Με αφορμή την 55η επέτειο από τη «μαύρη διαμαρτυρία» δύο αφροαμερικανών ολυμπιονικών στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μεξικού, το 1968, το BBC αναδίφησε στα αρχεία του τις πηγές και τις μαρτυρίες και έγραψε ότι ο ένας από τους δύο αθλητές, ο δρομέας Τόμι Σμιθ, ναι μεν απέκτησε διεθνή φήμη από το συμβάν, ωστόσο πλήρωσε βαρύ τίμημα καθώς οι Αμερικανοί «πάγωσαν» την καριέρα του και ο ίδιος αναγκάστηκε να δουλέψει μακριά από τον στίβο για να επιζήσει.

Το βρετανικό μέσο έδωσε το ιστορικό της υπόθεσης, ώστε να καταλάβουν οι νέοι αλλά και όσοι έχουν λησμονήσει το περιστατικό τι συνέβη. Στις 16 Οκτωβρίου 1968 δύο μαύροι αθλητές των ΗΠΑ, ο Τόμι Σμιθ και ο Τζον Κάρλος, στάθηκαν στο βάθρο των ολυμπιονικών με σκυμμένα κεφάλια. Με την ανάκρουση του εθνικού ύμνου των ΗΠΑ ύψωσαν τη γροθιά τους. Φορούσαν μαύρα γάντια και μαύρες κάλτσες χωρίς παπούτσια. Ο Σμιθ είχε περάσει και ένα μαύρο φουλάρι γύρω από τον λαιμό του.

Η σιωπηλή διαμαρτυρία τους ήταν γεμάτη νόημα, σχολίασαν οι Βρετανοί. Ο Σμιθ, χρυσός ολυμπιονίκης στα 200 μ. και με νέο παγκόσμιο ρεκόρ, σήκωσε τη δεξιά γροθιά του για να υπογραμμίσει τη Μαύρη Δύναμη. Ο χάλκινος ολυμπιονίκης Κάρλος, φορώντας χάντρες που συμβόλιζαν τα λιντσαρίσματα που είχαν υποστεί οι μαύροι στις ΗΠΑ, ύψωσε την αριστερή γροθιά του. Το φουλάρι συμβόλιζε την υπερηφάνεια, οι μαύρες κάλτσες χωρίς παπούτσια τη φτώχεια των Αφροαμερικανών.

Η κίνησή τους έμεινε στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων σαν «χαιρετισμός στην Black Power», που σημαίνει «προκλητική δήλωση εναντίον της συστημικής καταπίεσης των μαύρων στις ΗΠΑ». Ηταν μία καθοριστική στιγμή για τον ακτιβισμό περί τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ομως οι δύο αθλητές πλήρωσαν τίμημα. Μέσα σε λίγες ώρες καταδικάστηκαν από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή και έπειτα από δύο ημέρες αποβλήθηκαν από την ομάδα των ΗΠΑ. Ειδικά ο Σμιθ υπέστη σοβαρές συνέπειες τα επόμενα χρόνια.

Γεννήθηκε στο Τέξας το 1944 και ήταν το έβδομο από τα 12 παιδιά μιας φτωχής φαμίλιας. Το BBC έγραψε ότι γνώρισε από πρώτο χέρι τον ρατσισμό του Νότου. Αν και πιτσιρίκος έπασχε από πνευμονία, κατάφερε να εξελιχθεί σε σπουδαίο σπρίντερ. Στο πανεπιστήμιο της πόλης Σαν Χοσέ, στην Καλιφόρνια, ήταν ο καλύτερος δρομέας το 1968, έτσι τον επέλεξαν για τους Ολυμπιακούς. Ο,τι έγινε στο Μεξικό, το βρετανικό μέσο το απέδωσε σε επηρεασμό από την ταραχώδη πολιτικοκοινωνική περίοδο των ΗΠΑ.

Εκείνη τη χρονιά, με τον Πόλεμο του Βιετνάμ εν εξελίξει, δολοφονήθηκαν ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και ο Ρόμπερτ Κένεντι. Ολον τον χρόνο μέχρι τους Ολυμπιακούς οι ΗΠΑ συγκλονίζονταν από ταραχές. Πολλοί μαύροι αθλητές ένιωσαν βαθύ θυμό και απογοήτευση για τις αδικίες που αντιμετώπιζαν καθημερινά. Ηταν, συνεπώς, λογικό και επόμενο να συμβεί ό,τι συνέβη σε επίπεδο εντυπώσεων.

• Διαβάστε: Ο λευκός άνδρας σε εκείνη την εικόνα

Υστερα οι Σμιθ και Κάρλος έγιναν το αγαπημένο θέμα των media. Τους κατακεραύνωναν με κάθε ευκαιρία, ενώ το αθλητικό κατεστημένο των ΗΠΑ τους απέφευγε. Δέχθηκαν μέχρι και απειλές θανάτου! Ο Σμιθ απέδωσε τη διάλυση του γάμου του στο άγχος του να αντιμετωπίσει τις συνέπειες. Οταν ήταν στο απόγειο της καριέρας του, η Ολυμπιακή Επιτροπή των ΗΠΑ τον απέκλεισε από κάθε διοργάνωση, εγχώρια και διεθνή. Αντί να προετοιμάζεται για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου, ο Σμιθ πήγε στη βόρεια Αγγλία, στο Γουέικφιλντ, και εκπαίδευε μαθητές.

Σε ένα από τα βίντεο που ανέσυρε από το αρχείο του το BBC εμφανίζεται ο Σμιθ να υπερασπίζεται την αθλητική τιμή του. Είπε ότι μόνο ο χρόνος μπορεί να δείξει αν είσαι καλός ή μέτριος ή κακός στις κούρσες του κλασικού αθλητισμού, και κανείς άλλος. Και ότι ως μαύρος είχε επίγνωση ότι ο μόνος τρόπος ανέλιξής του ήταν ο αθλητισμός. Οι κακουχίες δεν τον κατέβαλαν, έτσι συνέχισε να μιλάει για κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα. Ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του στην κοινωνιολογία το 1974 και ασχολήθηκε με τη διδασκαλία και την προπονητική στίβου.

Το 2008 οι Σμιθ και Κάρλος τιμήθηκαν με το βραβείο Arthur Ashe Courage, που απονέμεται κάθε χρόνο σε άτομα των οποίων οι επιδόσεις «ξεπερνούν τον αθλητισμό». Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα είπε για το ιστορικό αθλητικό ζευγάρι: «Η σιωπηλή διαμαρτυρία τους στους Αγώνες του 1968 ήταν αμφιλεγόμενη αλλά ισχυρή. Αφύπνισε τους ανθρώπους και δημιούργησε περισσότερες ευκαιρίες για όσους ακολούθησαν». Οταν ρωτήθηκε από το BBC το 2012 αν μετάνιωσε για εκείνον τον χαιρετισμό με το μαύρο γάντι, ο Σμιθ είπε απλώς: «Επρεπε να το κάνω»…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News