Περισσότερες από 70 ημέρες μετά το ξέσπασμα του πολέμου μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ, υπάρχουν τουλάχιστον τρία ανοιχτά μέτωπα στη Μέση Ανατολή –στη Γάζα, στον Νότιο Λίβανο και στην Ερυθρά Θάλασσα– και παντού βρίσκονται σε εξέλιξη πυρετώδεις μυστικές διαπραγματεύσεις, στο πλαίσιο των οποίων εξετάζονται κίνδυνοι και ευκαιρίες που θα μπορούσαν να αλλάξουν τα δεδομένα άρδην σε ολόκληρη την περιοχή.

«Η είσοδος σε αυτόν τον λαβύρινθο των διαπραγματεύσεων συνεπάγεται την εξέταση των πιθανών μετασχηματισμών σε μια περιοχή όπου, όπως μας διδάσκει η Ιστορία, το απρόβλεπτο συχνά γίνεται πραγματικότητα» γράφει σε ανάλυσή του ο Μαουρίτσιο Μολινάρι, διευθυντής της ιταλικής εφημερίδας La Repubblica.

Το πρώτο και πιο αιματηρό μέτωπο είναι, φυσικά, η Λωρίδα της Γάζας, όπου το Ισραήλ σκοπεύει να αφανίσει τη Χαμάς, παίρνοντας εκδίκηση για τις σφαγές της 7ης Οκτωβρίου, ενώ η παλαιστινιακή οργάνωση επιδιώκει να επιβιώσει, ούτως ώστε να συνεχίσει να μάχεται εναντίον της ύπαρξης του Ισραήλ.

Οι όποιες διαπραγματεύσεις μεταξύ των δυο θανάσιμων εχθρών περνούν από το Κατάρ, το εμιράτο που συνδέεται μεν στενά με τη Χαμάς αλλά υπήρξε επίσης –μετά τη διάσκεψη της Μαδρίτης, το 1991– η πρώτη χώρα του Κόλπου που κατέβαλε προσπάθειες για βελτίωση των σχέσεων με το Ισραήλ.

Ο Μολινάρι θυμίζει πως το περασμένο Σάββατο ο πρωθυπουργός του Κατάρ, Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν Αλ Θάνι, και ο διευθυντής της Μοσάντ, Νταβίντ Μπαρνέα, συναντήθηκαν στο Οσλο. Οι δυο άνδρες συναντήθηκαν ξανά τη Δευτέρα, στη Βαρσοβία αυτή τη φορά, όπου μετέβη επίσης ο διευθυντής της CIA Γουίλιαμ Μπερνς, με στόχο την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για την απελευθέρωση των ομήρων και μια εκεχειρία.

Ομως στο τραπέζι υπάρχει και ένα τρίτο θέμα, αν και αποσιωπάται. Αφορά το ενδεχόμενο επίτευξης μιας συμφωνίας για έξοδο της Χαμάς, ή μάλλον των λειψάνων της, από τη Γάζα, με απώτερο σκοπό τον τερματισμό του πολέμου.

Οπως εξηγεί ο Μολινάρι, καθώς είναι η Ντόχα αυτή που φιλοξενεί τους πολιτικούς ηγέτες και τα πλούτη της Χαμάς, μόνο ο Αλ Θάνι μπορεί να είναι σε θέση να διαχειριστεί μια διαπραγμάτευση με τον ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου, στο πλαίσιο της οποίας οι στόχοι των δυο άσπονδων εχθρών –η έξοδος της Χαμάς από τη Γάζα και η επιβίωση της Χαμάς– θα μπορούσαν υπό προϋποθέσεις να συμπέσουν.

Οσον αφορά το ότι η Χαμάς δεν μπορεί παρά να εγκαταλείψει οριστικά τη Λωρίδα της Γάζας, υπάρχει μια de facto σύγκλιση απόψεων –αν και εκφράζεται διαφορετικά από την κάθε πλευρά– μεταξύ του Ισραήλ, των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των μετριοπαθών αραβικών χωρών, ενώ αντίθετη άποψη εκφράζει μόνο το Ιράν, που στηρίζει ανοιχτά την ισλαμιστική οργάνωση.

Εάν, ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στο Κατάρ και το Ισραήλ –τις οποίες εγγυάται και παρακολουθεί στενά ο Λευκός Οίκος μέσω του επικεφαλής της CIA– είναι ο δρόμος που θα μπορούσε να οδηγήσει στον τερματισμό της σύρραξης, τότε αυτό συνεπάγεται ότι θα βρίσκονται σε εξέλιξη και οι πιο περίπλοκες κατά τη μεταπολεμική περίοδο διαπραγματεύσεις για το μελλοντικό καθεστώς της Γάζας.

Το Ισραήλ δηλώνει ότι δεν θέλει να την καταλάβει, στοχεύει όμως στη διατήρηση του ελέγχου της ασφάλειας και αντιτίθεται στην επιστροφή της Εθνικής Παλαιστινιακής Αρχής (PNA), η οποία κυβερνούσε τη Γάζα μέχρι το 2007. Ομως οι ΗΠΑ, η ΕΕ και η Σαουδική Αραβία πιστεύουν ότι αυτή είναι όντως η καλύτερη λύση (ο Λευκός Οίκος επισημαίνει επίσης την ανάγκη «αναζωογόνησης» της Παλαιστινιακής Αρχής, μέσω της ανάδειξης ενός νέου ηγέτη στη Ραμάλα, που θα αντικαταστήσει τον γηραιό και αποδυναμωμένο Αμπού Μάζεν).

Παρότι οι απόψεις διίστανται, λαμβάνοντας υπόψη τις μετριοπαθείς αραβικές χώρες (Αίγυπτο, Ιορδανία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαχρέιν και Σαουδική Αραβία), διαπιστώνεται ότι υπάρχει τουλάχιστον ένα κοινό σημείο εκκίνησης, με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να συμφωνούν πως θα πρέπει να αποφευχθεί μια κατοχή της Γάζας από το Ισραήλ και να βρεθεί μια λύση για την προστασία των περισσότερων από δύο εκατομμύρια πολιτών της Λωρίδας.

Εξ ου και η υπόθεση, που ήδη συζητείται, για τη σύσταση ενός διεθνούς σώματος, στην οποία θα συνέβαλλαν μετριοπαθείς αραβικές χώρες και ευρωπαϊκά κράτη, και θα επιχειρούσε υπό τον ΟΗΕ ή, σε περίπτωση εναντίωσης της Ρωσίας, υπό τον Αραβικό Σύνδεσμο.

Οσον αφορά την ανακούφιση και την προστασία των αμάχων της Γάζας, η Ουάσινγκτον έχει ήδη διαρρεύσει ότι επικεφαλής μιας πιθανής ανθρωπιστικής αποστολής θα μπορούσε να τεθεί ο ιορδανός πρίγκιπας Ζέιντ Ρά’αντ Αλ Χουσεΐν, πρώην Υπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Οπως αναφέρει στην ανάλυσή του ο Μαουρίτσιο Μολινάρι, με βάση αυτό το σενάριο γίνεται κατανοητή και η εξαιρετική σύνεση με την οποία αντιμετωπίζει η Σαουδική Αραβία τη σύρραξη: το Ριάντ πάγωσε μεν, αλλά δεν ακύρωσε τις διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ (για την εξομάλυνση των μεταξύ τους σχέσεων) και εξακολουθεί να διατίθεται να τις ολοκληρώσει, ενδεχομένως με μια συμφωνία στην οποία θα μπορούσε να προβλεφθεί ο τερματισμός της ισραηλινοπαλαιστινιακής σύγκρουσης, όπως προβλεπόταν και στο ειρηνευτικό σχέδιο που είχαν παρουσιάσει οι Σαουδάραβες το 2002.

Στο ίδιο πλαίσιο, εξηγείται επίσης γιατί οι αραβικές χώρες που υπέγραψαν τις Συμφωνίες του Αβραάμ, καταδίκασαν απερίφραστα τις ισραηλινές επιθέσεις και τις τεράστιες απώλειες σε αμάχους, γυναικόπαιδα κυρίως, αλλά δεν είπαν λέξη υπέρ της Χαμάς και αντιτάχθηκαν στο αίτημα του Ιράν για πλήρη κατάρρευση των σχέσεων με το Ισραήλ, καθώς και για ένα πετρελαϊκό εμπάργκο, όπως συνέβη μετά τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, το 1973.

Διαπραγματεύσεις διεξάγονται επίσης στον Λίβανο, το μέτωπο πολέμου όπου καθημερινά σημειώνονται εχθροπραξίες μεταξύ της φιλοϊρανικής Χεζμπολάχ και του Ισραήλ. Οι ΗΠΑ στοχεύουν, με την υποστήριξη της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας, να καταλήξουν σε μια ενίσχυση του ψηφίσματος 1701 του ΟΗΕ για να οπισθοχωρήσει η Χεζμπολάχ πίσω μέχρι τον ποταμό Λιτάνι, όπως προβλέπεται από το κείμενο που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας του OHE το 2006, με αντάλλαγμα την επέκταση της παρουσίας της Προσωρινής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στον Λίβανο (UNIFIL), κατά μήκος των συνόρων Ισραήλ-Λιβάνου.

Των διαπραγματεύσεων για τον Νότιο Λίβανο ηγείται ο απεσταλμένος των ΗΠΑ Εϊμος Χοκστάιν, ενώ όσον αφορά την Ερυθρά Θάλασσα, ο Λόιντ Οστιν, υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ, ανακοίνωσε τον σχηματισμό συμμαχίας δέκα χωρών με στόχο τον τερματισμό της δράσης των ανταρτών Χούτι της Υεμένης (οι οποίοι επίσης υποστηρίζονται από το Ιράν) κατά εμπορικών πλοίων που διέρχονται από το Στενό Μπαμπ αλ Μαντάμπ.

Ολοκληρώνοντας την ανάλυσή του, ο Μαουρίτσιο Μολινάρι κάνει λόγο για ένα «μωσαϊκό διαπραγματεύσεων, μυστικών και εύθραυστων ισορροπιών» που διεξάγονται με στόχο τη δημιουργία «νέων μορφών συνύπαρξης σε μια από τις πιο εκρηκτικές περιοχές του πλανήτη».

Σύμφωνα με τον ιταλό δημοσιογράφο, «κινητήρια δύναμη» όλων των διαπραγματεύσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι «η κυβέρνηση Μπάιντεν, που συνεργάζεται με πολλούς συμμάχους και σε πολλά τραπέζια για να εξουδετερώσει τη στρατηγική του Ιράν, το οποίο, αντιθέτως, ποντάρει στις ένοπλες συγκρούσεις επιδιώκοντας την ηγεμονία της Μέσης Ανατολής». 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News