Ο οικονομικός αναλυτής και συγγραφέας, Ρουσίρ Σάρμα, διερωτάται στους Financial Times, γιατί οι διεθνείς αγορές δεν συμμερίζονται την αγωνία που διαβάζουμε στις γεωπολιτικές αναλύσεις για το Ισραήλ, τη Γάζα και ευρύτερα τη Μέση Ανατολή.

Ο πόλεμος στο Ισραήλ με τη Χαμάς ξυπνά φόβους για μια ευρύτερη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, ακόμη και για έναν Τρίτο Παγκόσμιο πόλεμο.

Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Σάρμα, οι αντιδράσεις στις αγορές ήταν ως τώρα ψύχραιμες -ως επί το πλείστον- παρά την ανάφλεξη που ήδη ξέσπασε στη Μέση Ανατολή. Ο αμερικανικός δείκτης αναφοράς S&P 500 -παρακολουθεί την απόδοση των μετοχών 500 εκ των μεγαλύτερων εταιρειών που είναι εισηγμένες σε χρηματιστήρια των ΗΠΑ- δεν έχει μετακινηθεί σχεδόν καθόλου μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου.

Ο συντάκτης του άρθρου, αναλυτής και πρόεδρος του επενδυτικού κολοσσού Rockefeller International, επισημαίνει πως «ακόμη και τα χρηματιστήρια που βρίσκονται πιο κοντά στη ζώνη των μαχών, από τη Σαουδική Αραβία έως την Αίγυπτο και τις χώρες του Κόλπου, έχουν καταγράψει περιορισμένες απώλειες. Δεν υπήρξε καμία βιασύνη (να μετακινηθούν κεφάλαια) προς την ασφάλεια των αγορών ομολόγων, όπου οι τιμές έχουν πέσει, και ελάχιστο δράμα ακόμη και σε ό,τι αφορά τις τιμές του πετρελαίου».

Οι αγορές δείχνουν να πιστεύουν ότι η σύγκρουση δεν θα οδηγήσει στην υλοποίηση των χειρότερων φόβων. Ο Σάρμα υποστηρίζει ότι φαινόμενο αυτό έχει επαναληφθεί. Τις ημέρες μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στις ΗΠΑ την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 -που μνημονεύονται ως ένα γεγονός ανάλογο με την 7η Οκτωβρίου του Ισραήλ-  η Αμερική βρισκόταν σε κόκκινο συναγερμό. Ο δείκτης S&P 500 έπεσε κατά 12%, με την πτώση να μεγεθύνεται και από το γεγονός ότι οι ΗΠΑ βρίσκονταν ήδη επί έξι μήνες σε ύφεση, αλλά αυτή η φάση πέρασε γρήγορα. Ως τις 11 Οκτωβρίου του 2001, ένα μήνα μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις ο S&P 500 είχε ανακτήσει όλες τις απώλειές που είχε καταγράψει.

«Το ίδιο μοτίβο μπορεί να εντοπιστεί και πολύ νωρίτερα» λέει ο Σάρμα. Εξετάζοντας την αντίδραση της χρηματιστηριακής αγοράς σε 25 από τις σημαντικότερες γεωπολιτικές κρίσεις μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ο αναλυτής κατέγραψε ότι δείκτης S&P 500 υποχώρησε κατά μέσο όρο μόλις κατά περίπου 4%.

Δεκαέξι από 25 αυτά γεγονότα που εξέτασε ο διακεκριμένος αναλυτής έλαβαν χώρα στη Μέση Ανατολή ή προήλθαν από συγκρούσεις ή τρομοκρατικές ομάδες οι οποίες προέρχονταν από την περιοχή.

Ενα παράδειγμα είναι οι βομβιστικές επιθέσεις στα μέσα μαζικής μεταφοράς που έπληξαν τη Μαδρίτη τον Μάρτιο του 2004 και το Λονδίνο τον Ιούλιο του 2005. Μετά από ένα αρχικό παρορμητικό ξεπούλημα μετοχών, οι αγορές ανέκτησαν γρήγορα τις αρχικές απώλειες. Και το ξεπούλημα (οι μαζικές πωλήσεις μετοχών) στις αγορές με αφορμή την τελευταία σύγκρουση στη Λωρίδα της Γάζας μοιάζει μέχρι στιγμής κατά τον Σάρμα λιγότερο εντυπωσιακό από ό,τι συνηθίζεται μετά από τέτοια σοκαριστικά γεγονότα. Η μεγαλύτερη ανησυχία παραμένει η αύξηση των επιτοκίων.

Ως ομάδα που αποτελεί τη συνισταμένη εκατομμυρίων διαφορετικών εκτιμήσεων, οι επενδυτές φαίνεται να αντιδρούν διαφορετικά στις κρίσεις από ό,τι τα μεμονωμένα άτομα.

Στο σημείο αυτό, ο αναλυτής προχωράει -πάντα στο άρθρο του στους Financial Times- σε μια απόπειρα εξήγησης του φαινομένου, τονίζοντας επί της ουσίας ότι η μνήμη έχει μια τάση να εξωραΐζει το παρελθόν. Το μυαλό μας, λέει, τείνει να ξεχνά τις στιγμές αβεβαιότητας του χθες και να ανακαλεί το παρελθόν σαν κάτι καλύτερο από αυτό που πραγματικά ήταν. Σαν «τις παλιές καλές μέρες».

Σε αντίθεση με το εξωραϊσμένο παρελθόν που υπάρχει στις αναμνήσεις μας καθώς περνούν τα χρόνια, μια κρίση όπως η τελευταία που ξέσπασε στο Ισραήλ και τη Γάζα αναδεικνύεται ακόμη περισσότερο ως ιδιαίτερα επικίνδυνη. Δεν είναι παράλογο, αφού άλλωστε συμβαίνει τώρα και κανείς δεν ξέρει που μπορεί να οδηγήσει.

Οταν ο επικεφαλής του ΟΗΕ μιλάει για μια Μέση Ανατολή «στο χείλος της αβύσσου» και έμπειροι γεωπολιτικοί αναλυτές αυξάνουν δραματικά τις πιθανότητες για έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο, ο σημερινός κίνδυνος είναι λογικό να κυριαρχεί στο μυαλό των ανθρώπων.

Ο Σάρμα αντιπαραβάλλει σε αυτή τη λειτουργία σε ατομικό επίπεδο, τον «συλλογικό νου», όπως λέει, των αγορών που «αναγνωρίζει τον γεωπολιτικό κίνδυνο ως ιστορική σταθερά και τοποθετεί τις στιγμές έντασης μέσα σε αυτό το πλαίσιο».

Στο πλαίσιο αυτό τίθενται και τα ερωτήματα. Για παράδειγμα, η σημερινή κρίση στη Μέση Ανατολή είναι πιο επικίνδυνη από οποιαδήποτε άλλη ξέσπασε εκεί μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο; Και αντίστοιχα ο αναλυτής επεκτείνει το μοτίβο σε άλλες απειλές: «Η Ρωσία είναι σήμερα μια πιο επικίνδυνη δύναμη μετά την απώλεια της μισής πολεμικής της ικανότητας στην Ουκρανία; Η Κίνα αποτελεί σήμερα μια μεγαλύτερη απειλή, παρά τη σταθερή αποδυνάμωση της οικονομίας της;». 

Ο πρόεδρος της Rockefeller International θυμάται ότι γνώρισε τον θρυλικό επενδυτή Τζούλιαν Ρόμπερτσον στα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν οι ελπίδες για παγκόσμια ειρήνη που ακολούθησαν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης εξανεμίζονταν με την ανάδυση νέων κινδύνων, όπως η Ινδία και το Πακιστάν που πραγματοποίησαν μια σειρά πυρηνικών δοκιμών. «Ο Ρόμπερτσον με συμβούλευσε», γράφει, «ως νεαρό αρχάριο επενδυτή, να μην αντιδρώ υπερβολικά».

Ο Σάρμα θυμάται επίσης ότι ο θρυλικός δισεκατομμυριούχος επικαλέστηκε τις δικές του συνομιλίες στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με την πρώην πρωθυπουργό της Βρετανίας, Μάργκαρετ Θάτσερ, η οποία του μίλησε για τον κίνδυνο η Σοβιετική Ενωση να χρησιμοποιήσει το πυρηνικό της οπλοστάσιο σε μια ύστατη προσπάθεια να αποτρέψει τη διάλυση της αυτοκρατορίας της. Η άποψή του Ρόμπερτσον ήταν ότι οι τρομερές απειλές είναι πάντα παρούσες, ακόμη και σε ήρεμες περιόδους, αλλά σπάνια υλοποιούνται σε πλήρη έκταση. Αντίθετα, τα γεγονότα αναγκάζουν τους ηγέτες να λαμβάνουν μέτρα για να αποτρέψουν την κλιμάκωση.

«Η κατανόηση των γεωπολιτικών κρίσεων ως ιστορική σταθερά, σταθεροποιεί και τις αγορές εν μέσω καταιγίδας» τονίζει ο Ρουσίρ Σάρμα στο άρθρο του στους Financial Times. O ιδιος υπογραμμίζει ότι «τα άτομα έχουν λόγους να θυμούνται με ρομαντικό τρόπο το παρελθόν, ενώ ταυτόχρονα αισθάνονται άγχος για το μέλλον. Το συλλογικό μυαλό της αγοράς, ωστόσο, φαίνεται συχνά να προβαίνει σε πιο ισορροπημένες και αμερόληπτες εκτιμήσεις των απειλών. Και το μήνυμα που στέλνουν τώρα οι αγορές είναι ότι οι χειρότεροι φόβοι μας δεν θα επαληθευτούν».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News