Συγκρίσεις μεταξύ των Κροίσων του παρελθόντος και του σήμερα όσον αφορά την κοινωνική προσφορά τους έκανε με άρθρο του στους New York Times ο ιταλός πανεπιστημιακός Γκουίντο Αλφάνι. Οταν λέμε παρελθόν, βέβαια, δεν εννοούμε μόνο το σχετικά πρόσφατο, του 20ού αιώνα ας πούμε. Ο Αλφάνι πήγε τη βαλίτσα πολύ μακριά, στην προκαπιταλιστική κοινωνία, για να δείξει ότι η πεπατημένη τότε ήταν ο εξαναγκασμός των Κροίσων της εποχής να ανοίξουν τα σεντούκια τους με τα χρυσά φλουριά και να τα προσφέρουν στην κοινότητα που περνούσε δύσκολες ώρες.

Αν και εκείνη την περίοδο κράτη με τη σύγχρονη σημασία (του έθνους-κράτους, δηλαδή) δεν υπήρχαν, ούτε, εξυπακούεται, οι σημερινές σχέσεις παραγωγής, ο καθηγητής του μιλανέζικου πανεπιστημίου Bocconi έδωσε παραδείγματα από τη Βενετία του 1630, μετά την πανούκλα, και από τη Βενετία των πολέμων με τους Οθωμανούς (1645-1669). Τότε, με τη μέθοδο των αναγκαστικών δανείων, η Γαληνοτάτη επέβαλε στους Κροίσους της την οικονομική συνδρομή τους στα κοινά.

Από την καπιταλιστική περίοδο της Ιστορίας ανέφερε ως παράδειγμα εξαναγκασμού των Κροίσων τα «Liberty Bonds» που εξέδωσαν οι ΗΠΑ την περίοδο 1917-1918 και αφορούσαν τη χρηματοδότηση της συμμετοχής στον Μεγάλο Πόλεμο (Α’ΠΠ). Το πνεύμα του κειμένου του αρθρογράφου είναι συγκεκριμένο: αυτά δεν ισχύουν πλέον και υπάρχει κίνδυνος αποσταθεροποίησης της σύγχρονης κοινωνίας.

«Ξεκινώντας από τον 15ο αιώνα και από τις πιο ανεπτυγμένες περιοχές της Ευρώπης, όπως ήταν η Κεντρική και Βόρεια Ιταλία, στους πλούσιους ανατέθηκε ένας συγκεκριμένος κοινωνικός ρόλος, να λειτουργούν ως ιδιωτικό απόθεμα χρημάτων από το οποίο η κοινότητα μπορούσε να αντλήσει σε καιρούς μεγαλύτερης ανάγκης» έγραψε ο Αλφάνι. «Οι πλούσιοι θεωρήθηκαν ‘‘ιδιωτικές αποθήκες χρημάτων’’. Οι κοινότητες χρειάζονταν τους Κροίσους για να αξιοποιήσουν τα περιουσιακά στοιχεία τους σε στιγμές συλλογικής δυσκολίας».  

Εστιάζοντας στην εποχή μας, παρατήρησε ότι, παρά την κρίση χρέους και την πανδημία του κορονοϊού, ούτε στη Ευρώπη ούτε στις ΗΠΑ υπήρξε σημαντική αύξηση της φορολογίας των πλουσίων και ότι οι σχετικές προσπάθειες του αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν ναυάγησαν. «Η εξαιρετική ανθεκτικότητα των πλουσίων στις πρόσφατες κρίσεις έχει επιτευχθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να κάνει την κοινωνία συνολικά λιγότερο ανθεκτική». Γιατί; Επειδή «το υψηλό δημόσιο χρέος που συσσωρεύτηκε σε πολλές χώρες κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού θα επιβαρύνει κυρίως τις φτωχότερες μάζες».

Οι σημερινοί Κροίσοι, συνέχισε ο αρθρογράφος, αντιτάσσονται σε μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στην εκμετάλλευση των πόρων τους με σκοπό τη χρηματοδότηση πολιτικών μετριασμού. «Αυτό είναι αντίθετο με τη Δυτική κουλτούρα. Στο παρελθόν, όταν οι πλουσιότεροι θεωρούνταν αναίσθητοι στις δυσκολίες των μαζών, και ειδικά όταν φαινόταν να επωφελούνται από τέτοιες δυσκολίες, η κοινωνία βίωνε αστάθεια, αναταραχές, εξεγέρσεις. Τώρα έχει σπάσει αυτό το κοινωνικό συμβόλαιο αιώνων, με άγνωστες και επικίνδυνες συνέπειες».

Προφανής στόχος του άρθρου είναι η διαφύλαξη του καπιταλιστικού στάτους κβο με τη μέθοδο των ελαχίστων παραχωρήσεων εκ μέρους των πλουσίων χάριν της υποτιθέμενης «κοινής ευημερίας». Τα στατιστικά στοιχεία δικαιολογούν τους φόβους του Αλφάνι. Οχι μόνοι οι πλούσιοι συμβάλλουν λιγότερο στην περιβόητη «κοινή ευημερία», αλλά και η απόσταση μεταξύ των λίγων που έχουν πολλά και των πολλών που έχουν λίγα αυξάνεται. Οι ανισότητες έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, ιδίως στον 21ο αιώνα, και όχι μόνο στην Ιταλία του αρθρογράφου, αλλά και στις ΗΠΑ (πρώτη παγκοσμίως στην ανισότητα) και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Εννοείται ότι οι πολύ έντονες κοινωνικές ανισότητες συνεπάγονται πολιτικά προβλήματα για τις Δυτικές δημοκρατίες, δηλαδή για τον αμερικανικό και ευρωπαϊκό καπιταλισμό. Η (διά της φορολογίας) εξασφάλιση κάποιας δικαιότερης κατανομής του πλούτου δεν είναι, λοιπόν, αποκλειστικώς οικονομικό ζήτημα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News