O διάσημος ιστορικός και φιλόσοφος Γιουβάλ Νόα Χαράρι επανέρχεται με άρθρο του στην Washington Post  στο ζήτημα που συγκλονίζει τη Μέση Ανατολή και ανησυχεί ολόκληρο τον πλανήτη. Αυτή τη φορά εμβαθύνει στις πολύπλευρες διαστάσεις της σύγκρουσης του Ισραήλ με τη Χαμάς μετά το μακελειό της 7ης Οκτωβρίου (από τους τρομοκράτες της οργάνωσης) και θέτει το ερώτημα αν η χώρα του βοηθάει την ισλαμιστική οργάνωση να κερδίσει τον πόλεμο.

Ο ιστορικός στο Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ τονίζει ότι «ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα». Στο ερώτημα δε, ποιος θα κερδίσει αυτόν τον πόλεμο, απαντά ότι δεν θα είναι η πλευρά που σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους, ούτε η πλευρά που καταστρέφει περισσότερα σπίτια, ούτε καν αυτή που κερδίζει τη μεγαλύτερη διεθνή στήριξη. Θα είναι η πλευρά που θα πετύχει τους πολιτικούς της στόχους.

«Η Χαμάς ξεκίνησε αυτόν τον πόλεμο με έναν συγκεκριμένο πολιτικό στόχο: να αποτρέψει την ειρήνη» σημειώνει ο Χαράρι. Και θυμίζει ότι μετά την υπογραφή των συνθηκών ειρήνης με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν, το Ισραήλ βρισκόταν στα πρόθυρα της υπογραφής μιας ιστορικής συνθήκης ειρήνης με τη Σαουδική Αραβία.

Θα ήταν ίσως το μεγαλύτερο επίτευγμα του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου σε ολόκληρη την καριέρα του και θα εξομάλυνε τις σχέσεις μεταξύ του Ισραήλ και μεγάλου μέρους του αραβικού κόσμου. Ο διάσημος ιστορικός θυμίζει ότι κατόπιν πιέσεων των Σαουδαράβων και των Αμερικανών, η συνθήκη αυτή θα προέβλεπε σημαντικές παραχωρήσεις προς τους Παλαιστίνιους για την άμεση ανακούφιση των δεινών εκατομμυρίων ανθρώπων στα κατεχόμενα εδάφη και την επανεκκίνηση της ειρηνευτικής διαδικασίας μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων.

Ο Χαράρι επισημαίνει ότι η προοπτική της ειρήνης και της εξομάλυνσης αποτελούσε θανάσιμη απειλή για τη Χαμάς. Από την ίδρυσή της το 1987, η οργάνωση δεν αναγνώρισε ποτέ το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ ενώ τη δεκαετία του 1990 έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της για να διαταράξει την ειρηνευτική διαδικασία του Οσλο και τις μετέπειτα ειρηνευτικές προσπάθειες. Θυμίζει δε ότι εδώ και πάνω από μια δεκαετία, οι ισραηλινές κυβερνήσεις με επικεφαλής τον Νετανιάχου εγκατέλειψαν κάθε σοβαρή προσπάθεια για ειρήνευση με τις πιο μετριοπαθείς παλαιστινιακές δυνάμεις.

Αντίθετα, όπως γράφει ο ιστορικός, «υιοθέτησαν μια όλο και πιο πολεμοχαρή (hawkish) πολιτική σε ό,τι αφορά την κατοχή των αμφισβητούμενων εδαφών παράλληλα με τις δεξιές μεσσιανικές ιδέες της εβραϊκής υπεροχής».

Σε προηγούμενο άρθρο του στην ίδια εφημερίδα, ο ιστορικός στο Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, διαπίστωνε ότι «Η φρίκη της Χαμάς είναι και ένα μάθημα για το τίμημα του λαϊκισμού», κάνοντας σκληρή κριτική στον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου.

Συνεχίζοντας την ανάλυση στο νέο του άρθρο, ο Χαράρι θυμίζει ότι κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών η Χαμάς επέδειξε αυτοσυγκράτηση που εξέπληξε πολλούς στις σχέσεις της με το Ισραήλ και οι δύο πλευρές φαινόταν να υιοθετούν μια δύσκολη αλλά λειτουργική πολιτική «βίαιης συνύπαρξης».

Οχι για πολύ. Στις 7 Οκτωβρίου, «ακριβώς όταν η κυβέρνηση Νετανιάχου βρισκόταν στο κατώφλι μιας σημαντικής τομής για την περιφερειακή ειρήνη, η Χαμάς χτύπησε με όλη της τη δύναμη. Εσφαξε εκατοντάδες Ισραηλινούς πολίτες, με τους πιο φρικιαστικούς τρόπους που μπορούσε να επινοήσει. Ο άμεσος στόχος ήταν να εκτροχιαστεί η ειρηνευτική συμφωνία Ισραήλ – Σαουδικής Αραβίας. Ο μακροπρόθεσμος στόχος ήταν να σπείρει το μίσος στα μυαλά εκατομμυρίων ανθρώπων στο Ισραήλ και σε ολόκληρο τον μουσουλμανικό κόσμο, εμποδίζοντας έτσι την ειρήνη με το Ισραήλ για τις επόμενες γενιές», τονίζει ο Χαράρι.

♦ Διαβάστε: Χαράρι: Το Ισραήλ πληρώνει το τίμημα του λαϊκισμού – και του Νετανιάχου  

Το επιχείρημα του ιστορικού είναι ότι η Χαμάς γνώριζε τι θα προκαλούσε αυτή η επίθεση στην πλευρά των Ισραηλινών και γι’ αυτό την ονόμασε «Al-Aqsa Tufan». Η λέξη «tufan» σημαίνει πλημμύρα. Οπως ο βιβλικός κατακλυσμός, που είχε σκοπό να καθαρίσει τον κόσμο από την αμαρτία ακόμη και με κόστος την εξολόθρευση σχεδόν της ανθρωπότητας, «έτσι και η επίθεση της Χαμάς είχε στόχο να προκαλέσει μια καταστροφή βιβλικής κλίμακας», γράφει στην Washigton Post.

«Δεν ενδιαφέρεται η Χαμάς για τα δεινά που προκαλεί αυτός ο πόλεμος στους Παλαιστίνιους πολίτες;», θέτει το ερώτημα ο Χαράρι. Ο ίδιος πιστεύει πως ενώ κάποιοι μεμονωμένοι ακτιβιστές της Χαμάς έχουν σίγουρα διαφορετικά συναισθήματα και υιοθετούν διαφορετική στάση, «η κοσμοθεωρία της οργάνωσης δεν υπολογίζει τη δυστυχία του ατόμου. Οι πολιτικοί στόχοι της Χαμάς υπαγορεύονται από θρησκευτικές φαντασιώσεις».

«Σε αντίθεση με τους στόχους κοσμικών κινημάτων όπως η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, οι απώτεροι στόχοι της Χαμάς δεν περιστρέφονται γύρω αυτό τον κόσμο. Για τη Χαμάς, οι Παλαιστίνιοι που σκοτώνονται από το Ισραήλ είναι μάρτυρες που απολαμβάνουν την αιώνια ευδαιμονία στον ουρανό. Οσο περισσότεροι σκοτώνονται, τόσο περισσότεροι μάρτυρες» αναφέρει ο ισραηλινός φιλόσοφος.

Για τη Χαμάς και άλλες φονταμενταλιστικές μουσουλμανικές οργανώσεις, συνεχίζει ο Χαράρι, ο μόνος βιώσιμος στόχος για μια ανθρώπινη κοινωνία επί της Γης είναι η άνευ όρων προσήλωση στα ουράνια πρότυπα καθαρότητας και δικαιοσύνης. Επομένως, το γεγονός ότι η ειρήνη συνεπάγεται πάντοτε συμβιβασμούς σε αυτό που οι άνθρωποι θεωρούν δικαιοσύνη πρέπει να απορρίπτεται. Και η απόλυτη δικαιοσύνη πρέπει να επιδιωχθεί με κάθε κόστος.

Η ριζοσπαστική Αριστερά και η Χαμάς

Στο σημείο αυτό, ο Χαράρι ανοίγει μια παρένθεση και αναφέρεται στο «περίεργο πρόσφατο φαινόμενο» που αφορά τη στάση της ριζοσπαστικής Αριστεράς σε πολλές δυτικές δημοκρατίες, συμπεριλαμβανομένων μάλιστα και ορισμένων φοιτητικών οργανώσεων στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ: «Απαλλάσσουν τη Χαμάς από κάθε ευθύνη για τις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν στο Μπέερι, στο Κφαρ Αζά και σε άλλα ισραηλινά χωριά, ή για την ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα. Αντίθετα, οι οργανώσεις αυτές επιρρίπτουν το 100% των ευθυνών στο Ισραήλ».

«Ο συνδετικός κρίκος μεταξύ της ριζοσπαστικής Αριστεράς και φονταμενταλιστικών οργανώσεων όπως η Χαμάς, είναι η πίστη στην απόλυτη δικαιοσύνη, η οποία οδηγεί στην άρνηση της αναγνώρισης της πολυπλοκότητας που έχουν οι πραγματικότητες σε αυτόν τον κόσμο», σημειώνει.

«Η δικαιοσύνη είναι ένας ευγενής σκοπός, αλλά η απαίτηση για απόλυτη δικαιοσύνη οδηγεί αναπόφευκτα σε ατελείωτο πόλεμο. Στην ιστορία του κόσμου, δεν έχει επιτευχθεί ποτέ συνθήκη ειρήνης που να μην απαιτεί συμβιβασμό ή να αποδίδει απόλυτη δικαιοσύνη» προσθέτει ο Χαράρι.

Ο διάσημος ιστορικός υποστηρίζει πως αν οι πολεμικοί στόχοι της Χαμάς είναι να εκτροχιάσει την ειρηνευτική συνθήκη Ισραήλ – Σαουδικής Αραβίας και να καταστρέψει κάθε πιθανότητα εξομάλυνσης και ειρήνης «κερδίζει αυτόν τον πόλεμο με νοκ-άουτ. Και το Ισραήλ βοηθά τη Χαμάς, κυρίως επειδή η κυβέρνηση Νετανιάχου φαίνεται να διεξάγει αυτόν τον πόλεμο χωρίς σαφείς δικούς της πολιτικούς στόχους».

Παρότι όπως επισημαίνει, ο αφοπλισμός της Χαμάς είναι ζωτικής σημασίας και για κάθε πιθανότητα μελλοντικής ειρήνης, το Ισραήλ δεν φαίνεται να έχει κάποιο σχέδιο για να επιτύχει μια συνολική ειρήνη με τους Παλαιστίνιους και να εξομαλύνει τις σχέσεις του με τον αραβικό κόσμο. Και ο ιστορικός κατηγορεί ορισμένα μέλη της σημερινής κυβέρνησης Νετανιάχου ότι και οι ίδιοι είναι κολλημένοι στα βιβλικά οράματα και την «απόλυτη δικαιοσύνη» χωρίς να ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για τους ειρηνικούς συμβιβασμούς.

Ο κίνδυνος πυρηνικού πολέμου

Στο βαρυσήμαντο άρθρο του στην Washington Post, που θα διαβαστεί από αναλυτές και διαμορφωτές πολιτικής σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο, ο Χαράρι υπογραμμίζει πώς όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη πρέπει να σταματήσουν την πλημμύρα (tufan) που απελευθέρωσε η Χαμάς προτού «πνίξει το Ισραήλ και τους Παλαιστίνιους καταστρέφοντας και την ευρύτερη περιοχή».

Προειδοποιεί ακόμη ότι ο πυρηνικός πόλεμος απέχει θεωρητικά μόλις λίγα 24 ώρα, αν η Χεζμπολάχ και άλλοι σύμμαχοι του Ιράν χτυπήσουν το Ισραήλ με δεκάδες χιλιάδες πυραύλους, όπως απειλούν να κάνουν. Σε αυτή την περίπτωση, το Ισραήλ ενδέχεται να καταφύγει στα πυρηνικά όπλα για να προστατεύσει την ύπαρξή του.

Επομένως, όλες οι πλευρές θα πρέπει να εγκαταλείψουν τις «βιβλικές φαντασιώσεις και τα αιτήματα για απόλυτη δικαιοσύνη» και να επικεντρωθούν σε βήματα για την αποκλιμάκωση, την ειρήνη και συμφιλίωση. Ωστόσο, κατά τον ισραηλινό φιλόσοφο η συμφιλίωση μοιάζει αυτή τη στιγμή εντελώς αδύνατη. Ο Χαράρι αναφέρεται στη δική του οικογένεια και τους φίλους του που όπως λέει «έζησαν σκηνές που θυμίζουν φρίκη του Ολοκαυτώματος», σημειώνοντας παράλληλα και «οκτώ δεκαετίες μετά το Ολοκαύτωμα, Γερμανοί και Ισραηλινοί είναι πλέον καλοί φίλοι».

Παρατηρώντας ότι για τους Εβραίους δεν αποδόθηκε ποτέ «απόλυτη δικαιοσύνη» για όσα υπέστησαν στο Ολοκαύτωμα, ο Χαράρι επιχειρεί μια συγκλονιστική μεταφορά:

-«Πώς θα μπορούσε να συμβεί; Θα μπορούσε κανείς να επαναφέρει τις κραυγές του πόνου πίσω στο λαρύγγι τους, να επιστρέψει τον καπνό πίσω στις καμινάδες του Αουσβιτς και να φέρει πίσω τους νεκρούς από τα κρεματόρια;».

«Ως ιστορικός, γνωρίζω ότι η κατάρα της ιστορίας είναι ότι εμπνέει την επιθυμία να διορθώσουμε το παρελθόν. Αυτό είναι μάταιο. Το παρελθόν δεν μπορεί να σωθεί. Επικεντρωθείτε στο μέλλον. Αφήστε τα παλιά τραύματα να επουλωθούν αντί να χρησιμεύσουν ως αιτία για νέα τραύματα» τονίζει.

Στη συνέχεια ο Χαράρι αναφέρεται στο γεγονός ότι εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι έχασαν το 1948 τα σπίτια τους στην Παλαιστίνη και ότι, σε αντίποινα, στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και στις αρχές της δεκαετίας του 1950, εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίοι εκδιώχθηκαν από το Ιράκ, την Υεμένη και άλλες μουσουλμανικές χώρες. «Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να επαναλαμβάνουμε αυτόν τον κύκλο για πάντα» σημειώνει, αναγνωρίζοντας παράλληλα το πόσο δύσκολο είναι να σταματήσει αυτός ο κύκλος μετά το ξέσπασμα του σημερινού, τρομερού πολέμου.

Οι προτάσεις για τους αμάχους 

Με γνώση των δυσκολιών ο ισραηλινός ιστορικός περιγράφει στην Washington Post δύο πιθανές πρωτοβουλίες για τους αμάχους:

-Η Χαμάς να απελευθερώσει όλες τις γυναίκες, τα παιδιά και τα μωρά που κρατά ομήρους, με αντάλλαγμα την απελευθέρωση από το Ισραήλ των πολλών δεκάδων Παλαιστίνιων γυναικών και εφήβων που κρατά αιχμαλώτους. «Θα ήταν αυτό δικαιοσύνη; Οχι. Η δικαιοσύνη απαιτεί από τη Χαμάς να απελευθερώσει αμέσως και άνευ όρων όλους τους ομήρους. Αλλά αυτή η πρωτοβουλία θα μπορούσε να είναι ένα βήμα προς την αποκλιμάκωση» αναφέρει.

-Να δοθεί η δυνατότητα στους παλαιστίνιους πολίτες που το επιθυμούν να εγκαταλείψουν με ασφάλεια τη Λωρίδα της Γάζας και να μεταβούν σε άλλες χώρες. «Η Αίγυπτος, η οποία μοιράζεται σύνορα με τη Γάζα, μπορεί και πρέπει να πρωτοστατήσει σε αυτό. Αλλά αν η Αίγυπτος αποτύχει να προσφέρει ανακούφιση, το Ισραήλ θα μπορούσε να παράσχει καταφύγια για τους εκτοπισμένους αμάχους της Γάζας στο ισραηλινό έδαφος», αναφέρει.

Προχωρώντας ένα βήμα παρακάτω, ο Χαράρι προτείνει εδώ μια πιο περίπλοκη παρέμβαση για τους αμάχους, αν καμία άλλη χώρα δεν είναι πρόθυμη να δεχτεί και να τους προστατεύσει στο έδαφός της:

–Το πρώτο βήμα θα ήταν ο Ερυθρός Σταυρός να αποκτήσει πρόσβαση στους ισραηλινούς ομήρους που κρατούνται από τη Χαμάς και να διασφαλίσει ο ίδιος τις συνθήκες κράτησής τους. Σε αυτή την περίπτωση το Ισραήλ θα μπορούσε να καλέσει τον Ερυθρό Σταυρό και άλλες διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις να δημιουργήσουν προσωρινά καταφύγια για τους εκτοπισμένους αμάχους της Γάζας στην ισραηλινή πλευρά των συνόρων. Εκεί θα μπορούσαν να φιλοξενηθούν γυναίκες και παιδιά που έχουν εκτοπισθεί από τη Λωρίδα της Γάζας όσο θα διαρκούν οι εχθροπραξίες, ώστε να επιστρέψουν μετά τη λήξη τους.

Ενα τέτοιο βήμα θα εκπλήρωνε κατά τον Χαράρι «το ηθικό καθήκον του Ισραήλ να προστατεύσει τις ζωές των Παλαιστινίων πολιτών και ταυτόχρονα θα βοηθούσε τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις για τη συνέχιση του πολέμου εναντίον των τρομοκρατών της Χαμάς, μειώνοντας τον αριθμό των αμάχων που βρίσκονται στη ζώνη των μαχών».

Ωστόσο και ο ίδιος, στο άρθρο του στην Washington Post, αναγνωρίζει τις δυσκολίες ενός τέτοιου εγχειρήματος. «Εχουν τέτοιες πρωτοβουλίες πιθανότητες να υλοποιηθούν; Δεν ξέρω. Ξέρω όμως ότι ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα, ότι ο πολιτικός στόχος της Χαμάς είναι να καταστρέψει κάθε ευκαιρία για ειρήνη και εξομάλυνση και ότι ο στόχος του Ισραήλ θα πρέπει να είναι να διατηρήσει τη δυνατότητα για ειρήνη. Πρέπει να κερδίσουμε αυτόν τον πόλεμο, αντί να βοηθήσουμε τη Χαμάς να πετύχει τον στόχο της» τονίζει, κλείνοντας το άρθρο του.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News