Η πολυμετωπική επίθεση που εξαπέλυσε η Χαμάς εναντίον του Ισραήλ μια μέρα μετά την (50ή) επέτειο του πολέμου του Γιομ Κιπούρ, το 1973, μοιάζει τρομερά με εκείνη τη σύρραξη. Τολμηρές και αναπάντεχες, αμφότερες οι επιθέσεις αιφνιδίασαν το Ισραήλ και προκάλεσαν βαριά πλήγματα στην αίσθηση του αήττητου της χώρας. Μένει να δούμε εάν, όπως το 1973, η επίθεση της Χαμάς θα οδηγήσει σε μια τεκτονική αλλαγή στην πολιτική του Ισραήλ και στη σχέση της χώρας με τους Παλαιστίνιους.

Το 1973 η Αίγυπτος και η Συρία αιφνιδίασαν το Ισραήλ, εισδύοντας βαθιά στην επικράτειά του. Κατά τις πρώτες ημέρες της σύρραξης, η κατάσταση ήταν τόσο τρομερή που ο υπουργός Αμυνας Μοσέ Νταγιάν συνέστησε τη χρήση πυρηνικών όπλων. Η Επιτροπή Αγκρανατ, η οποία στη συνέχεια ανέλαβε τη διερεύνηση των συνθηκών που οδήγησαν στον πόλεμο, επινόησε τον όρο «conceptziyya» για να εκφράσει την ύβριν των υπηρεσιών πληροφοριών.

Η ισραηλινή στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών θεωρούσε αλαζονικά ότι η συντριπτική δύναμη πυρός της χώρας θα απέτρεπε τους Αραβες από το να επιτεθούν. Συγκεκριμένα επικρατούσε η άποψη ότι η Αίγυπτος θα απέφευγε να επιτεθεί έως ότου κατείχε επαρκή αεροπορική ισχύ για να πλήξει στόχους βαθιά μέσα στο Ισραήλ και να εξουδετερώσει την αεροπορία της.

Σήμερα, αυτές οι υπηρεσίες θεωρούσαν, εξίσου αλαζονικά, ότι η συντριπτική ισχύς του Ισραήλ θα απέτρεπε τη Χαμάς από την έναρξη ενός νέου πολέμου. Οι πολιτικοί τους προϊστάμενοι, με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι περιοδικές παλαιστινιακές εκρήξεις βίας ήταν μια διαχειρίσιμη ενόχληση, ενώ φανταζόταν ότι οι υπό κατοχή Παλαιστίνιοι θα αποδέχονταν μια ατέρμονη κατοχή.

Η επιχείρηση της Χαμάς καταδεικνύει τη σφαλερότητα αυτής της προσέγγισης. Είναι πλέον ξεκάθαρο πέρα από κάθε αμφιβολία ότι μια οντότητα που ζητά με συνέπεια την καταστροφή του Ισραήλ και η οποία απάγει ισραηλινούς αμάχους δεν μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει στα σύνορα του Ισραήλ.

Αφού η Επιτροπή Αγκρανατ δημοσίευσε τα αρχικά της πορίσματα το 1974, η πρωθυπουργός Γκόλντα Μέιρ και ο Μοσέ Νταγιάν παραιτήθηκαν. Η Μέιρ υποκλίθηκε ευγενικά ενώ ο Νταγιάν απέρριψε τις εκκλήσεις να το κάνει επειδή η επιτροπή δεν το είχε συστήσει.

Ο Νετανιάχου είναι βέβαιο ότι θα μιμηθεί τη στάση του Νταγιάν, αλλά τώρα αναμφίβολα αντιμετωπίζει ένα άδοξο τέλος της τεσσαρακονταετούς πολιτικής καριέρας του. Ενώ η σκληρή και αδιάλλακτη ρητορική του είχε ως αποτέλεσμα να κερδίσει υποστηρικτές στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, δεν ευθυγραμμίστηκε ποτέ με την πραγματικότητα, και οι επιχειρήσεις της Χαμάς υπό την ηγεσία του τον μετέτρεψαν αυτομάτως σε χάρτινο τίγρη.

Υποσχέθηκε ότι οι πολιτικές του θα υπέτασσαν τους Παλαιστίνιους, ωστόσο τους είδε να εξαπολύουν τη χειρότερη επίθεση στην ιστορία του Ισραήλ. Δεσμεύτηκε ότι τα οικονομικά πακέτα θα κατεύναζαν τους Παλαιστίνιους αλλά διαπίστωσε πως η προσκόλλησή τους στα εδάφη τους ήταν πιο ισχυρή από κάθε επίκληση για βελτίωση των οικονομικών τους. Η στρατηγική του δεν επεκτάθηκε ποτέ πέρα από το να προσφέρει στον στρατό ελευθερία κινήσεων στα παλαιστινιακά εδάφη.

Κατά τη διάρκεια των πρώτων έντεκα χρόνων του στην εξουσία, αντιδρώντας στην πίεση που του άσκησαν Δημοκρατικές κυβερνήσεις στις ΗΠΑ, διατεινόταν πως η σύγκρουση θα μπορούσε να επιλυθεί υπό την εποπτεία ενός Ρεπουμπλικάνου προέδρου. Αλλά κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ, ο Νετανιάχου έλαβε αμερικανικές παραχωρήσεις, όπως η μεταφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ, χωρίς να προσφέρει στους Παλαιστίνιους απτά οφέλη.

Ενώ η αποπομπή του Νετανιάχου θα είναι αργή, εκείνη των υφισταμένων του θα ακολουθήσει τις εβδομάδες μετά από μια κατάπαυση της βίας. Η Επιτροπή Αγκρανατ συνέστησε την παύση μόνο μιας χούφτας αξιωματικών, κυρίως στις υπηρεσίες των πληροφοριών. Ο αντίκτυπος αυτού του πολέμου θα επεκταθεί στα ενδότερα του στρατού και στα ανώτερα κλιμάκια των υπηρεσιών εσωτερικής ασφάλειας.

Η Χαμάς μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με μια παρόμοια κατάσταση. Το κατεστημένο ασφαλείας του Ισραήλ μιλάει συχνά για καταστροφή «της τρομοκρατικής υποδομής». Η επίθεση θα του προσφέρει την ευκαιρία να το κάνει.

Μια μεγάλης κλίμακας ισραηλινή χερσαία εισβολή είναι βέβαιη, ενώ μια μακροχρόνια κατοχή πιθανή. Αν και οι ηγέτες της Χαμάς θα μεταφερθούν σε υπόγειες εγκαταστάσεις, είναι αμφίβολο ότι θα βρουν ασφαλές καταφύγιο.

Η Χαμάς και άλλες ισλαμιστικές οργανώσεις εντάσσονται στο πλαίσιο της μουσουλμανικής ιστορίας. Αλλά ένα βλέμμα προς τον Νέο Κόσμο είναι καταλληλότερο. Το 1996 το Περουβιανό Επαναστατικό Κίνημα Τούπακ Αμαρού πήρε εκατοντάδες ομήρους στην κατοικία του ιάπωνα πρέσβη στη Λίμα. Η εντυπωσιακή επίθεση τράβηξε την προσοχή του κόσμου. Κατά τη στρατιωτική επιδρομή που ακολούθησε απελευθερώθηκαν οι όμηροι, ενώ η οργάνωση δέχτηκε ένα θανατηφόρο πλήγμα από το οποίο δεν συνήλθε ποτέ.

Η διεθνής κοινότητα θα προσφέρει στο Ισραήλ μια μεγάλη ευκαιρία να κάνει το ίδιο στη Χαμάς. Η συνήθης κατακραυγή ανησυχίας για απώλειες αμάχων θα είναι σιωπηρή, όπως ήταν κατά τον πόλεμο του Ισραήλ με τη Χεζμπολάχ το 2006. Αλλά οι δυτικές κυβερνήσεις μπορούν να είναι πιο αποτελεσματικές, χρησιμοποιώντας την επιρροή τους για να πιέσουν το Κατάρ και την Τουρκία να εκδιώξουν αξιωματούχους της Χαμάς, να κλείσουν τα γραφεία τους και να απαγορεύσουν τη συγκέντρωση κεφαλαίων.

Εάν η επίθεση θα κλείσει ένα κεφάλαιο στην ισραηλινή ιστορία είναι το πιο σημαντικό ερώτημα. Τελικά ο πόλεμος του 1973, μαζί με την αποκάλυψη, το 1977, ότι η σύζυγος του διαδόχου της Γκόλντα Μέιρ διατηρούσε έναν παράνομο τραπεζικό λογαριασμό στο εξωτερικό, τερμάτισαν την 29χρονη κυριαρχία των Εργατικών στην εξουσία.

Σήμερα, οι ισραηλινές κραυγές σαλπίζουν εκδίκηση. Οταν σωπάσουν, θα ακολουθήσει ενδοσκόπηση. Οι Ισραηλινοί θα αμφισβητήσουν την ιδέα ότι μπορούν να καρπώνονται τα οφέλη ενός δυτικού έθνους-κράτους, ενώ θα είναι εκτεθειμένοι στις κακουχίες που επιδιώκουν να τους επιβάλουν οι γείτονές τους.

Αλλά μια αναβίωση της ισραηλινής Αριστεράς και μια αναζωογόνηση της ειρηνευτικής διαδικασίας είναι απίθανες. Από τότε που οι Παλαιστίνιοι απέρριψαν το ειρηνευτικό σχέδιο του Ισραήλ το 2000, η Αριστερά βρίσκεται σε λήθαργο. Σήμερα οι Εργατικοί, έχοντας πέσει από την εξουσία, είναι μία από τις μικρότερες ομάδες στο κοινοβούλιο του Ισραήλ.

Το 1973, η συνειδητοποίηση ότι το Ισραήλ δεν ήταν απόρθητο έβαλε τη χώρα στον δρόμο της ειρήνης με την Αίγυπτο. Η μεγαλύτερη τραγωδία του τρέχοντος πολέμου θα είναι η αδυναμία να συμβεί το ίδιο με τους Παλαιστίνιους.

---

* Ο Barak Barfi είναι πρώην ερευνητικός συνεργάτης της δεξαμενής σκέψης New America και πρώην επισκέπτης συνεργάτης του Ινστιτούτου Brookings. Το άρθρο αυτό αναδημοσιεύεται από το Project Syndicate

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News