Καράβια πάνε κι έρχονται, βαρκούλες αναδεύονται στης θάλασσας τα τσαλίμια, τρελαμένοι γλάροι βουρλίζουν ουρανούς. Τόση φόρα που αναπτύσσουν για να διασχίσουν το τοπίο, λες, για πολύ μακρύ ταξίδι αναχωρούν, εν τέλει, έναν τεράστιο κύκλο και ξαναγυρίζουν. Μεγάλη υπόθεση να έχεις να γυρίζεις. Αλλιώς τι να λέει το ταξίδι; Κόσμος μιλιούνια, σκηνές πλάνα πάνω στο πλάνο. Πολυσινεμά. Ποιο έργο να πρωτοπαρακολουθήσεις;

Το «εν ζωή και εν ροή» εδώ βρίσκει την επιτομή του. Λαχανιάζουν τα μάτια, και ό,τι στέκεται στη ματιά απορείς πώς πρόλαβες να το κρατήσεις. Για παράδειγμα, πεθαίνω για τις ανδροκοινωνίες των ψαράδων. Τόσο χαρακτηριστικό στοιχείο της Πόλης. Ωρες ατελείωτες. Φυσιογνωμίες και φυσιογνωμίες. Μουστάκια και μουστάκια. Παρακεί μικροεπιχειρήσεις, θαρρείς του Καραγκιόζη, πέντε χαρτόκουτες η μια πάνω στην άλλη και ψήνει ψαράκια, μυρίζει όλος ο τόπος ψάρι, άντε και ψωμί και λάχανο, και έγινε μαγαζάκι με ουρά από πελάτες.

Παραδίπλα γάτες παχιές παραμονεύουν. Ζευγάρια που κοιτάζονται τρυφερά σαν να παρακολουθείς τούρκικο έργο, λες και το κορίτσι με τη μαντίλα είναι εύθραυστη πορσελάνη, και δίπλα τους ακριβώς άλλα ζευγάρια εισαγόμενα, ευρωπαϊκά, να ρουφιούνται με πάθος και το κορίτσι να φοράει σορτσάκι. Τίποτα δεν τους κάνει εντύπωση πια. Συνήθισαν από τον τουρισμό. Αλλωστε η Κωνσταντινούπολη δεν είναι Τουρκία-Τουρκία. Κάποτε τα μάτια των ντόπιων ανδρών ήταν λαίμαργα, αχόρταγα, τώρα «χάλασαν» και εδώ. Βιτρίνες με γλυκά σιροπιαστά, χαλβάδες σε στοίχιση, μετά σε ακριβοδίκαιη ζύγιση. Τα ποθούν ψυχή, μάτια και στομάχι.

Τι να λέω για τα παζάρια; Χρώματα, αρώματα, μπαχάρια, όχλος. Λακέρδα, πάρε λακέρδα και μελέτησε με τι δεξιοτεχνία την κόβει. Λατρεύω τη δεξιοτεχνία τους να κόβουν οτιδήποτε, ζυγίζοντάς το με το μάτι. Κόρνες και μουεζίνης. Κάπου κάπου πιάνεις και κανένα ελληνικό τραγούδι. Λατρεύουν την ελληνική μουσική. «Γιουνάν;», Ναι, Γιουνάν. Και «μαϊμούδες» ψευδαισθήσεις. Ερμε Louis, έρμη Hermes και τα Moncler να κάνουν θραύση. Ποιος κοροϊδεύει ποιον; «Original μαϊμού» ευφυώς διαλαλεί. Τόση μαγευτική Ανατολή να βαστάει κόντρα σε φρεσκογεννημένη Ευρώπη! Τόση γοητεία στη γοητεία! Αμαχητί παραδίδεσαι. Ψηλά τα χέρια. Και όπου θέλει ας σε πάει.

Αλλη Πόλη αφήσαμε και άλλη Πόλη βρήκαμε. Πώς κατάφεραν τέτοια δοσολογία! Τέτοιο άλμα. Πότε έγιναν όλα αυτά; Οι εντυπώσεις ξεκινούν από το νέο αεροδρόμιο. Απέραντο, πανέμορφο αρχιτεκτόνημα. Ο,τι κάνουν έχει έγνοια μνημειακού. Μιλάμε, βέβαια, και για άλλα μεγέθη πληθυσμού: 16 εκατομμύρια έφτασε μόνο η Πόλη. Βουλιάζει από τουρίστες 24 μήνες τον χρόνο. Το απόλυτο σταυροδρόμι. Αλλά εξίσου ευχάριστη έκπληξη είναι και παλιές-νέες αναβαπτισμένες περιοχές, όπως το Καράκοϊ, για παράδειγμα. Δεν συλλαμβάνει ο νους τη νέα ταυτότητα.

Galata port, απέραντο λιμάνι, αεροδιάδρομος ανθρώπων όλο το 24ωρο, θέα μαγευτική, ανάσα ο Βόσπορος και όλα της Πόλης τα μνημεία στο φόντο, και καταστήματα, και εστιατόρια, και ένα κρουαζιερόπλοιο να σπάει ο λαιμός σου χαζεύοντας το ύψος του, και βέβαια το Μουσείο İstanbul Modern, ό,τι ακριβώς λένε οι λέξεις. Το βλέμμα προς την Ευρώπη είναι πλέον βήματα σταθερά στην Ευρώπη. Με φόρα, όχι τσιπρέικη. Αν και η Κωνσταντινούπολη, αλίμονο, δεν είναι ο μόνος καθρέφτης της Τουρκίας. Μόλις περάσεις τα «σύνορα» του «κρατιδίου», όλα αλλάζουν.

Η βόλτα στο Galata port θα σας φέρει στη σκέψη τον αντίστοιχο περίπατο στην παραλία της Θεσσαλονίκης, αλλά είπαμε… άλλα μεγέθη πληθυσμού. Αιώνιες, ωστόσο, οι συγγένειες. Μα πίσω από τον πρώτο ενθουσιασμό μου ξεμυτάει και μια φοβία δεύτερης ανάγνωσης, μην και αλλάξει ακόμα πιο πολύ η ταυτότητα της Πόλης και παραδοθεί στην «ομοιοχρωμία» της ύπουλα καλπάζουσας παγκοσμιοποίησης. Οι διεθνείς φίρμες αλώνουν τα σύμπαντα και τα κάνουν όλα να δείχνουν Ενα. Το ένιωσα στη Μεγάλη Οδό του Πέραν. Ευτυχώς, υπάρχουν τα σοκάκια.  

Το Μουσείο Instabul Modern, το πρώτο Μουσείο σύγχρονης τέχνης, είναι έργο του Ρέντσο Πιάνο, όπως και το Μέγαρο Μουσικής τους. Σπουδαία αρχιτεκτονήματα και τα δυο, όπου η «συνομιλία» του έξω κόσμου με τον μέσα κατορθώνεται ευρηματικά. Ιδιαίτερα χάρηκα δύο εκθέσεις. Μία φωτογραφίας, του Nuri Bilge Ceylan, με 22 συγκλονιστικά πορτρέτα ανθρώπων από διάφορα μέρη του κόσμου. Και μια άλλη με τίτλο «Always here», με έργα μόνο γυναικών καλλιτεχνών.

Είχε τόσο, μα τόσο ενδιαφέρον να παρατηρείς τις επισκέπτριες με τις μαντίλες τους και τα μαύρα, ισοπεδωτικά παλτό τους να παρακολουθούν performance γυναικών καλλιτεχνών που μιλούν για τη θέση των γυναικών στην Τουρκία. Η τέχνη παντού και πάντα βρίσκει τη δίοδο. Στο δε Μέγαρο Μουσικής, στην πλατεία Ταξίμ, απολαύσαμε το πιο πανοραμικό τσάι της ζωής μας, στο μαγευτικής θέας εστιατόριό του, που σας προτρέπω να επισκεφτείτε.

Ντολμά Μπαχτσέ. Πάλι και πάλι. Ποιος ανυποψίαστος περιγέλασε το στιλ τουρκομπαρόκ; Εύκολη την έχετε τη δοσολογία του; Λατρεύω τον Ντολμά Μπαχτσέ ως «ναό» του τουρκομπαρόκ. «Μας κυβερνάει ο θεός των λεπτομερειών» είπε ευφυώς ο ξεναγός μας. Προσκυνώ, λοιπόν, τον θεό των λεπτομερειών. Στα αντικείμενα, στις πορσελάνες, στους πολυελαίους, στα τόσα δα κουταλάκια του τσαγιού, στα σερβίτσια, στο πάτωμα όπου ενώνονται τέσσερα διαφορετικά ξύλα, στον τρόπο που ζεσταινόταν ο χώρος με ένα δικό τους σύστημα καλοριφέρ, σε εκείνα τα τοξωτά παράθυρα-παρατηρητήρια, που από εκεί κατασκόπευαν οι γυναίκες του χαρεμιού την αίθουσα δεξιώσεων, στα ταβάνια.

Λατρεύω –αυτό κι αν λατρεύω– και το σημείο όπου βρίσκεται. Οι κήποι του, που χαϊδεύονται με τον Βόσπορο και όλο το συναρπαστικό τοπίο. Πώς είχαν μετατρέψει μια τοποθεσία έλους σε χώρο για παλάτι! Επιχωματώσεις και κόντρα επιχωματώσεις, εξ ου και Ντολμά «γεμιστό» Μπαχτσέ. Περιδιαβάστε, θαυμάστε, μα προς Θεού, μη δοκιμάσετε να αντιγράψετε το στιλ στα πάτρια εδάφη. Εχουμε δει σημεία και τέρατα. Εχουμε δει εγκλήματα. Τα μεταξωτά βρακιά θέλουν σουλτάνους.  

«Θέλω να σε περπατήσω εγώ» είπε ο Γιώργος Μάμαλος. Ο Γιώργος, μια κεραυνοβόλα φιλία. Πώς μυρίζονται οι άνθρωποι! Πώς ο καθένας εντοπίζει τη ράτσα του. Αφεθήκαμε να μας περπατήσει σε ό,τι ακριβώς θα ήθελα να δω χωρίς να το έχουμε συνεννοηθεί. Χωθήκαμε σε φλύαρα στενά. Κοντοσταθήκαμε σε ωραίες κρήνες, που έχει πολλές η Πόλη. Χαμογελάσαμε πικρά σε ταμπέλες, στοές και αρχοντικά με ταμπέλες, ελληνικά ονόματα-στίγματα ιδιοκτησίας. Μα ξαφνικά, σε εκείνο το σημείο συντελέστηκε το «θαύμα».

Πρέπει ίσως να σας διευκρινίσω πρώτα ότι δεν καταδέχομαι πια εκείνα τα «είχαμε… και τι δεν είχαμε». Ισως με καθοδηγεί η πεποίθησή μου ότι ο ελληνισμός δεν χάνεται, δεν διακόπτεται, δεν σβήνει. Είναι κάτι πολύ πιο μεγάλο. Σε εκείνο, λοιπόν, το σημείο της Πόλης ήρθε η επιβεβαίωση. Είδα τη δύναμη του ελληνισμού! Νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Δες! Δες κι εσύ! Στο πιο κεντρικό, στο πιο πολύβουο σημείο… Αγία Τριάδα, ναός μεγαλειώδης όσο πιάνει το μάτι. Ζάππειο Σχολείο, τεράστιο, μεγαλειώδες, όσο πιάνει το μάτι, πάντα εν λειτουργία. Πιο εκεί, το Sport club, με ένα σωρό μετάλλια αθλητών σε προσθήκες… Ελληνισμός, τζιέρι μου. Βουρκώνω. Από δέος. Δεν χάνεται, δεν διακόπτεται, δεν σβήνει. Οσο μεγαλώνω, το μόνο κλάμα που καταδέχομαι είναι για το γεγονός ότι εμείς οι δυο λαοί δεν έχουμε αντιληφθεί την τεράστια δύναμή μας εν τη ενώσει.     

Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Ενα κράτος εν κράτει. Ευχάριστη έκπληξη για εμάς η πληροφορία ότι ο Πατριάρχης θα λειτουργούσε. Εσπερινός. Αποφασίζουμε να παρακολουθήσουμε τη λειτουργία ως ευτυχή συγκυρία. Η κυρία πίσω μου μας πιάνει την κουβέντα. Νοσταλγεί τα παιδικά της χρόνια στο Ζάππειο Σχολείο. Μιλάει με συγκίνηση για τα μαθήματα που παρακολουθούσαν πρωί και απόγευμα. Κάποια στιγμή απαγγέλει ψιθυριστά και το «Φεγγαράκι μου λαμπρό». Στον ίδιο χώρο το «Φεγγαράκι μου λαμπρό» και το Βυζάντιο σε όλο του το μεγαλείο. Δεν είναι συναρπαστικό;

Η λειτουργία στο Φανάρι είναι άλλου είδους λειτουργία. Επιβλητική, μεγαλειώδης. Με εντυπωσιάζει ο συγχρονισμός. Ο συντονισμός κινήσεων, οι γονυκλισίες, με τόση ακρίβεια όλα. Σου προκαλείται δέος. Σε τούτα τα μέρη, η έννοια της Ορθοδοξίας δεν χωράει καμία ευκολία ανάγνωσης. Πυλώνας. Θέλετε και ένα ενδιαφέρον στοιχείο; Στην Περιφέρεια Φαναρίου-Κερατίου κόλπου αντιστοιχούν 14 ενορίες, χωρίς όμως ενορίτες. Και μόλις λίγα βήματα μετά το Πατριαρχείο, σε μια ανηφόρα-μαχαιριά, η Μεγάλη του Γένους Σχολή, επιτηρούσα από ψηλά «το σύμπαν», καθηλωτικά σε αποτελειώνει.        

Πόλη και γεύσεις. Γουργουρίζουν μάτια και στομάχι. Βεβαίως, έχουμε μερικά στάνταρ προσκυνήματα. Για παράδειγμα, Hamdi για κεμπάπ με θέα τη γέφυρα του Γαλατά. Το κεμπάπ με το φιστίκι. (Και που το σκέφτομαι, τρέχουν τα σάλια μου.) Και για να ολοκληρωθεί το έγκλημα, γλυκό κατμέρ ζεστό ζεστό, πάλι με φιστίκι. Βεβαίως, θα περάσουμε και από το Bebek Balikci να χαρούμε ψάρι πάνω στον Βόσπορο, στην περιοχή Bebek. Αλλά πιο πολύ από αυτό να απολαύσουμε το σέρβις, όπως δεξιοτεχνικά το προσφέρουν οι τούρκοι σερβιτόροι. Βεβαίως, θα φάμε για πρωινό μπακλαβά (μα, για πρωινό μπακλαβά; Ψιλοντρέπομαι που το αποκαλύπτω) στου Gulluoglu, με καφεδάκι τούρκικο. Βεβαίως, βεβαίως, βεβαίως… Εχει νόημα να συνεχίσω; Η Πόλη έχει μυρουδιές συναρπαστικές να σε τραβάνε. Και όπου θέλουν ας σε πάνε. Δεν φημίζομαι για δυνατές αντιστάσεις…

Κωνσταντινούπολη, μια πόλη εν ροή. Λαχάνιασαν όλες οι αισθήσεις μας ακόμα μια φορά. Πόσα να χωρέσω να σας γράψω, μια έρμη χρονογράφος;        

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News