Η φράση «Ποτέ ξανά» αποτελεί το κεντρικό δόγμα της πολιτικής ταυτότητας της Γερμανίας μετά τη φρίκη του Ολοκαυτώματος του εβραϊκού πληθυσμού της Ευρώπης υπό την ηγεσία των Ναζί. Ωστόσο, ο πόλεμος του Ισραήλ με τη Χαμάς έχει ανοίξει έναν φορτισμένο διάλογο μεταξύ των γερμανών διανοουμένων για το πραγματικό νόημα της φράσης, διχάζοντας ακόμη και τους οπαδούς της κυρίαρχης γερμανικής πνευματικής παράδοσης.

Το ζήτημα παρουσιάζει στον Guardian ο Φίλιπ Ολτερμαν, βρετανός συγγραφέας, γεννημένος στη Γερμανία, και επικεφαλής του τμήματος ευρωπαϊκού πολιτισμού της εφημερίδας. Αναφέρεται αρχικά σε μια επιστολή με τίτλο «Η αρχή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας πρέπει να ισχύει για όλους τους ανθρώπους» η οποία δημοσιεύτηκε στη γερμανική εφημερίδα στις 22 Νοεμβρίου και φέρει την υπογραφή προσωπικοτήτων, Γερμανών και μη, που επηρεάστηκαν από την περίφημη Σχολή της Φρανκφούρτης, της νεομαρξιστικής «κριτικής θεωρίας».

Ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της λεγόμενης δεύτερης γενιάς της Σχολής της Φρανκφούρτης είναι ο Γιούργκεν Χάμπερμας, 94 ετών σήμερα, ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους, κοινωνιολόγους και πολιτικούς στοχαστές του εικοστού αιώνα. Οπως σημειώνει ο Guardian, ο γερμανός φιλόσοφος υποστήριξε σε μια γραπτή δήλωση που δημοσιοποιήθηκε στις 13 Νοεμβρίου ότι το «Ποτέ ξανά» πρέπει πάνω απ’ όλα να οδηγεί σε μια γερμανική δέσμευση για την προστασία της ζωής των Εβραίων και του δικαιώματος ύπαρξης του Ισραήλ.

Ο Χάμπερμας ανέφερε ακόμη ότι τα στρατιωτικά αντίποινα του Ισραήλ μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου ήταν «επί της αρχής δικαιολογημένα». Είπε επίσης ότι το να παρομοιάζεται η αιματοχυσία στη Γάζα με γενοκτονία ξεπερνούσε τα όρια μιας αποδεκτής συζήτησης. «Παρόλη την ανησυχία για την τύχη του παλαιστινιακού πληθυσμού (…) τα κριτήρια με τα οποία διατυπώνονται κρίσεις ολισθαίνουν εντελώς όταν αποδίδονται στις ενέργειες του Ισραήλ προθέσεις γενοκτονίας», ανέφερε η δήλωση, την οποία εκτός από τον Χάμπερμας υπογράφουν και άλλες προσωπικότητες όπως οι πολιτικοί επιστήμονες Ράινερ Φορστ και Νικόλ Ντάιτελχοφ.

Η απάντηση στην παραπάνω δήλωση ήρθε με την προαναφερθείσα επιστολή που δημοσιεύθηκε στον Guardian την Τετάρτη 22 Νοεμβρίου. Στο κείμενο αυτό, που επίσης υπογράφουν γνωστές προσωπικότητες, υπάρχει καταρχάς η ξεκάθαρη καταδίκη των τρομοκρατικών ενεργειών της Χαμάς. Εκφράζεται ωστόσο ανησυχία για τα «ξεκάθαρα όρια της αλληλεγγύης που εκφράζεται» από τον Χάμπερμας και τους συνυπογράφοντες τη δήλωση της 13ης Νοεμβρίου.

«Η ανησυχία που εκφράζεται στη δήλωση για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν επεκτείνεται επαρκώς στους παλαιστίνιους πολίτες στη Γάζα που αντιμετωπίζουν το θάνατο και την καταστροφή», τονίζεται στην απαντητική επιστολή. «Ούτε αφορά ή συμπεριλαμβάνει τους μουσουλμάνους στη Γερμανία που βιώνουν την αυξανόμενη ισλαμοφοβία. Αλληλεγγύη σημαίνει ότι η αρχή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας πρέπει να ισχύει για όλους τους ανθρώπους. Αυτό απαιτεί να αναγνωρίσουμε και να αντιμετωπίσουμε τα δεινά όλων όσων πλήττονται από μια ένοπλη σύγκρουση» σημειώνεται επίσης.

Η εν λόγω επιστολή προς τον Guardian συνεχίζει με τα εξής: «Μας ανησυχεί το γεγονός ότι δεν γίνεται καμία αναφορά στην τήρηση του διεθνούς δικαίου, το οποίο επίσης απαγορεύει τα εγκλήματα πολέμου και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως η συλλογική τιμωρία, οι διώξεις και η καταστροφή των πολιτικών υποδομών, συμπεριλαμβανομένων των σχολείων, των νοσοκομείων και των χώρων λατρείας».

Διευκρινίζεται επίσης πως παρότι «δεν πιστεύουν όλοι οι υπογράφοντες (την επιστολή προς τον Guardian) ότι πληρούνται τα νομικά κριτήρια της γενοκτονίας» από την κατάσταση στη Γάζα, όλοι τους «συμφωνούν ότι αυτό είναι ένα νόμιμο θέμα συζήτησης».

Ο πλήρης κατάλογος των περισσότερων από 100 υποστηρικτών της επιστολής προς τον Guardian περιλαμβάνει ακαδημαϊκούς που είτε έχουν αναδειχθεί άμεσα από τη Σχολή της Φρανκφούρτης είτε εργάζονται στη Νέα Σχολή για την Κοινωνική Ερευνα της Νέας Υόρκης, η οποία εργάζεται στο πλαίσιο της ίδιας παράδοσης της κριτικής θεωρίας.

Οπως σημειώνει ο Ολτερμαν στον Guardian, την Κυριακή μια ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ δήλωσε ότι υπάρχουν «ενδείξεις για αυξανόμενη υποκίνηση γενοκτονίας» κατά του παλαιστινιακού λαού. Ισραηλινοί αξιωματούχοι απέρριψαν κατηγορηματικά αυτές τις αιτιάσεις.

Ο Guardian θυμίζει ότι περισσότεροι από 1.200 άνθρωποι, κυρίως άμαχοι, σκοτώθηκαν από μαχητές της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου. Ενώ από την έναρξη της αντεπίθεσης του Ισραήλ, περισσότεροι από 14.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στη Γάζα, σύμφωνα με τις υγειονομικές αρχές που διοικούνται από τη Χαμάς.

Η περίφημη Σχολή της Φρανκφούρτης, που ιδρύθηκε το 1923, εφάρμοσε τη μαρξιστική θεωρία στη φιλοσοφία και την κοινωνική θεωρία για να κατανοήσει την άνοδο του φασισμού στις φαινομενικά φιλελεύθερες ευρωπαϊκές κοινωνίες. Ο Χάμπερμας υπήρξε βοηθός του διάσημου φιλοσόφου και κοινωνιολόγου Τέοντορ Αντόρνο. Ο Ολτερμαν σημειώνει ότι εξέφρασε μια πιο αισιόδοξη στάση από τα ιδρυτικά μέλη της Σχολής, επιδιώκοντας να οικοδομήσει ένα διανοητικό πλαίσιο που αφορούσε τις δημοκρατικές κοινωνίες οι οποίες λειτουργούν μέσα στον καπιταλισμό της αγοράς. Η τελευταία δήλωση που συνυπογράφει ο Χάμπερμας αντανακλά μια ισχυρή και διακομματική συναίνεση υπέρ του Ισραήλ στη γερμανική πολιτική σκηνή.

Ο φορτισμένος διάλογος των διανοουμένων γίνεται με φόντο μια νομοθετική πρόταση που κατέθεσαν στις 7 Νοεμβρίου στη γερμανική Βουλή τα τρία κεντροαριστερά και φιλελεύθερα κόμματα της κυβέρνησης συνασπισμού του Ολαφ Σολτς. Η πρόταση ζητεί να επιτρέπεται η έκδοση προσώπων που δεν κατέχουν τη γερμανική υπηκοότητα και διαδίδουν το μίσος κατά των Εβραίων, καθώς και την απόσυρση της χρηματοδότησης από πολιτιστικά ιδρύματα που υποστηρίζουν το κίνημα Μποϊκοτάζ, Αποεπένδυσης και Κυρώσεων στο Ισραήλ (BDS).

Οι επικριτές της πρωτοβουλίας αυτής φοβούνται ότι το αποτέλεσμα θα είναι η φίμωση της νόμιμης κριτικής κατά των πολιτικών του Ισραήλ. Δίνοντας, τέλος, μια εικόνα του κλίματος που επικρατεί αυτές τις ημέρες στη Γερμανία, ο Guardian στέκεται στο εξής: Στο Βερολίνο, το σώμα της Γερουσίας που διοικεί την περιοχή εξετάζει το ενδεχόμενο να αποσύρει τη χρηματοδότηση του πολιτιστικού κέντρου Oyun στη γερμανική πρωτεύουσα αφότου οι διευθυντές του κέντρου φέρονται να αρνήθηκαν να ακυρώσουν μια ολονυκτία ειρήνης από μια αριστερή εβραϊκή οργάνωση…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News