαφωνία μεταξύ των επιστημόνων έγκειται στην αξία ύπαρξης, πλέον, του ορόσημου του 1,5 βαθμού.

Ο κίνδυνος της απάλειψης του ορίου επιφυλακής του 1,5 βαθμού, σύμφωνα με τους διαφωνούντες προς τον Χάνσεν επιστήμονες, είναι ο εφησυχασμός. Φοβούνται ότι, ακόμη και αν δεν επιτευχθεί ο στόχος του Παρισιού –ενδεχόμενο που ακόμα και οι πιο αισιόδοξοι θεωρούν πλέον αρκετά πιθανό–, ο αριθμός λειτουργεί ως καμπανάκι κινδύνου σε μια κοινωνική σκακιέρα όπου οι βιομηχανίες ψάχνουν αφορμές για να εγκαταλείψουν την προσπάθεια.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News