Ο κορυφαίος αμερικανός σκηνοθέτης της «Λίστας του Σίντλερ» (μεταξύ πάμπολλων άλλων ταινιών) Στίβεν Σπίλμπεργκ αποφάσισε να συγκεντρώσει όλο το διαθέσιμο υλικό για να φτιάξει ένα ντοκιμαντέρ που θα αφηγείται τις φρικαλεότητες που διέπραξε η Χαμάς την 7η Οκτωβρίου. Η απόφαση αυτή του Σπίλμπεργκ «σφραγίζει μια ουσιαστική σχέση μεταξύ του σκηνοθέτη και του λαού του, τόσο σε υπαρξιακό όσο και σε καλλιτεχνικό επίπεδο» γράφει σε άρθρο του στη Repubblica ο Αντόνιο Μόντα, ο οποίος είναι επίσης σκηνοθέτης, καθώς και καθηγητής Ιστορίας του Κινηματογράφου στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.

«Δεν φαντάστηκα ποτέ ότι θα γινόμουν μάρτυρας τέτοιας ανείπωτης βαρβαρότητας προς τους Εβραίους» δήλωσε ο Σπίλμπεργκ ανακοινώνοντας τα σχέδιά του. «Ο αντισημιτισμός δεν εξαλείφθηκε ποτέ. Ηταν λιγότερο ορατός και τώρα επέστρεψε στο φως με αλαζονεία» πρόσθεσε, κάνοντας λόγο για «κατάσταση παρόμοια με εκείνη στη Γερμανία του 1930». Γι’ αυτό είναι απαραίτητη σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, η «καταπολέμηση κάθε μορφής αντισημιτισμού και μίσους» επισήμανε ο σκηνοθέτης.

Βάση του ντοκιμαντέρ θα αποτελέσουν οι μαρτυρίες 130 ανθρώπων που επέζησαν από τις επιθέσεις της Χαμάς, ενώ η απόφαση του σκηνοθέτη να τεθεί το όλο εγχείρημα υπό την αιγίδα του Shoah Foundation, που ο ίδιος ίδρυσε το 1994, «καταδεικνύει ότι εξισώνει τη φρίκη των γεγονότων της 7ης Οκτωβρίου με τον αποτροπιασμό του Ολοκαυτώματος» σημειώνει ο Αντόνιο Μόντα.

Ο Σπίλμπεργκ προέβη στην ίδρυση του Shoah Foundation μετά την τεράστια διεθνή απήχηση που είχε η «Λίστα του Σίντλερ», με στόχο τη διατήρηση της μνήμης της τραγωδίας του Ολοκαυτώματος, αλλά και της καταγραφής του αντισημιτισμού, καθώς και άλλων μορφών μισαλλοδοξίας στις επόμενες δεκαετίες.

«Η “Λίστα του Σίντλερ” αποτέλεσε ένα ορόσημο στη ζωή του Σπίλμπεργκ, αλλά μόνο εκείνοι που μέχρι τότε έκριναν επιφανειακά τον κινηματογράφο του ως διασκέδαση έμειναν έκπληκτοι από την αφοσίωσή του σε αυτό το θέμα» γράφει ο Μόντα, σημειώνοντας πως η δράση του δεν περιορίζεται στις δραστηριότητες του ιδρύματός του και στην παραγωγή ντοκιμαντέρ, καθώς έχει στα σκαριά μια μεταφορά του «Apeirogon», του βιβλίου στο οποίο ο ιρλανδός συγγραφέας Κόλουμ Μακάν αφηγείται την ιδιότυπη σχέση μεταξύ ενός Ισραηλινού και ενός Παλαιστίνιου, που αμφότεροι χάνουν τις κόρες τους κατά την ισραηλινο-παλαιστινιακή σύρραξη.

«Ο σκηνοθέτης συγκινήθηκε από τη διάσταση της ελπίδας που υπάρχει στο υπέροχο βιβλίο του ιρλανδού συγγραφέα και έχει στο μυαλό του να ολοκληρώσει με αυτό μια τριλογία για τον εβραϊκό λαό, η οποία ξεκίνησε με τη “Λίστα του Σίντλερ” και συνεχίστηκε με το “Μόναχο”, την ταινία για τη σφαγή ισραηλινών αθλητών το 1972 στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου και τα επακόλουθα αντίποινα από τις μυστικές υπηρεσίες» υπενθυμίζει ο Αντόνιο Μόντα.

Σύμφωνα με τον ιταλό ειδικό (ο οποίος έχει διατελέσει επίσης καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Ρώμης), το ότι ο Σπίλμπεργκ χαρακτήρισε τις φρικαλεότητες της 7ης Οκτωβρίου «ανείπωτες» είναι ενδεικτικό του τρόπου με τον οποίο παρουσιάζει το κακό στις ταινίες του.

«Ενα ξεκάθαρο παράδειγμα αποτελεί ο πραγματικός χαρακτήρας του Αμον Γκετ, ο οποίος στη “Λίστα του Σίντλερ” απολαμβάνει να πυροβολεί αδιάκριτα προς μια ομάδα Εβραίων για να αποδείξει την απόλυτη ισχύ του. Οταν ο ναζιστής διοικητής που υποδύεται ο Ρέιφ Φάινς βγάζει μια κραυγή μπροστά σε μια πυρά από πτώματα, γινόμαστε μάρτυρες σε ένα κρεσέντο φρίκης και παράνοιας, της νίκης του σκότους. Ο Σπίλμπεργκ γνωρίζει τη θεολογική διδασκαλία, σύμφωνα με την οποία το κακό είναι ένα μυστήριο που δεν μπορεί να εξηγηθεί, παρά μόνο να ειπωθεί», γράφει ο Αντόνιο Μόντα.

Από αυτή την άποψη ιδιαίτερα διαφωτιστική είναι η ταινία «Μονομαχία» («Duel» του 1972), στην οποία ένας οδηγού φορτηγού θέλει να σκοτώσει εντελώς αναίτια έναν άνδρα που ταξιδεύει με το αυτοκίνητό του:

«Ο Σπίλμπεργκ δεν δείχνει ποτέ τα χαρακτηριστικά εκείνου που διαπράττει αυτή τη φρίκη, αλλά μόνο εκείνα του θύματος, που απεικονίζονται με όλη του την ανθρωπιά και το πνεύμα επιβίωσης. Πρόκειται για μια σκηνοθετική προσέγγιση που επαναλαμβάνεται συνεχώς.

»Στα “Σαγόνια του Καρχαρία”, ο θηρευτής επιτίθεται ανελέητα, ενώ και σε αυτή την περίπτωση, όπως στη “Μονομαχία” και τη “Λίστα του Σίντλερ”, είναι τα θύματα αυτά που έχουν την αξιοπρέπεια της αντίστασης (…)

»Με αυτό βλέμμα στήνεται και το νέο έργο (για τα θύματα της 7ης Οκτωβρίου): οι λήψεις με τα εξοντωμένα παιδιά και τα κρεβάτια γεμάτα αίμα είναι η αναπαράσταση μιας ανείπωτης κραυγής πόνου, με την οποία ο Σπίλμπεργκ εξυμνεί το μαρτύριο αθώων θυμάτων αντιμέτωπων με την απανθρωπιά  σφαγέων που ενσαρκώνουν το απόλυτο κακό, και γι’ αυτό δεν  μπορούν να έχουν ούτε πρόσωπο ούτε ψυχή», εξηγεί ο ιταλός σκηνοθέτης και πανεπιστημιακός.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News