Ολοι οι φανατικοί ποδοσφαιρόφιλοι είναι εξοικειωμένοι με το συναίσθημα της πλήρους απογοήτευσης όταν βλέπουν την ομάδα τους να δέχεται ένα κρίσιμο γκολ ή να χάνει έναν σημαντικό αγώνα. Χρησιμοποιώντας μαγνητικές τομογραφίες, μια επιστημονική ομάδα από τη Λατινική Αμερική ανακάλυψε τώρα τι συμβαίνει στον εγκέφαλό τους.

Στους πιο φανατικούς υποστηρικτές, η περιοχή του εγκεφάλου που διέπει τον «γνωστικό έλεγχο» βιώνει έναν φραγμό όταν η ομάδα τους χάνει, κάνοντάς τους με μεγαλύτερη πιθανότητα να «υποπέσουν σε διασπαστική ή βίαιη συμπεριφορά», διαπίστωσε η μελέτη. Στους λιγότερο φανατικούς οπαδούς, το να βλέπουν την ομάδα τους να χάνει προκαλεί μια λιγότερο επιθετική και πιο «εσωτερική» αντίδραση, ανακάλυψαν οι ερευνητές από τη Χιλή.

Αντίθετα, σύμφωνα με το ρεπορτάζ των Times του Λονδίνου, όταν οι πιο αφοσιωμένοι οπαδοί βλέπουν την ομάδα τους να σκοράρει ή να κερδίζει, τα «κέντρα ανταμοιβής» του εγκεφάλου τους ανάβουν σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο «προκαλώντας κύματα ευχαρίστησης» – ένα συναίσθημα που γίνεται εντονότερο στους πιο φανατικούς οπαδούς.

Ο δρ Φρανσίσκο Ζαμοράνο, από το Πανεπιστήμιο του Σαν Σεμπαστιάν στο Σαντιάγο της Χιλής, εξέτασε δύο ομάδες οπαδών – 22 υποστηρικτών της Colo-Colo και 21 υποστηρικτών της Universidad de Chile, των δύο «αιωνίων» αντιπάλων του χιλιανού ποδοσφαίρου. Αυτοί υποβλήθηκαν σε ψυχολογικές αξιολογήσεις για να τοποθετηθούν σε μια «κλίμακα φανατισμού οπαδών ποδοσφαίρου».

Στη συνέχεια συνδέθηκαν με ένα λειτουργικό σύστημα μαγνητικής τομογραφίας (fMRI) για να αναλυθεί η ροή του αίματος μέσω του εγκεφάλου τους, ενώ τους πρόβαλαν μια συλλογή πλάνων ποδοσφαιρικών αγώνων. Σε αυτά έβλεπαν την ομάδα τους να σκοράρει και να δέχεται γκολ, και παράλληλα έβλεπαν τους κύριους αντιπάλους τους να σκοράρουν και να δέχονται γκολ.

«Οταν η ομάδα τους κερδίζει, το “σύστημα ανταμοιβής” στον εγκέφαλο ενεργοποιείται» εξηγεί ο δρ Ζαμοράνο. «Οταν χάνει, το “δίκτυο νοητοποίησης” μπορεί να ενεργοποιηθεί, οδηγώντας τον οπαδό σε μια ενδοσκοπική κατάσταση. Αυτό μπορεί να μετριάσει λίγο τον πόνο της ήττας».

Στις περιπτώσεις των πιο φανατικών οπαδών, ωστόσο, η ήττα της ομάδας τους ή η νίκη των αντιπάλων τους είχε πιο σοβαρό αντίκτυπο. «Παρατηρήσαμε μια αναστολή του εγκεφαλικού κόμβου που συνδέει το μεταιχμιακό σύστημα με τους μετωπιαίους φλοιούς, λόγω της οποίας παρεμποδίστηκε ο μηχανισμός που ρυθμίζει τον γνωστικό έλεγχο και αυξήθηκε η πιθανότητα να έχουν διασπαστική ή βίαιη συμπεριφορά» αποκαλύπτει ο επιστήμονας.

Σε λιγότερο φανατικούς οπαδούς, αυτό το «δίκτυο νοητοποίησης» επιτρέπει στον εγκέφαλο να επεξεργάζεται και να κατανοεί συναισθηματικές καταστάσεις στον εαυτό του και στους άλλους, βοηθώντας στη διατήρηση μιας αίσθησης ηρεμίας, η οποία πιθανώς… ξεφεύγει από τους πιο ενθουσιώδεις υποστηρικτές της ομάδας τους.

Ο δρ Ζαμοράνο ισχυρίζεται ότι τα ευρήματά του, που θα παρουσιαστούν στην Ακτινολογική Εταιρεία της Βόρειας Αμερικής αυτόν τον μήνα, θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και εκτός του αθλητισμού, σε άλλα κοινωνικά περιβάλλοντα, όπου οι άνθρωποι επιδεικνύουν «φυλετική πίστη» τόσο έντονη, που μπορεί να οδηγήσει σε «αδικαιολόγητες πεποιθήσεις και κοινωνική διχόνοια».

Η έρευνα αναφέρει: «Ο φανατισμός είναι η ακραία ή υπερβολική αφοσίωση ή ο ενθουσιασμός προς μια συγκεκριμένη αιτία, πεποίθηση, ή γνώμη. Συχνά περιλαμβάνει τυφλή και αδιαμφισβήτητη πίστη σε μια συγκεκριμένη ιδεολογία ή σε έναν συγκεκριμένο ηγέτη, και μια άρνηση εξέτασης άλλων προοπτικών ή απόψεων».

Και συνεχίζει: «Ο φανατισμός μπορεί να οδηγήσει σε μισαλλοδοξία, επιθετικότητα, ακόμη και βία προς εκείνους που δεν μοιράζονται τις ίδιες πεποιθήσεις ή απόψεις. Με αυτή την έννοια, η έρευνά μας προτείνει ένα νέο μοντέλο για τη μελέτη σύνθετων συμπεριφορών, όπως ο φανατισμός». Ο Ζαμοράνο λέει ότι οι οπαδοί του ποδοσφαίρου ήταν το τέλειο μοντέλο ώστε να αναλυθούν αυτά τα αποτελέσματα, καθώς το ποδόσφαιρο είναι γενικά λιγότερο αμφιλεγόμενο από την πολιτική ή τη θρησκεία.

«Ο αθλητικός φανατισμός παρουσιάζει μια μοναδική ευκαιρία να αναλύσουμε πώς η έντονη αφοσίωση επηρεάζει τη νευρική δραστηριότητα σε ένα λιγότερο αμφιλεγόμενο πλαίσιο, αναδεικνύοντας ιδιαίτερα τον ρόλο των αρνητικών συναισθημάτων, τους σχετικούς ανασταλτικούς μηχανισμούς ελέγχου και πιθανές στρατηγικές προσαρμογής» εξηγεί.

«Η κατανόηση της ψυχολογίας της ομαδικής ταύτισης και του ανταγωνισμού μπορεί να ρίξει φως στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και στην κοινωνική δυναμική, οδηγώντας σε μια πληρέστερη κατανόηση του τρόπου λειτουργίας των κοινωνιών» καταλήγει ο χιλιανός επιστήμονας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News