«Ψήφισα τον Βίλντερς και πολλοί από τους φίλους μου τον ψήφισαν επίσης» λέει ο 24χρονος Γκέραλντ από το Αμστερνταμ στον Guardian. «Δεν θέλω να ζήσω για πάντα με τους γονείς μου. Θέλω το δικό μου σπίτι και να μπορώ να φροντίζω την οικογένειά μου αργότερα. Ο Βίλντερς θέλει να διορθώσει τη στεγαστική κρίση και να βελτιώσει την υγειονομική μας περίθαλψη. Αυτά είναι τα πιο σημαντικά θέματα για μένα» εξηγεί.

Ο ακροδεξιός λαϊκιστής Χερτ Βίλντερς, το κόμμα του οποίου κέρδισε τις περισσότερες έδρες στις πρόσφατες εκλογές στην Ολλανδία, θα είχε ενδεχομένως καταφέρει να πάρει ακόμη και αυτοδυναμία αν όλοι οι ψηφοφόροι ήταν κάτω των 35 ετών. Και αυτό είναι το πιο σοκαριστικό όσον αφορά τα αποτελέσματα αυτών των εκλογών. Ομως η στροφή των νέων στην Ακροδεξιά είναι ένα φαινόμενο που δεν παρατηρείται αποκλειστικά στην Ολλανδία.

Στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών της Γαλλίας, το περασμένο έτος, η Μαρίν Λεπέν κέρδισε το 39% των ψήφων από άτομα ηλικίας 18-24 ετών και το 49% στις ηλικίες 25-34. Πριν από τις εκλογές της Ιταλίας, τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους, το κόμμα της Τζόρτζια Μελόνι ήταν το δημοφιλέστερο μεταξύ των κάτω των 35 ετών ψηφοφόρων, με ποσοστό 22%.

Διάφοροι παράγοντες μπορούν να εξηγήσουν το φαινόμενο, σύμφωνα με τους αναλυτές. «Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όταν υποθέτουμε ότι υπάρχει πολιτιστική ή ιδεολογική ευθυγράμμιση μεταξύ των νεαρών ψηφοφόρων και της Ακροδεξιάς» είπε στον Guardian η Κατρίν ντε Βρι, πολιτική επιστήμονας στο πανεπιστήμιο Bocconi της Ιταλίας. «Γνωρίζουμε ότι σε πολλές χώρες οι νέοι είναι περισσότερο υπέρ της μετανάστευσης από ό,τι οι μεγαλύτερης ηλικίας ψηφοφόροι. Δεν έχουν γίνει ξενοφοβικοί. Η ζωή τους όμως είναι πιο επισφαλής. Πρόκειται τελικά για ψήφους προς αυτό που σε αυτές τις ολλανδικές εκλογές ονομάστηκε “ασφάλεια διαβίωσης”».

Η ολλανδική λέξη bestaanszekerheid μεταφράζεται περιφραστικά ως «ζωή με επαρκές και προβλέψιμο εισόδημα, ικανοποιητικό σπίτι, επαρκή πρόσβαση στην εκπαίδευση και στην υγειονομική περίθαλψη και ένα “μαξιλάρι” ενάντια σε απροσδόκητα ενδεχόμενα».

Ζητήματα όπως η στέγαση, τα υπερπλήρη σχολεία και τα νοσοκομεία που αντιμετωπίζουν προβλήματα, ήταν βασικά για την ψηφο των νέων, σημείωσε η Ντε Βρι. «Ο Βίλντερς μπορεί να λέει “πρώτα οι Ολλανδοί”, αλλά ταυτόχρονα υπόσχεται να διορθώσει αυτά τα ζητήματα. Στον αντίποδα, τα κυβερνητικά κόμματα επέβαλαν λιτότητα».

Στο Βόλενταμ, όπου το PVV του Βίλντερς κέρδισε το 42,9% των ψήφων, οι νέοι λένε ότι οι συνομήλικοί τους στις μεγάλες πόλεις έχουν την πολυτέλεια να νοιάζονται για το κλίμα και το φύλο, αλλά αγνοούν τα πραγματικά προβλήματα της νεολαίας στην επαρχία.

«Δεν είμαι ρατσιστής επειδή ψήφισα τον Βίλντερς. Με απογοητεύει το γεγονός ότι οι μετανάστες λαμβάνουν περισσότερη κυβερνητική βοήθεια από όση οι Ολλανδοί, αλλά δεν είμαι κατά του Ισλάμ. Δεν θέλω τα τζαμιά κλειστά. Απλώς πιστεύω ότι πρέπει να ελέγξουμε καλύτερα τη μετανάστευση», εξηγεί ένας από αυτούς.

Και στο Αμστερνταμ, όμως, οι νέοι έχουν παρόμοια προβλήματα. Πολλοί από αυτούς σπουδάζουν στο κέντρο της πόλης αλλά μένουν ακόμη με τους γονείς τους, δεκάδες χιλιόμετρα μακριά, και αναγκάζονται να μετακινούνται καθημερινά, καθώς τα ενοίκια στο Αμστερνταμ είναι απαγορευτικά. Ετσι, η ρητορική του Βίλντερς («σπίτια για όλους τους Ολλανδούς», ανάμεσα στα άλλα), ακούγεται πολύ θελκτική.

Τα ακροδεξιά κόμματα δεν είναι η πρώτη –ή ακόμη και η δεύτερη– επιλογή για τους νεότερους ψηφοφόρους παντού στην Ευρώπη, εξηγούν οι αναλυτές. Η τάση εμφανίζεται εντονότερη σε χώρες όπως η Αυστρία, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Σουηδία και η Δανία.

Στην Ισπανία, το μερίδιο του υπερσυντηρητικού κόμματος Vox σε ψήφους κάτω των 35 ετών αυξήθηκε από 22% τον Απρίλιο του 2019 σε 34% τον Νοέμβριο του 2022, απηχώντας το εκλογικό σώμα στο σύνολό του. Υποχώρησε τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους, αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται στο 27%.

Στην Ολλανδία, το PVV έγινε το μεγαλύτερο κόμμα μεταξύ των ατόμων ηλικίας 18 έως 34 ετών, κερδίζοντας το 17% των ψήφων τους έναντι 7% που είχε στις προηγούμενες εκλογές. Στις εκλογές του 2022 στη Σουηδία, 22% του εκλογικού σώματος στις ηλικίες 18-21 ψήφισε υπέρ των ακροδεξιών Σουηδών Δημοκρατών, έναντι 12% το 2018. Στις πολιτειακές εκλογές της Σαξονίας-Ανχαλτ του 2021 στην ανατολική Γερμανία, το ακροδεξιό AfD πήρε την πρώτη θέση μεταξύ των ψηφοφόρων κάτω των 30 ετών.

Η οικονομική ανασφάλεια φαίνεται ότι είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας. Τα ακροδεξιά κόμματα δείχνουν να πείθουν τους νέους ότι προσφέρουν μια αξιόπιστη εναλλακτική για την οικονομία. Και την επικοινωνούν με εξίσου νέους, συχνά χαρισματικούς πολιτικούς, ανθρώπους που μιλούν τη γλώσσα των νέων.

Ο Ζορντάν Μπαρντελά, πρόεδρος του γαλλικού ακροδεξιού RN, για παράδειγμα, ήταν μόλις 23 ετών όταν ηγήθηκε της επιτυχημένης ευρωεκλογικής εκστρατείας του κόμματος το 2019 και 27 όταν διαδέχθηκε τη Λεπέν ως επίσημος ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος πέρυσι.

Ενας άλλος παράγοντας είναι οι δεξιότητες των ακροδεξιών κομμάτων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: το ισπανικό Vox έχει ιδιαίτερα έντονη παρουσία σε αυτά, ενώ ο Σλαβομίρ Μέντζεν, ο 37χρονος ηγέτης του ακροδεξιού Konfederacj της Πολωνίας, έχει 800.000 ακολούθους στο TikTok.

Αρκετά ακροδεξιά κόμματα έχουν στοχευμένες πολιτικές ώστε να προσελκύσουν νεότερους ψηφοφόρους: το 2022 η Λεπέν υποσχέθηκε να καταργήσει τους φόρους για τους κάτω των 30 ετών, να παράσχει οικονομική βοήθεια στους φοιτητές και να ενισχύσει τη στέγασή τους.

Σε ιδεολογικό επίπεδο, γίνεται πράγματι μια συντονισμένη προσπάθεια της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη να ριζοσπαστικοποιήσει τους νέους, προσθέτουν οι αναλυτές. Και το πετυχαίνουν με σχετική ευκολία, καθώς οι νεότεροι ψηφοφόροι μεγάλωσαν με τα ακροδεξιά κόμματα ως μέρος της ζωής τους. Γι’ αυτούς δεν υπήρχε πλέον ο στιγματισμός που έζησαν οι μεταπολεμικές γενιές. Γι’ αυτούς, το μόνο που έχει σημασία είναι μια καλύτερη ζωή, που τα μετριοπαθή κόμματα δεν κατάφεραν να τους δώσουν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News