Ενδιαφέροντα στοιχεία έδωσε ρεπορτάζ του Telegraph για την τωρινή ψυχική κατάσταση των Αρμενίων, τόσο στο Ναγκόρνο Καραμπάχ όσο και στις ανατολικές περιοχές της ίδιας της Αρμενίας. Πάντως, και επειδή η Ιστορία μπορεί να επαναληφθεί όχι σαν φάρσα αλλά σαν συμφορά, από την ελάχιστη μνεία της Γενοκτονίας των Αρμενίων στο σχοινοτενές κείμενο ουδόλως εθίγη ο δράστης, ο τότε νεόκοπος τουρκικός εθνικισμός.

Η αναφορά της ρεπόρτερ ήταν γενική: «Το 2015 ένα εκατομμύριο άνθρωποι δολοφονήθηκαν τις τελευταίες ημέρες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας». Από ποιους; Μυστήριο… Αλλά και τους Αζέρους οι Αρμένιοι, Τούρκους τους αποκαλούν…

Αν ξεπεράσει κανείς ψύχραιμα αυτό το σημείο, μπορεί να πληροφορηθεί ότι σήμερα, και ύστερα από τα γεγονότα των τελευταίων ημερών, αναβιώνει ο φόβος μιας νέας γενοκτονίας, αφού αυτή τη λέξη χρησιμοποίησαν πολλοί Αρμένιοι της περιοχής που μίλησαν στο βρετανικό μέσο. «Απόλυτη κατάθλιψη στο Κόζνιντορ, ένα χωριό στο ανατολικό άκρο της Αρμενίας. Καθολική αίσθηση εγκατάλειψης. Το Αζερμπαϊτζάν είναι μόλις λίγα χιλιόμετρα μακριά. Εδώ οι κάτοικοι προετοιμάζονται για τα χειρότερα. Για ξεριζωμό περίπου 150.000 Αρμενίων από την πατρίδα τους».

Οι ηλικιωμένοι αρμένιοι κάτοικοι είπαν ότι οι μεγάλες δυνάμεις ποτέ δεν βοήθησαν την Αρμενία. Κάποιοι δήλωσαν ότι «θα παλέψουν και θα πεθάνουν», διότι «μόνο αυτό έμεινε» για να κάνουν. Οι άνδρες, βέβαια. «Τα γυναικόπαιδα πρέπει να φύγουν. Δεν είναι πόλεμος, είναι γενοκτονία». Και τα παιδιά πρέπει να ζήσουν.

Η σημερινή κρίση, παρατήρησε η ρεπόρτερ, είναι συνέχεια του πολέμου του 2020. Το ισχυροποιημένο Αζερμπαϊτζάν νίκησε την Αρμενία, αλλά το Ναγκόρνο Καραμπάχ διατήρησε την ανεξαρτησία του. Τώρα οι Αρμένιοι βιώνουν τον δεύτερο γύρο: «Πολλοί πιστεύουν ότι το Αζερμπαϊτζάν θα χρησιμοποιήσει το Ναγκόρνο Καραμπάχ ως εφαλτήριο για εισβολή στην ίδια την Αρμενία. Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, ο Αλίεφ, έχει πει για μερικές περιοχές ότι είναι ‘‘ιστορικά εδάφη του Αζερμπαϊτζάν’’. Μια γυναίκα επανέλαβε: ‘‘Δεν είναι πόλεμος, είναι γενοκτονία’’».

Κατόπιν η ρεπόρτερ έγραψε για τους δεσμούς των Αζέρων με τους Τούρκους, μάλιστα της έκανε εντύπωση ότι πολλοί Αρμένιοι τους Αζέρους τους αποκαλούν Τούρκους. Θυμήθηκε και τους επαίνους της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο Αζερμπαϊτζάν, το οποίο χαρακτήρισε «αξιόπιστο εταίρο» όταν υπέγραψε τη συμφωνία για το φυσικό αέριο.

Ενδιαφέροντα, επίσης, στοιχεία του ρεπορτάζ είναι οι γνώμες των ντόπιων, των Αρμενίων δηλαδή, για τους Ρώσους και τους Σοβιετικούς. Δεν τους μπερδεύουν όπως τα βρετανικά μέσα όταν καταπιάνονται με ζητήματα του Ψυχρού Πολέμου… «Η Ρωσία υποστηρίζει μόνο τον εαυτό της» είπε ένας άνδρας με αξιοζήλευτη γεωπολιτική στωικότητα.

Αλλά το Telegraph φρονεί ότι οι Αρμένιοι «αισθάνονται θυμό» για τον Πούτιν. «Τους εγκατέλειψε την ώρα που την είχαν ανάγκη», αν και «το 2020, η Ρωσία διευκόλυνε τις διαπραγματεύσεις και ρώσοι στρατιώτες φρουρούσαν τον διάδρομο που ενώνει την Αρμενία με το Ναγκόρνο Καραμπάχ».

Τι συνέβη; «Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αποσπάσει την προσοχή της Ρωσίας». Εξάλλου, «και ο πρωθυπουργός Πασινιάν χαρακτήρισε την εξάρτηση της Αρμενίας από τη Ρωσία στρατηγικό λάθος». Και όμως. «Σύμφωνα με το περιοδικό Economist, η Αρμενία είναι η δεύτερη στη λίστα των εξαρτημένων από τη Ρωσία χωρών μετά τη Λευκορωσία». Επί Σοβιετικής Ενωσης, πάντως, ήταν διαφορετικά τα πράγματα.

«Η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν δεν ήταν πάντα εχθροί. Οι χωρικοί μού μίλησαν για ζεστές σχέσεις στο πλαίσιο της σοβιετικής ζωής. ‘‘Τους καλούσαμε για τσάι. Κοιμόντουσαν στα σπίτια μας’’. Τώρα πολλοί πιστεύουν ότι επίκειται το τέλος των Αρμενίων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Μπορεί να είναι η τελική σύγκρουση για το μοίρασμα αυτής της γης. ‘‘Εκείνες οι σοβιετικές εποχές ήταν καλές’’ είπε μια γιαγιά, ‘‘αλλά ήταν πριν από 40 χρόνια. Τώρα το Καραμπάχ χάθηκε».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News