Ο καθηγητής Διατροφής της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Harvard, παθολόγος Ντέιβιντ Αϊζενμπεργκ, μάς απευθύνεται μέσω βιντεοκλήσης σε μια αίθουσα γεμάτη γιατρούς από όλον τον κόσμο, στο πρόσφατο συνέδριο Ενοποιημένης Ιατρικής στη Ρώμη, για να μας θέσει ένα ερώτημα που ποτέ δεν μας τέθηκε στα χρόνια των σπουδών μας στην Ιατρική:

Τι θα γινόταν αν οι επαγγελματίες υγείας μάθαιναν να φτιάχνουν –και να προτείνουν στους ασθενείς τους– υγιεινές, νόστιμες συνταγές ως μέρος της απαιτούμενης εκπαίδευσής τους;

Υπάρχουν άφθονα στοιχεία ότι οι προσωπικές συμπεριφορές ενός ιατρού (π.χ. μη κάπνισμα ή διακοπή του καπνίσματος, τακτική άσκηση, χρήση αντηλιακού κ.λπ.) είναι από τους ισχυρότερους προγνωστικούς παράγοντες για το πώς ο ίδιος ο επαγγελματίας υγείας θα συμβουλεύει πειστικά τους ασθενείς του σχετικά με αυτές τις συμπεριφορές.

Η υγιεινή διατροφή, ως εμπεδωμένη γνώση από τους ίδιους τους γιατρούς που θα μεταδιδόταν σε ασθενείς ή σε ανθρώπους που θέλουν να διατηρήσουν την υγεία τους, θα μπορούσε να λειτουργήσει με την πειθώ του παραδείγματος μέσω των ονομαζόμενων κουζινών διδασκαλίας.

Οι κουζίνες διδασκαλίας θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν τόσο ως εργαστήρια μάθησης όσο και ως κέντρα κλινικής έρευνας. Αυτό θα είχε οφέλη τόσο για τους επαγγελματίες υγείας και το προσωπικό όσο και για τους ασθενείς.

Αυτές οι πρωτότυπες κουζίνες διδασκαλίας ως εργαστήρια μάθησης θα μπορούσαν να ενσωματωθούν σε οποιοδήποτε νοσοκομείο, ιατρική σχολή, πανεπιστήμιο, σχολείο ή χώρο εργασίας.

Τί είναι οι κουζίνες διδασκαλίας;

Οι «κουζίνες διδασκαλίας» είναι περιβάλλοντα μάθησης που περιλαμβάνουν μια κουζίνα. Ωστόσο, είναι κάτι περισσότερο από τοποθεσίες μαγειρικής διδασκαλίας. Οι κουζίνες διδασκαλίας περιλαμβάνουν συνήθως διδασκαλία στους περισσότερους, αν όχι σε όλους, από τους ακόλουθους τομείς:

1) διατροφική εκπαίδευση, συγκεκριμένα τι να τρώμε περισσότερο ή λιγότερο και γιατί, ανάλογα με τον ασθενή ή την ασθένεια.

2) πρακτική μαγειρική διδασκαλία με υγιεινό αλλά και εύγευστο τρόπο – βασικές μαγειρικές δεξιότητες για τον οικιακό μάγειρα.

3) πληροφορίες σχετικά με τη φυσική δραστηριότητα και την κρίσιμη σημασία της στη βελτιστοποίηση της υγείας.

4)  έλεγχος των μερίδων, στρατηγικές αλλαγής διατροφικής συμπεριφοράς.

Πότε έγινε για πρώτη φορά αυτή η πρόταση;

Η αντίληψη ότι οι κουζίνες διδασκαλίας μπορούν και πρέπει να ενσωματωθούν σε νοσοκομεία και άλλους χώρους υγειονομικής περίθαλψης προτάθηκε το 1998 από τον Ντέιβιντ Αϊζενμπεργκ. Συζήτησε αυτή την πρόταση με τον πρόεδρο του Τμήματος Διατροφής στο Harvard, δρ Γουόλτερ Γουίλετ. Αυτή η συζήτηση οδήγησε στη δημιουργία ενός συνεχούς ιατρικού εκπαιδευτικού συνεδρίου με τίτλο «Υγιεινές κουζίνες, υγιείς ζωές: Φροντίδα για τους ασθενείς μας και τον εαυτό μας».

Σε αυτό το τριήμερο συνέδριο, το οποίο προσφέρεται ετησίως από το 2006, οι επαγγελματίες υγείας λαμβάνουν ενημερώσεις αιχμής σε σχέση με τη διατροφή, σε συνδυασμό και με τον τρόπο ζωής (συμπεριλαμβανομένης της άσκησης και των στρατηγικών αλλαγής συμπεριφοράς) και το πώς αυτά σχετίζονται με τη διαχείριση της νόσου.

Οι παρευρισκόμενοι παρατηρούν ότι οι εκπαιδευτές σεφ μεταφράζουν την επιστήμη της διατροφής σε επιδείξεις υγιεινών, νόστιμων, προσιτών, βιώσιμων, εύκολων στην προετοιμασία συνταγών από μια διεθνή γκάμα έθνικ κουζινών με περισσότερες από 300 γεύσεις. Συμμετέχουν σε μαθήματα μαγειρικής με σκοπό να αποδείξουν ότι αυτές οι ίδιες βασικές μαγειρικές δεξιότητες είναι εφικτές και ότι δεν πρέπει να φοβούνται την προσπάθεια να φτιάξουν υγιεινά και νόστιμα γεύματα για τους ίδιους και τις οικογένειές τους.

Ολα αυτά μπορούν να επιτρέψουν στους κλινικούς γιατρούς να συμβουλεύουν καλύτερα τους ασθενείς τους σχετικά με πρακτικά βήματα για τη βελτίωση της υγείας, της ευεξίας και της ποιότητας ζωής.

Με ποιες ασθένειες σχετίζεται η διατροφή;

Η διατροφή, ως παράγοντας του τρόπου ζωής, επηρεάζει την ανάπτυξη πολλών χρόνιων νοσημάτων, όπως η παχυσαρκία, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο διαβήτης τύπου 2, τα εγκεφαλικά, η υπέρταση, το μεταβολικό σύνδρομο, ορισμένα είδη καρκίνων, ενώ πρόσφατες έρευνες τη συνδέουν και με ορισμένες νευρολογικές παθήσεις.

Μελέτες έδειξαν ότι διδάσκοντας σε άτομα πώς να τρώνε, πώς να μαγειρεύουν υγιεινά, αλλά και πόσο να κινούνται, πετυχαίνουμε σημαντικές αλλαγές σε βιοδείκτες όπως το βάρος, η αρτηριακή πίεση, τα λιπίδια, ο έλεγχος του σακχάρου στο αίμα, ακόμη και σε ψυχικά χαρακτηριστικά, όπως η διαχείριση του άγχους.

Γιατί είναι τόσο λίγες οι ώρες διδασκαλίας;

Ο καθηγητής Αϊζενμπεργκ αναρωτιέται μήπως φταίει το γεγονός ότι πριν από δεκαετίες, όταν αναπτύχθηκαν τα τρέχοντα απαιτούμενα προγράμματα σπουδών, οι εκπαιδευτές ιατρικής δεν είχαν ιδέα για το «τσουνάμι» δημόσιας υγείας όσον αφορά την παχυσαρκία και τον διαβήτη που αντιμετωπίζουμε τώρα εμείς και ο υπόλοιπος κόσμος.

Μόνο το 27% των ιατρικών σχολών των ΗΠΑ διδάσκουν τις συνιστώμενες 25 ώρες διατροφής, αλλά ακόμη και τότε το περιεχόμενο είναι κυρίως βιοχημεία και όχι «πρακτικές» συμβουλές διατροφής.

Λίγοι γιατροί (14%) αναφέρουν ότι αισθάνονται επαρκώς εκπαιδευμένοι στη συμβουλευτική διατροφής δημόσιας υγείας όσον αφορά την παχυσαρκία και τον διαβήτη που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος άνθρωπος.

Τώρα συνειδητοποιούμε ότι πρέπει να κάνουμε μια ριζική αλλαγή. Γνωρίζουμε ότι θα πρέπει να τρώμε περισσότερο φυτικές δίαιτες και λιγότερα ραφιναρισμένα τρόφιμα. Γνωρίζουμε ότι πρέπει να καταναλώνουμε λιγότερη ζάχαρη και κόκκινο κρέας. Ισως θα πρέπει να μάθουμε από μια προηγούμενη γενιά ιατρικών εκπαιδευτών ότι οι γιατροί μπορούν να αποτελέσουν ισχυρά πρότυπα, όπως συνέβη με τη διακοπή του καπνίσματος στις δεκαετίες του 1960 και του 1970.

Η σημασία της υγιεινής διατροφής αυξάνεται αλματωδώς, καθώς τα χρόνια νοσήματα που σχετίζονται με αυτήν αποτελούν μεγάλη απειλή για τον σύγχρονο άνθρωπο. Η Διεθνής Ομοσπονδία Διαβήτη προβλέπει ότι τα 537 εκατ. ασθενών που έχουν σήμερα διαγνωσθεί με διαβήτη θα αυξηθούν σε 643 εκατ. έως το 2030, και σε 783 εκατ. έως το 2045, εφόσον δεν ληφθούν μέτρα για την εκπαίδευση του πληθυσμού σε περιβαλλοντικούς παράγοντες που αφορούν κυρίως τη σωστή διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα.

---

Η Μαρία Μπελιβάνη είναι ιατρός-βελονίστρια, επιστημονικός συνεργάτης στην Α’ Προπαιδευτική Παθολογική  Κλινική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΧΕΠΑ).

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News