Την περασμένη Δευτέρα, ένας χρήστης του TikTok με 371 ακολούθους, χρησιμοποιώντας το όνομα «_monix2», ανάρτησε ένα βίντεο με τον ίδιο να διαβάζει μέρη της «Επιστολής στην Αμερική» του Οσάμα μπιν Λάντεν, την οποία ο εκλιπών αρχηγός της Αλ Κάιντα έγραψε πριν από περισσότερα από 20 χρόνια. Σε αυτήν υποστήριζε, μεταξύ άλλων, ότι ο θάνατος περίπου 3.000 Αμερικανών στις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 δικαιολογούνταν και από τη στάση των Ηνωμένων Πολιτειών υπέρ της κατοχής των παλαιστινιακών εδαφών από το Ισραήλ.

Οπως αναφέρουν σε εκτενές ρεπορτάζ τους οι Ντρου Χάργουελ και Βικτόρια Μπίσετ της Washington Post, το βράδυ της Τετάρτης η επιστολή είχε καταστεί αντικείμενο συζήτησης μεταξύ των αριστερόστροφων δημιουργών/χρηστών του TikTok, με κάποιους να υποστηρίζουν ότι οι κρίσεις και οι επικρίσεις του Οσάμα μπιν Λάντεν αναφορικά με την αμερικανική εξωτερική πολιτική έριξαν φως σε μια ιστορία που αγνοούσαν.

Αλλά η επιστολή του Μπιν Λάντεν δεν κατέληξε μεταξύ των κορυφαίων σε θέαση αναρτήσεων στο TikTok, καθώς τα βίντεο με το hashtag #lettertoamerica προβλήθηκαν περίπου δύο εκατομμύρια φορές – αριθμός σχετικά χαμηλός σε μια εξαιρετικά δημοφιλή εφαρμογή, με 150 εκατ. λογαριασμούς μόνο στις ΗΠΑ.

Στη συνέχεια, ωστόσο, ο ιρανικής καταγωγής αμερικανός δημοσιογράφος Γιασάρ Αλί μοιράστηκε ένα απάνθισμα των βίντεο του TikTok σε μια ανάρτησή του στο X (πρώην Twitter), η οποία προβλήθηκε τουλάχιστον 28 εκατ. φορές. Μέχρι το απόγευμα της Πέμπτης, όταν το TikTok ανακοίνωσε ότι είχε απαγορεύσει το hashtag και δεκάδες παρόμοιες παραλλαγές, τα βίντεο του TikTok με το hashtag #lettertoamerica μετρούσαν περισσότερες από 15 εκατ. προβολές.

Η διάδοση της επιστολής πυροδότησε έναν καταιγισμό σχολίων, με κάποιους να ανησυχούν ότι οι χρήστες του TikTok ριζοσπαστικοποιούνταν από ένα τρομοκρατικό μανιφέστο και τους επικριτές της πλατφόρμας να υποστηρίζουν πως το γεγονός αποδείκνυε ότι το TikTok (που ανήκει στον κινεζικό τεχνολογικό κολοσσό ByteDance) προωθούσε και ενίσχυε την αντιαμερικανική προπαγάνδα στους κόλπους της νεολαίας των ΗΠΑ.

Συγχρόνως, όμως, η διάδοση της επιστολής αντικατοπτρίζει επίσης, όπως επισημαίνουν οι δημοσιογράφοι της Washington Post, την ανησυχητική πραγματικότητα των σύγχρονων μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία επιτρέπουν στους νέους –πολλοί από τους οποίους γεννήθηκαν μετά την 11η Σεπτεμβρίου– να λαμβάνουν και να μοιράζονται πληροφορίες μέσω εφαρμογών που σχεδιάστηκαν με τρόπο ώστε οι όποιες αναρτήσεις να γίνονται viral ανεξάρτητα από το περιεχόμενό τους.

Κατέδειξε επίσης ότι οι όποιες προσπάθειες για καταστολή της διάδοσης παρόμοιων περιεχομένων και πληροφοριών κάθε άλλο παρά σίγουρο είναι πως θα έχουν αποτέλεσμα. Στην προκειμένη περίπτωση, πολλά από τα βίντεο στο TikTok αναρτήθηκαν αφού ο Guardian, ο οποίος είχε δημοσιεύσει –προ εικοσαετίας– ένα αντίγραφο της επιστολής του Μπιν Λάντεν, το απέσυρε. Ορισμένοι TikTokers υποστήριξαν, μάλιστα, ότι η απόσυρσή του αποδείκνυε τη σημασία της επιστολής, γεγονός που συνέβαλε στην περαιτέρω διάδοσή της.

Υπερβολές και κινδυνολογίες

«Μη μετατρέπετε τις μακροχρόνιες δημόσιες κραυγές ενός τρομοκράτη σε απαγορευμένη γνώση, σε κάτι που οι άνθρωποι ενθουσιάζονται να επανανακαλύπουν», έγραψε την Πέμπτη σε ανάρτησή της στο Threads η Ρενέ Νταϊρέστα, επικεφαλής έρευνας στο Stanford Internet Observatory. «Αφήστε τον κόσμο να διαβάσει τα αιτήματα του δολοφόνου – αυτός είναι ο άνθρωπος που επέλεξαν να δοξάσουν ορισμένοι ανόητοι στο TikTok» πρόσθεσε.

Ο εκπρόσωπος του TikTok, Αλεξ Χάουρεκ, δήλωσε την Πέμπτη ότι η εταιρεία «προνοητικά και επιθετικά» αφαιρεί βίντεο που προωθούν την επιστολή, καθώς παραβιάζουν τους κανόνες της εταιρείας για «υποστήριξη οποιασδήποτε μορφής τρομοκρατίας». Σημείωσε επίσης ότι το hashtag #lettertoamerica είχε επισυναφθεί σε 274 βίντεο που είχαν συγκεντρώσει 1,8 εκατ. προβολές την Τρίτη και την Τετάρτη, προτού «τα tweets και η κάλυψη από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στρέψουν τους ανθρώπους στο hashtag».

Aλλα, πολύ πιο δημοφιλή hashtags απέτρεψαν την ανάδειξη της επιστολής στην πλατφόρμα: κατά τη διάρκεια ενός πρόσφατου 24ωρου τα ταξιδιωτικά βίντεο είχαν 137 εκατ. προβολές, τα βίντεο για τη φροντίδα του δέρματος 252 εκατ. προβολές και τα βίντεο κινουμένων σχεδίων 611 εκατ. προβολές, επισήμανε ο εκπρόσωπος του TikTok.

Ο Γιασάρ Αλί, δημιουργός του απανθίσματος των βίντεο του TikTok, είπε ότι το συνέθεσε αφού είδε «χιλιάδες» βίντεο και σκόπιμα άφησε εκτός τα πιο επίμαχα και εμπρηστικά, ούτως ώστε να μην αναγκαστεί το Χ να το αποσύρει. Συμφώνησε ότι το hashtag #lettertoamerica δεν κατέστη viral στο TikTok, αλλά αμφισβήτησε την ιδέα ότι ο αριθμός των βίντεο που αναρτήθηκαν στην πλατφόρμα ήταν «μικρός»: «Σίγουρα ήταν στο πλαίσιο μιας παγκόσμιας πλατφόρμας, αλλά όχι αρκετά μικρός ώστε να είναι αμελητέος» υποστήριξε.

Σε πολλά από τα βίντεο εμφανίζονταν άνθρωποι να λένε ότι γνώριζαν ελάχιστα για τον Μπιν Λάντεν, αμφισβητώντας συγχρόνως όλα όσα έχουν διδαχθεί για την εμπλοκή των ΗΠΑ σε όλον τον κόσμο. Κάποιοι είπαν ότι «προσπαθούσαν να επιστρέψουν στην κανονική τους ζωή» αφού διάβασαν την επιστολή του Οσάμα μπιν Λάντεν. Ενας χρήστης υποστήριξε σε βίντεό του: «Ολη μας τη ζωή μάς λένε ψέματα».

Αλλά ενώ πολλοί επεσήμαναν τα σχόλια του Μπιν Λάντεν για το παλαιστινιακό ζήτημα, λίγοι τόνισαν τις πιο ακραίες από τις επικρίσεις που εμπεριέχονται στην επιστολή του, όσον αφορά «την ανηθικότητα και την ακολασία» της Δύσης, με τον Λάντεν να αναφέρεται, μεταξύ άλλων, σε «πράξεις πορνείας, ομοφυλοφιλίας, μέθης, τυχερών παιχνιδιών και εμπορίου με τόκο».

Πολλοί σχολιαστές επέκριναν επίσης την υπερβολική προσοχή που δόθηκε στην επιστολή, ενώ άλλοι υπενθύμισαν ότι ο Οσάμα μπιν Λάντεν κήρυττε μια αντισημιτική, σεξιστική ιδεολογία, που οδήγησε σε χιλιάδες θανάτους.

«Δεν έγινε viral η επιστολή, αλλά τμήματά της»

Ο Τσάρλι Γουίντερ, ειδικός στον ισλαμικό εξτρεμισμό και διευθυντής έρευνας στην πλατφόρμα πληροφοριών ExTrac, δήλωσε σε συνέντευξή του την Πέμπτη ότι είναι «ειλικρινά πολύ έκπληκτος με την αντίδραση» στην επιστολή, την οποία περιέγραψε ως «ένα είδος βασικού δογματικού κειμένου», τόσο για την Αλ Κάιντα όσο και για τον ISIS.

Εκτός από τις μακροχρόνιες αιτιάσεις κατά της Δύσης, η επιστολή περιέχει «κραυγαλέα γλώσσα, που σαφώς απευθύνει έκκληση για πράξεις γενοκτονίας… [και] για τη δολοφονία αμάχων σε οποιοδήποτε κράτος είναι δημοκρατικό και μάχεται εναντίον ενός κράτους με μουσουλμανική πλειοψηφία» είπε.

«Δεν είναι η επιστολή που γίνεται viral. Είναι μια επιλεκτική ανάγνωση τμημάτων της επιστολής που γίνεται viral. Και δεν ξέρω αν αυτό συμβαίνει επειδή οι άνθρωποι στην πραγματικότητα δεν τη διαβάζουν ή, όταν τη διαβάζουν, διαβάζουν τα κομμάτια που θέλουν να προσέξουν» πρόσθεσε.

Η διάδοση της επιστολής χαιρετίστηκε την Πέμπτη από χρήστες σε φόρουμ της Αλ Κάιντα στο Διαδίκτυο, σύμφωνα με το SITE Intelligence Group, το οποίο παρακολουθεί τον διαδικτυακό εξτρεμισμό. Ενας χρήστης επισήμανε ότι οι ισλαμιστές μαχητές θα πρέπει να εκμεταλλευθούν την ευκαιρία. «Ελπίζω όλοι να βλέπετε μια συνεχιζόμενη αναταραχή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης… Θα πρέπει να αναρτούμε ολοένα περισσότερο περιεχόμενο» έγραψε.

Μερικοί από τους χρήστες του TikTok που μοιράστηκαν την επιστολή ανάρτησαν στη συνέχεια βίντεο όπου έλεγαν πως δεν υποστηρίζουν την τρομοκρατία ή τη βία. Ενας από τους αρχικούς δημιουργούς του TikTok, που μοιράστηκε την επιστολή και μίλησε στην Washington Post διατηρώντας την ανωνυμία του, είπε ότι ενθάρρυνε τους ανθρώπους να τη διαβάσουν για ενημερωτικούς σκοπούς.

Σημείωσε επίσης ότι «δεν συγχωρεί ούτε δικαιολογεί» τις ενέργειες του Μπιν Λάντεν και «αποστασιοποιείται από όλη αυτή την κατάσταση». Υποστήριξε, ωστόσο, ότι «ο κόσμος είναι θλιβερός εάν δεν μπορούμε ούτε καν να διαβάσουμε ένα δημόσιο έγγραφο, απλώς για να ενημερωθούμε, χωρίς να μας κακολογήσουν στο διαδίκτυο».

Γιατί επικρίνεται το TikTok

Τις τελευταίες εβδομάδες το TikTok δέχεται έντονες επικρίσεις και εκκλήσεις για απαγόρευσή του σε εθνικό επίπεδο λόγω της δημοτικότητας των φιλοπαλαιστινιακών βίντεο στην εφαρμογή, σε σύγκριση με τα φιλοϊσραηλινά περιεχόμενα (αν και το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται επίσης στο Facebook και στο Instagram). Σε μια βιντεοδιάσκεψη που διοργάνωσε το TikTok την Τετάρτη, ορισμένοι ηθοποιοί του Χόλιγουντ, αλλά και χρήστες της εφαρμογής, απηύθυναν έκκληση στα στελέχη της εταιρείας να κάνουν περισσότερα για να καταπολεμήσουν τη διάδοση αντισημιτικού περιεχομένου.

Οσον αφορά την επιστολή αυτή καθαυτή –μια μετάφραση περίπου 4.000 λέξεων των σχολίων του πρώην ηγέτη της Αλ Κάιντα–, είχε αρχικά αναρτηθεί στα αραβικά σε ιστότοπο της Σαουδικής Αραβίας που χρησιμοποιείται για τη διάδοση μηνυμάτων της ισλαμιστικής τρομοκρατικής οργάνωσης. Ο Guardian είχε δημοσιεύσει μια αγγλική μετάφραση το 2002, μαζί με ένα άρθρο που προσέφερε περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με το πώς η επιστολή είχε αρχίσει να διακινείται μεταξύ των «βρετανών ισλαμιστών εξτρεμιστών».

Αν και ο Guardian απέσυρε την επιστολή την Τετάρτη, το ενημερωτικό σημείωμα που την αντικατέστησε με τίτλο «Removed: document», όπου αναφέρονται οι λόγοι που οδήγησαν τον Guardian σε αυτή την απόφαση, μέχρι την Πέμπτη ήταν ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα στον ιστότοπο της βρετανικής εφημερίδας. Εκπρόσωπος του Guardian είπε ότι η επιστολή αποσύρθηκε αφού «κοινοποιήθηκε ευρέως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χωρίς το πλήρες πλαίσιο».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News