Η Αν Σκάρμπορο Μπουλ είναι θαλάσσια βιολόγος. Μαζί με την ομάδα της παρακολουθούν μια σειρά από εγκαταλελειμμένες πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου που χτίστηκαν πριν από δεκαετίες έξω από τις ακτές της Καλιφόρνιας. Ο λόγος έχει να κάνει με τα είδη θαλάσσιας ζωής που έχουν αναπτυχθεί κάτω από την επιφάνεια του νερού.

Οι βιολόγοι που παρατηρούν αυτό το αξιοσημείωτο φαινόμενο εδώ και χρόνια έχουν ανακαλύψει εκεί εκατοντάδες χιλιάδες νεαρά βραχόψαρα που βρίσκουν καταφύγιο μέσα στην ογκώδη μεταλλική κατασκευή, μαζί με λευκές συσσωρευτικές ανεμώνες που κυματίζουν, συστάδες από μύδια και ασημένια σκουμπριά.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Guardian, υπάρχουν συνολικά 27 εξέδρες άντλησης πετρελαίου, που κατασκευάστηκαν στα ανοιχτά των ακτών της αμερικανικής Πολιτείας πριν από δεκαετίες, και λιγότερο από δέκα χρόνια μετά την απενεργοποίηση τους έχουν γίνει εστίες βιολογικής δραστηριότητας.

Αν και δεν είναι φυσικές δομές, οι πλατφόρμες έχουν ενσωματωθεί στον λασπωμένο βυθό της θάλασσας για αρκετό καιρό ώστε να γίνουν μέρος του περιβάλλοντος του ωκεανού, παρέχοντας «στέγη» σε πλάσματα όπως μύδια, καβούρια και αστακούς, τα οποία με τη σειρά τους προσελκύουν μεγαλύτερα ψάρια και θαλάσσια λιοντάρια, τα οποία εκεί βρίσκουν ασφάλεια και τροφή.

Σήμερα, καθώς η Καλιφόρνια και οι ΗΠΑ απομακρύνονται από τις υπεράκτιες γεωτρήσεις αποζητώντας μια πιο πράσινη ενέργεια, η συζήτηση για το μέλλον τους φουντώνει. Από τη μια πλευρά είναι οι οικολόγοι, που υποστηρίζουν ότι οι αχρησιμοποίητες εξέδρες αποτελούν περιβαλλοντικό πλήγμα και πρέπει να αφαιρεθούν εντελώς. Από την άλλη υπάρχουν οι επιστήμονες, που πιστεύουν ότι πρέπει να αγκαλιάσουμε αυτές τις τυχαίες οάσεις και ότι η αφαίρεση των δομών συνιστά ηθικό ατόπημα.

Σε άλλες περιοχές του κόσμου οι εξέδρες άντλησης πετρελαίου έχουν μετατραπεί με επιτυχία σε τεχνητούς υφάλους μέσω μιας πολιτικής γνωστής ως «από τις εξέδρες στους υφάλους». Το φαινόμενο έχει βρει απρόσμενη έκταση στις παλιές πλατφόρμες πετρελαίου, αλλά δεν είναι ασύνηθες. Ενα λάστιχο πεταμένο από μια βάρκα κοντά στην ακτή, μέσα σε έναν μήνα γίνεται «στέγη» για θαλάσσια είδη όπως ο καφέ βραχόψαρος, που κινείται μέσα και έξω από το λάστιχο.

Το ίδιο ισχύει και για τις εξέδρες. Οι πλατφόρμες εξόρυξης πετρελαίου της Καλιφόρνιας κατασκευάστηκαν μεταξύ 1967 και 1989 και πολλές πλησιάζουν τώρα στο τέλος της «επαγγελματικής» ζωής τους – από τις 27 που κατασκευάστηκαν, μόνο 15 εξακολουθούν να αντλούν ορυκτά καύσιμα.

Μόλις οι μεταλλικές κατασκευές εγκαταστάθηκαν στον πυθμένα της θάλασσας, πιθανότατα κατοικήθηκαν σύντομα από μικροσκοπικό πλαγκτόν που επέπλεε τριγύρω αναζητώντας κάποιο στήριγμα. Στη συνέχεια, μια σειρά από πλάσματα ακολούθησαν – με πρώτα τα βαλανόστρακα (καβούρια και αστακοί), τα οποία περικυκλώθηκαν από μύδια.

Μέσα σε λίγους μήνες ψάρια ζούσαν στις κατασκευές της εξέδρας – το μέταλλο του πλέγματος συνιστά μια ιδανική κατασκευή για να κρύβονται, καλύτερη από ό,τι η άμμος, όπου είναι εντελώς εκτεθειμένα σε θηράματα. Μέσα σε ένα ή δύο χρόνια ένα ολόκληρο οικοσύστημα είχε γεννηθεί.

Η Μπουλ και πολλοί άλλοι θαλάσσιοι βιολόγοι έχουν καταδυθεί και έχουν χρησιμοποιήσει υποβρύχια και τηλεχειριζόμενα οχήματα για να μελετήσουν τι ζει εκεί. Υπολογίζουν ότι υπάρχουν πιθανώς δισεκατομμύρια όντα –από βαλανόστρακα μέχρι θηλαστικά– που χρησιμοποιούν τις εξέδρες ως βιότοπο.

Σύμφωνα με μια μελέτη που συνέταξαν το 2014, οι εξέδρες ήταν από τους πιο «παραγωγικούς» ωκεάνιους βιοτόπους στον κόσμο, ένας όρος που αναφέρεται στη βιομάζα –ή στον αριθμό των ψαριών και τον χώρο που καταλαμβάνουν– ανά μονάδα επιφάνειας. Η έρευνα έδειξε ότι οι εξέδρες είναι περίπου 27 φορές πιο παραγωγικές από τους φυσικούς βραχώδεις υφάλους της Πολιτείας.

Μεταγενέστερες μελέτες έδειξαν ότι ορισμένα είδη βραχόψαρων παράγουν 10 έως 100 φορές περισσότερα αυγά και προνύμφες σε αυτές τις πλατφόρμες από ό,τι σε φυσικούς υφάλους. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι πολλά μεγάλα σε μέγεθος ενήλικα ψάρια αλιεύονται από τους ψαράδες σε φυσικούς βραχώδεις υφάλους, αλλά λιγότερα σε εξέδρες, όπου έχουν μεγαλύτερη προστασία.

Σε ορισμένες περιπτώσεις οι πλατφόρμες είναι πραγματικά σημαντικές για τους πληθυσμούς των ψαριών στο σύνολό τους. Για το αργά αναπτυσσόμενο είδος του βραχόψαρου μποκάκιο, ενός εμπορικά σημαντικού αλλά υπεραλιευόμενου ψαριού, οι εξέδρες άντλησης πετρελαίου αποτελούν «σπίτι» του, καθώς φιλοξενούν το ένα πέμπτο του μέσου αριθμού των νεαρών ψαριών που επιβιώνουν κάθε χρόνο.

Η συζήτηση για το μέλλον αυτών των υπολειμμάτων της βιομηχανίας πετρελαίου δεν είναι μοναδική για την Πολιτεία της Καλιφόρνιας. Αλλα μέρη του κόσμου έχουν αφαιρέσει πλήρως τις εξέδρες ή τις έχουν μετατρέψει σε τεχνητούς υφάλους. Στον Κόλπο του Μεξικού, όπου οι εξέδρες βρίσκονται σε πολύ πιο ρηχά νερά, τουλάχιστον 573 από αυτές έχουν χαρακτηριστεί τεχνητοί ύφαλοι από την κυβέρνηση.

Το ίδιο θα μπορούσε να γίνει και στην Καλιφόρνια, αν και το τεχνικό και νομικό τοπίο εκεί είναι πιο περίπλοκο. Οι εξέδρες βυθίζονται σε 250 έως 300 μέτρα νερού –ένα βάθος από όπου δεν έχουν παροπλιστεί ποτέ στο παρελθόν– και θα απαιτούσαν εκρηκτικά για να απομακρυνθούν από τον βυθό της θάλασσας, και στη συνέχεια τεράστιους γερανούς και φορτηγά πλοία για να μεταφερθούν.

Η διαδικασία είναι δαπανηρή ως προς το αποτύπωμα άνθρακα αλλά και σε κόστος – μια πρόσφατη εκτίμηση για την αφαίρεση όλων των εξεδρών από τις ακτές της Καλιφόρνιας ανέρχεται στα 8 δισ. δολάρια. Το 2010, ο τότε κυβερνήτης Αρνολντ Σβαρτσενέγκερ επέτρεψε στις πετρελαϊκές εταιρείες να μετατρέψουν τις πλατφόρμες τους σε τεχνητούς ύφαλους και στη συνέχεια να δωρίζουν το κόστος της εξοικονόμησης από τη μη αφαίρεση των εξεδρών σε ένα κρατικό ταμείο συντήρησης.

Οι θαλάσσιοι βιολόγοι είναι ενθουσιασμένοι με μια τέτοια προοπτική. Αλλά οι περιβαλλοντικές ομάδες δεν συμφωνούν. Επικαλούνται την οπτική ρύπανση των εξεδρών στον ωκεάνιο ορίζοντα και ισχυρίζονται ότι το σχέδιο «από τις εξέδρες στους ύφαλους» επιτρέπει στις εταιρείες ορυκτών καυσίμων να αποφύγουν το κόστος του τέλους της ζωής των ρυπαρών προϊόντων τους. Κάποιοι το αποκαλούν «από τις εξέδρες στη θλίψη».

Το 1996, η εταιρεία πετρελαιοειδών Chevron υποχρεώθηκε δικαστικώς να αφαιρέσει τέσσερις πλατφόρμες άντλησης ορυκτών της. Η εταιρεία συμμορφώθηκε με την εντολή, αλλά άφησε πίσω της σωρούς από σκουπίδια στον πυθμένα του ωκεανού, με τη μορφή αναχωμάτων τοξικών συντριμμιών ύψους έξι μέτρων.

Οι περιβαλλοντολόγοι ισχυρίζονται ότι η πλήρης απομάκρυνση των εξεδρών θα επέτρεπε στο οικοσύστημα να επιστρέψει στην αρχική του λειτουργία. Οι θαλάσσιοι βιολόγοι, από την άλλη, λένε ότι οι δοκιμές δείχνουν πως τα ψάρια εκεί δεν έχουν επίπεδα βαρέων μετάλλων διαφορετικά από εκείνα των ψαριών που ζουν μακριά από τις πλατφόρμες στην περιοχή, και ότι οι εταιρείες υποχρεούνται να σφραγίσουν τα πηγάδια μετά την ολοκλήρωση της διάρκειας ζωής τους.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News