Πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ζοζεφίν Μπέικερ ήταν η πιο ακριβοπληρωμένη ντίβα του μιούζικ χολ στην Ευρώπη, γνωστή για την ομορφιά και τη σεξουαλικότητά της. Οταν οι Ναζί κατέλαβαν το Παρίσι, της απαγόρευσαν να βγαίνει στη σκηνή, όπως σε όλους τους μαύρους και τους Εβραίους. Ωστόσο, αντί να επιστρέψει στις ΗΠΑ, ορκίστηκε να μείνει στη Γαλλία και να πολεμήσει τους Ναζί. Μέσα σε μια νύχτα έγινε κατάσκοπος της Αντίστασης και ηρωίδα τριών χωρών, των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Βρετανίας.

«Ηταν η σταρ που ήθελε η Γαλλία και η κατάσκοπος που χρειαζόταν» γράφει στον New Yorker η Λόρεν Μισέλ Τζάκσον παρουσιάζοντας το βιβλίο του Ντέιμιεν Λιούις «Agent Josephine» (2022), τη νέα βιογραφία της αφροαμερικανίδας τραγουδίστριας και χορεύτριας από το Σεντ Λούις του Μιζούρι, η οποία πολιτογραφήθηκε Γαλλίδα μεταναστεύοντας στο Παρίσι τη δεκαετία του 1920 για να γλιτώσει από τον ρατσισμό που αντιμετώπιζε στην πατρίδα της.

Ζοζεφίν Μπέικερ, από το Μιζούρι στη γαλλική Αντίσταση

Κατά τη διάρκεια του πολέμου η σταρ πήγαινε τακτικά σε πάρτι πρεσβειών και προξενείων στην κατεχόμενη Γαλλία, όπου φλέρταρε με υψηλόβαθμους αξιωματούχους των Ναζί· και μερικές φορές εκείνοι, αφού είχαν πιει μπόλικο αλκοόλ, άρχιζαν να της αποκαλύπτουν στρατιωτικά μυστικά, τα οποία η σταρ προωθούσε στη γαλλική Αντίσταση.

Ωστόσο, η Ζοζεφίν Μπέικερ δεν ήταν η μοναδική διασημότητα που συμμετείχε στη διεθνή κατασκοπεία κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα· ο Χάρι Χουντίνι, ο διασημότερος μάγος όλων των εποχών, ο σταρ του μπέιζμπολ Μο Μπεργκ, η ηθοποιός Μαρλένε Ντίτριχ, ο συγγραφέας κατασκοπικών μυθιστορημάτων Ιαν Φλέμινγκ, η μαγείρισσα Τζούλια Τσάιλντ, αλλά και ο καρδιοκατακτητής του Χόλιγουντ Κάρι Γκραντ, έκαναν το ίδιο.

«Οταν πρόκειται για κατασκοπεία, οι διασημότητες έχουν την ικανότητα να κρύβονται σε κοινή θέα» λέει στην Washington Post η Αμάντα Ολκε, διευθύντρια του τμήματος εκπαίδευσης ενηλίκων στο Διεθνές Μουσείο Κατασκόπων στην Ουάσινγκτον, DC. «Μπορούν να πλησιάσουν ανθρώπους που συνήθως θέλουν να τους μιλήσουν λόγω της φήμης τους. Και συχνά ανακαλύπτουν πράγματα που οι πραγματικοί κατάσκοποι θα είχαν δυσκολία να μάθουν» εξηγεί.

«Η Ζοζεφίν ήταν γοητευτική και χαρισματική» λέει η κυρία Ολκε για τη σταρ, η οποία μπόρεσε να αξιοποιήσει την τεράστια φήμη της όταν ξέσπασε πόλεμος σε όλη την Ευρώπη, και μετά τον πόλεμο τιμήθηκε για το εθελοντικό κατασκοπευτικό έργο της με το Μετάλλιο Αντίστασης από τη Γαλλική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης και τον Πολεμικό Σταυρό του γαλλικού στρατού. Ονομάστηκε επίσης Ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής από τον στρατηγό Σαρλ ντε Γκωλ.

Χάρι Χουντίνι, και μάγος και κατάσκοπος

Πριν από την Μπέικερ, ο ούγγρος Χάρι Χουντίνι, όταν δεν γοήτευε το κοινό με τα μαγικά του κόλπα, ασχολιόταν επίσης με την κατασκοπεία. Επιστρατεύτηκε από τον Γουίλιαμ Μέλβιλ, επικεφαλής του τμήματος αντικατασκοπείας στο βρετανικό Γραφείο Πολέμου.

Κατά τις εμφανίσεις του στη Γερμανία και στη Ρωσία τα χρόνια που προηγήθηκαν του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο μάγος σημείωνε τις κινήσεις των στρατευμάτων και τον στρατιωτικό εξοπλισμό, στέλνοντας τακτικές ενημερώσεις στο Λονδίνο.

«Υπήρχαν πολλά που μπορούσε να αναφέρει ο Χουντίνι» έγραψαν οι Γουίλιαμ Καλούς και Λάρι Σλόμαν στο βιβλίο τους «The Secret Life of Houdini» (2007).

Μο Μπεργκ, κατάσκοπος και παρ’ ολίγον δολοφόνος

Ενας από τους πιο ασυνήθιστους κατασκόπους ήταν ο Μο Μπεργκ, παίκτης του μπέιζμπολ από το 1923 έως το 1939. Ηταν catcher της ομάδας Boston Red Sox, κυρίως εφεδρικός, αλλά διέπρεψε αλλού· ο Μπεργκ ήταν απόφοιτος του Πρίνστον και μιλούσε επτά γλώσσες.

Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο συνταξιούχος Μπεργκ εντάχθηκε στην OSS (Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών, προκάτοχο της CIA) και στρατολόγησε ξένους επιστήμονες για να εργαστούν στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το 1942 στάλθηκε στην Ελβετία για να παρακολουθήσει μια διάλεξη του γερμανού φυσικού Βέρνερ Χάιζενμπεργκ, ο οποίος εργαζόταν στο ναζιστικό πρόγραμμα πυρηνικών όπλων «με την εντολή να τον σκοτώσει εάν ανακάλυπτε ότι οι Γερμανοί ήταν κοντά στην ανάπτυξη ατομικής βόμβας» λέει η Αμάντα Ολκε στην Washington Post. Αλλά «έμαθε ότι δεν ήταν, οπότε δεν χρειάστηκε να το κάνει».

Μαρλένε Ντίτριχ, η «Lili Marlene» και των δύο αντίπαλων πλευρών

Τη δεκαετία του 1930 η Μαρλένε Ντίτριχ ήταν η πιο διάσημη γερμανίδα ηθοποιός στο Χόλιγουντ. Οταν ξέσπασε ο πόλεμος σε όλη την Ευρώπη αντιτάχθηκε στο ναζιστικό καθεστώς, τάχθηκε στο πλευρό της χώρας που επέλεξε για πατρίδα της και το 1941 έγινε πολίτης των ΗΠΑ. Αν και τεχνικώς δεν ήταν κατάσκοπος, η Ντίτριχ προσφέρθηκε εθελοντικά να βοηθήσει την OSS με την παραγωγή προπαγανδιστικών ραδιοφωνικών προγραμμάτων που μεταδίδονταν σε χώρες του Αξονα.

Σε αυτές τις εκπομπές πρωτοτραγούδησε το ήδη διάσημο «Lili Marlene», το οποίο απαγορεύτηκε να ακούν οι γερμανοί στρατιώτες. Οι αξιωματούχοι των ναζί, όμως, αναγκάστηκαν να ακυρώσουν την εντολή, αφού έλαβαν πολλές επιστολές διαμαρτυρίας, σύμφωνα με την ιστοσελίδα της CIA.

Ιαν Φλέμινγκ, ιστορίες κατασκοπείας και σχεδιασμός πολεμικών επιχειρήσεων

Δεν είναι μυστικό ότι ο Ιαν Φλέμινγκ βασίστηκε στις προσωπικές του εμπειρίες στην υπηρεσία αντικατασκοπείας του βρετανικού Πολεμικού Ναυτικού κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου για να γράψει τα δημοφιλή κατασκοπευτικά μυθιστορήματα του Τζέιμς Μποντ. Αλλά πριν γίνει συγγραφέας, ο Φλέμινγκ επινόησε σχέδια που χρησιμοποιούσαν οι βρετανοί κομάντος για να υπονομεύσουν τη γερμανική πολεμική προσπάθεια. Μία από τις ιδέες του –η εμφύτευση ψεύτικων σχεδίων σε ένα πτώμα– χρησιμοποιήθηκε για να παραπλανήσει τους Ναζί πριν από την εισβολή των Συμμάχων στη Σικελία, το 1943.

Δική του ιδέα μπορεί να ήταν και η καταστροφική επιχείρηση «Επιδρομή της Διέππης», το 1942. Σύμφωνα με τον ιστορικό Ντέιβιντ Ο’Κιφ, ο Φλέμινγκ επινόησε την επίθεση ως προκάλυμμα για να αρπάξει μια «Enigma» –άκρως μυστική μηχανή κρυπτογράφησης των Ναζί– από τα γραφεία του γερμανικού Ναυτικού στη γαλλική παραθαλάσσια πόλη. Ομως η αποστολή απέτυχε, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν σχεδόν 1.000 βρετανοί, καναδοί και αμερικανοί κομάντο.

«Δεν υπάρχει αμφιβολία για τον κεντρικό ρόλο [του Φλέμινγκ] στην επιχείρηση της Διέππης, από την αρχή έως το τέλος της» έγραψε ο Ντέιβιντ Ο’Κιφ στο βιβλίο του «One Day in August: Ian Fleming, Enigma and the Deadly Raid οn Dieppe», που κυκλοφόρησε το 2020. Η συμμετοχή του στη «σκυταλοδρομία» της προσπάθειας να φέρει τη συσκευή στην πατρίδα του «ήταν ένα τεράστιο και, εκ των υστέρων, ανεύθυνο ρίσκο, εκτός και αν επρόκειτο για κάτι υψίστης σημασίας».

Η σπεσιαλιτέ της Τζούλια Τσάιλντ: Απωθητικό καρχαρία

Πριν γίνει διάσημη μαγείρισσα, η Τζούλια Τσάιλντ εργαζόταν για την OSS κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ξεκίνησε ως βοηθός έρευνας στο Τμήμα Μυστικών Πληροφοριών και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο Τμήμα Εξοπλισμού Θαλάσσιας Διάσωσης Εκτακτης Ανάγκης της OSS. Η υπηρεσία ανησυχούσε εξαιτίας αναφορών ότι καρχαρίες πυροδότησαν κατά λάθος εκρηκτικά και επιτέθηκαν σε πιλότους που είχαν καταρριφθεί.

Η Τσάιλντ και οι συνάδελφοί της άρχισαν τις προσπάθειες να δημιουργήσουν ένα απωθητικό για καρχαρίες με το οποίο θα καλύπτονταν τα εκρηκτικά και τα σωσίβια των πιλότων. Η ομάδα δοκίμασε πολλές λύσεις προτού βρει τελικά την πετυχημένη συνταγή, την οποία αργότερα η Τσάιλντ, αστειευόμενη, θα ανέφερε ως την «πρώτη συνταγή» της καριέρας της στη μαγειρική: δημιούργησε «κέικ» από οξικό χαλκό αναμεμειγμένο με μαύρη βαφή, που μύριζε σαν νεκρός καρχαρίας και τρόμαζε τους ζωντανούς.

«Η Τσάιλντ δεν ήταν απλά γραμματέας ή υπάλληλος αρχειοθέτησης» λέει η Ολκε. «Εργάστηκε απευθείας για τον επικεφαλής του Μητρώου OSS».

Κάρι Γκράντ, περιβόητος και εξίσου διαβόητος κατάσκοπος

Ωστόσο, κανένας κατάσκοπος από τον κύκλο των διασημοτήτων δεν ήταν τόσο διαβόητος όσο ο Κάρι Γκραντ. Δύο συγγραφείς ισχυρίστηκαν ότι ο σταρ του κινηματογράφου εργάστηκε για το FBI και τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες βοηθώντας να αποκαλυφθούν οι συμπαθούντες τους Ναζί στο Χόλιγουντ, καθώς και άλλοι με πιθανές διασυνδέσεις με το γερμανικό καθεστώς στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου.

Στο βιβλίο του «Errol Flynn: The Untold Story» (1980), ο Τσαρλς Χάιαμ έγραψε ότι ο Κάρι Γκράντ εξέθεσε τον Ερολ Φλιν ως υποτιθέμενο πράκτορα των Ναζί, με τον ισχυρισμό ότι βρήκε κυβερνητικά αρχεία που εμπλέκουν τον θρυλικό ηθοποιό, κάτι που δεν έχει τεκμηριωθεί ποτέ από κάποιον άλλο. Επιπλέον, ορισμένοι ιστορικοί και η οικογένεια του Φλίν αρνήθηκαν την κατηγορία.

Το 1980, η Σίνθια Γκόρνεϊ έγραψε στην Washington Post ότι η Τζέιν Τσέσις, πρώην γραμματέας του Ερολ Φλιν, πίστευε πως ο εργοδότης της ήταν κατάσκοπος· η Τσέσις ισχυρίστηκε ότι είχε βρει γράμματα από γνωστούς Ναζί στα αρχεία του ηθοποιού. Και όταν άκουσε για το βιβλίο του Χάιαμ, θυμήθηκε ότι είχε πει στον σύζυγό της: «Α, επιτέλους, έμαθαν για τον Φλιν».

Ο Κάρι Γκραντ κατασκόπευε, επίσης, τον κόμη Κουρτ φον Χάουγκβιτς-Χάρντενμπεργκ-Ρέβεντλοου, τον γερμανικής καταγωγής σύζυγο της κληρονόμου Μπάρμπαρα Γούλγουορθ Χάτον, σύμφωνα με το βιβλίο του Μαρκ Ελιοτ «Cary Grant: A Biography» ( 2004). Δεν είναι γνωστό αν η παρακολούθηση απέφερε κάτι, αλλά είχε άλλου είδους επιτυχία: ο ηθοποιός παντρεύτηκε τη Χάτον το 1942, μετά τον χωρισμό της με τον κόμη.

Ο Ελιοτ ισχυρίστηκε ότι ο Γκραντ υπηρέτησε ως «εθελοντής» κατάσκοπος για τον Τζ. Εντγκαρ Χούβερ κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και πιθανόν να παρακολουθούσε τη σύζυγό του. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Κάρι Γκραντ ήταν ένας ειδικός πράκτορας ή επαφή για το FBI, στον οποίο ανατέθηκε, πριν και κατά τη διάρκεια του πολέμου, να κατασκοπεύει την Μπάρμπαρα Χάτον» έγραψε ο συγγραφέας, σημειώνοντας ότι ο Γκραντ δεν ερευνήθηκε ποτέ από το FBI στο πλαίσιο του «Κόκκινου Τρόμου» («Red Scare») της δεκαετίας του 1950, παρά το γεγονός ότι ήταν «γνωστή μια κομμουνιστική διασύνδεσή του». Πιθανολογείται ότι είχε την προστασία του Χούβερ.

Η δουλειά του κατασκόπου μπορεί να είναι επικίνδυνη, παρ’ όλα αυτά πολλές διασημότητες και σταρ θέλησαν να αναλάβουν αυτό τον ρόλο  σε περιόδους διεθνούς κρίσης: «Ηταν πατριώτες, αποφασισμένοι να βοηθήσουν τη χώρα τους» λέει στην Washington Post η Αμάντα Ολκε. «Ηταν καιρός πολέμου και προσφέρθηκαν εθελοντικά να κάνουν ό,τι μπορούσαν για να υποστηρίξουν τον αγώνα ενάντια στον εχθρό».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News