Μια νύχτα στα τέλη του 1961, όταν η Μακαζίουε Μαντέλα ήταν επτά ετών, ο πατέρας της την καληνύχτισε φιλώντας την στο σπίτι τους στο Σοβέτο. Την επόμενη φορά που τον είδε, στη νήσο Ρόμπεν, ήταν 16 ετών, ενώ από τον πατέρα της τη χώριζε ένα πλαστικό παραπέτασμα.

Το ότι σε αυτό το άνυδρο, ανεμοδαρμένο νησί ανοιχτά των ακτών του Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής κρατήθηκε ο Νέλσον Μαντέλα επί 18 χρόνια, από τα 27 συνολικά που ήταν πολιτικός κρατούμενος, είναι ευρέως γνωστό. Λιγότερο γνωστά, όμως, είναι όσα υπέφεραν οι συγγενείς του για να τον δουν.

Για να τον επισκεφθούν στη νήσο Ρόμπεν, τα μέλη της οικογένειάς του έπρεπε να είναι κάτοχοι ενός ειδικού δελτίου ταυτότητας που εκδιδόταν μόνο για τους μαύρους πολίτες της χώρας την περίοδο του απαρτχάιντ και χρησιμοποιήθηκε από τις Αρχές ως μέσο ελέγχου του μαύρου πληθυσμού.

Ωστόσο, για να εκδοθεί το εν λόγω δελτίο, έπρεπε κάποιος να είναι 16 ετών, το όποιο πρακτικά σήμαινε ότι οι πολιτικοί κρατούμενοι δεν μπορούσαν να δουν τα μικρότερα σε ηλικία παιδιά τους. Ετσι, μόλις λίγες ημέρες μετά τα 16α γενέθλιά της, η Μακαζίουε μετέβη μόνη της, με τρένο, από το Γιοχάνεσμπουργκ στο Κέιπ Τάουν. Οταν έφτασε την κυρίευσε ένας πρωτόγνωρος ενθουσιασμός, καταρχάς επειδή επρόκειτο να δει και να αγκαλιάσει τον πατέρα της έπειτα από πολλά χρόνια, αλλά και γιατί επρόκειτο να μπει για πρώτη φορά σε σκάφος.

«Φυσικά, έκαναν ό,τι μπορούσαν για να σε κάνουν να νιώσεις μικρός. Ενας τρόπος ήταν λέγοντας πως οι μαύροι επιβάτες έπρεπε να κάθονται στο κύτος του πλοίου, καθώς δεν μπορούσαμε να ιδωθούμε στο κατάστρωμα» ανέφερε η Μακαζίουε Μαντέλα συνομιλώντας, μέσω βιντεοκλήσης, από το σπίτι της στο Γιοχάνεσμπουργκ, με τη Μελίσα Τουίγκ της βρετανικής Telegraph.

«Μόλις φτάσαμε στο νησί, με κράτησαν από τη μια πλευρά και μου είπαν ότι δεν μπορούσα να δω τον “Τάτα” μέχρι να ολοκλήρωναν οι υπόλοιποι τις επισκέψεις τους. Αυτό υποτίθεται ότι γινόταν για να μη μάθει κανείς ότι βρισκόταν εκεί, αλλά φαινόταν σαν τιμωρία» πρόσθεσε η θυγατέρα του Μαντέλα. Επειτα από ώρες, όταν τελικά ένας δεσμοφύλακας την ενημέρωσε πως είχε έρθει η ώρα, της είπε επίσης ότι με τον πατέρα της θα επικοινωνούσε μιλώντας αποκλειστικά αγγλικά, αντί για τη μητρική τους διάλεκτο.

Στη συνέχεια, η έφηβη Μακαζίουε οδηγήθηκε σε μια μικρή αίθουσα με ένα πλαστικό παραπέτασμα και ένα τηλέφωνο. «Τόσα χρόνια αναμονής και το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να φιλήσω τον “Τάτα” μέσα από ένα παραβάν, με φρουρούς να παρακολουθούν. Είχα απογοητευθεί πάρα πολύ» θυμάται ακόμη η 69χρονη σήμερα Μακαζίουε Μαντέλα.

Τα παραπάνω συνέβησαν το 1970. Ο Μαντέλα επρόκειτο να περάσει ακόμη μια εικοσαετία μέσα σε ένα κελί, ενώ όταν αποφυλακίστηκε η Μακαζίουε ήταν 36 ετών, ζούσε στις ΗΠΑ και ολοκλήρωνε τις διδακτορικές σπουδές της στην ανθρωπολογία. «Τον έβλεπα στην τηλεόραση να βγαίνει μαζί με όλους τους άλλους» ανέφερε σχετικά στη δημοσιογράφο της Telegraph. «Αισθανόμουν ότι όλα επρόκειτο να αλλάξουν» προσέθεσε. Και είναι αλήθεια ότι για τη Νότια Αφρική άλλαξαν όλα – αλλά όχι και για τα παιδιά του Νέλσον Μαντέλα.

Για τη Μακαζίουε, κόρη του Μαντέλα και της πρώτης συζύγου του, Εβελιν Ντόκο Μάσε, με την οποία χώρισε το 1958, «ο πατέρας της θα παρέμενε μια μακρινή, περίπλοκη φιγούρα, που θα λατρευόταν από τον ευρύτερο κόσμο ως άγιος, ενώ θα παρέμενε πηγή πόνου στην ιδιωτική σφαίρα» συνοψίζει η Μελίσα Τουίγκ στο εκτενές ρεπορτάζ της.

«Μεγαλώνοντας ένιωθα θυμό και πίκρα για τον μπαμπά μου» είπε η Μακαζίουε, η οποία έγραψε το βιβλίο «Mandela: In Honor of an Extraordinary Life» (θα κυκλοφορήσει στα τέλη Σεπτεμβρίου) για να τιμήσει τη δέκατη επέτειο από τον θάνατο του πατέρα της (στις 5 Δεκεμβρίου 2013, σε ηλικία 95 ετών). «Δεν αντιλαμβανόμουν γιατί κάποιος έκανε παιδιά και μετά διάλεγε μια ζωή που τον έπαιρνε μακριά τους. Μόνο αργότερα κατάλαβα ότι έπρεπε να γίνουν θυσίες και ότι αν δεν είχε θυσιαστεί εκείνος και άλλοι άνδρες, εμείς δεν θα ήμασταν εδώ που είμαστε», σημείωσε.

Οπως γράφει η δημοσιογράφος της Telegraph, τα παιδιά του Μαντέλα αναμφίβολα επηρεάστηκαν άσχημα από τη μακρά φυλάκιση του πατέρα τους. Ο ίδιος ο Μαντέλα αναγνώρισε επίσης ότι ο χωρισμός από την πρώτη του σύζυγο ήταν «τραυματικός» για αυτά. «Oλα τα παιδιά τραυματίστηκαν από αυτό» έγραψε στην αυτοβιογραφία του, «Long Walk to Freedom», το 1994. Η ζωή του, ταγμένη στον αγώνα για ελευθερία, άφηνε «λίγο χώρο για την οικογένεια. Αυτό ήταν πάντα το μεγαλύτερό μου κρίμα».

Ο Μαντέλα έφτιαξε δύο οικογένειες με τις τρεις γυναίκες του. Η Εβελιν Ντόκο Μάσε γέννησε τέσσερα παιδιά, εκ των οποίων όλα, εκτός από τη Μακαζίουε, πέθαναν με τραγικό τρόπο: ένα κορίτσι που ονομαζόταν επίσης Μακαζίουε πέθανε σε βρεφική ηλικία, ενώ από τους δύο γιους της, τον Θέμπι και τον Μακγκάθο, ο πρώτος σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα το 1969 σε ηλικία 24 ετών και ο δεύτερος πέθανε από AIDS το 2005 σε ηλικία 54 ετών.

Η δεύτερη σύζυγός του, ονόματι Γουίνι Μαντιγκιζέλα, έφερε στον κόσμο τη Ζενάνι και τη Ζίντζι πριν από τη σύλληψή του, το 1962. Ο Μαντέλα και η Γουίνι χώρισαν το 1996 και έπειτα από μια διετία, στα 80ά του γενέθλια, ο γηραιός, πλέον, αγωνιστής παντρεύτηκε την Γκράσα Μάσελ, μια πολιτικό από τη Μοζαμβίκη.

Η κυβέρνηση του απαρτχάιντ είχε απαγορεύσει στα παιδιά του να φοιτούν σε οποιοδήποτε σχολείο για περισσότερο από τρεις μήνες, με την αιτιολογία ότι ήταν εν δυνάμει επικίνδυνα ως τέκνα ενός τρομοκράτη. Οπότε, οι μητέρες τους πήραν τη δύσκολη απόφαση να τα στείλουν σε ένα οικοτροφείο στο Εσουατίνι (τότε Σουαζιλάνδη).

Τα οικονομικά τους ήταν επίσης συχνά σε άθλια κατάσταση. Μετά τη φυλάκιση του Μαντέλα υπήρχαν πολύ λίγα χρήματα για κάθε οικογένεια. Εχει αναφερθεί ότι η Εβελιν και τα παιδιά της πίστευαν ότι η Γουίνι λάμβανε από τον Μαντέλα χρήματα και για τα πέντε παιδιά του, αλλά αρνούνταν να τα μεταβιβάσει στην πρώτη οικογένεια του έγκλειστου στη φυλακή αγωνιστή.

Αργότερα η Γουίνι είπε ότι αγωνιζόταν να στηρίξει τις δικές της κόρες, αλλά καμία δεν σχολίασε ευθέως τους ισχυρισμούς της.«Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία πως αυτή η σύγχυση έσπειρε νωρίς τον σπόρο της δυσπιστίας μεταξύ των δύο οικογενειών» γράφει η Μελίσα Τουίγκ.

«Ολα τα παιδιά των αγωνιστών της ελευθερίας υπέφεραν πολύ» ανέφερε σχετικά η Μακαζίουε. «Αλλά ξέρω ότι τα κορίτσια διαχειρίστηκαν καλύτερα όσα συνέβησαν στον αγώνα (κατά του απαρτχάιντ) από ό,τι τα αγόρια. Εν μέρει αυτό οφειλόταν στο ότι είχαμε τόσο δυνατές γυναίκες ως πρότυπα στο σπίτι» προσέθεσε.

Ενώ ο Μαντέλα ήταν διάσημος για τη συμπόνια που έδειχνε δημοσίως, αλλά και για την εξαιρετική ικανότητά του να ακούει και να κατανοεί τους ανθρώπους, στο σπίτι λέγεται ότι έστρεφε τα παιδιά του το ένα εναντίον του άλλου, πειράζοντας, για παράδειγμα, μερικές φορές τον γιο του Μακγκάθο, επικαλούμενος την ακαδημαϊκή επιτυχία της Μακαζίουε.

«Πίστευε πάρα πολύ στην εκπαίδευση και, επειδή είχα διδακτορικό, αυτό με ανέβαζε σε ένα ορισμένο επίπεδο» είπε η Μακαζίουε. «Ο Μακγκάθο παραπονιόταν ότι μου έλεγε όλα τα μυστικά του και ο “Τάτα” απαντούσε ότι οφειλόταν στο ότι ήμουν μορφωμένη. Επειτα έπρεπε να ηρεμώ τον αδερφό μου λέγοντάς του: “Το κάνει αυτό για να σε θυμώσει, ώστε να πας να μελετήσεις”».

Οι δυο μικρότερες κόρες που απέκτησε ο Νέλσον με τη Γουίνι έκαναν επίσης επιτυχημένες καριέρες, εργαζόμενες σε υψηλό επίπεδο για την κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής. Η Ζίντζι πέθανε το 2020 από Covid, κάτι που σημαίνει ότι το μοναδικό άλλο, πέρα από τη Μακαζίουε, εν ζωή παιδί του Μαντέλα είναι η Ζενάνι, η οποία είναι 64 ετών και υπηρετεί ως πρέσβειρα στη Νότια Κορέα.

Τον Δεκέμβριο, τα μέλη της ευρύτερης οικογένειας πρόκειται να συγκεντρωθούν για να τιμήσουν τη δέκατη επέτειο θανάτου του Νέλσον Μαντέλα, ενώ το «παρών» πρόκειται να δώσουν και πολλά από τα 17 εγγόνια του, παρ’ όλο που κάποια από αυτά έχουν προκαλέσει με τη συμπεριφορά τους αλγεινή εντύπωση, τόσο στη δημόσια σφαίρα όσο και στους κόλπους της οικογένειας Μαντέλα.

Η δημοσιογράφος της Telegraph αναφέρει ενδεικτικά ότι το 2015, ο μεγαλύτερος από τους τέσσερις γιους του Μακγκάθο, ονόματι Μάντλα, καταδικάστηκε για επίθεση σε αυτοκινητιστή. Δύο χρόνια νωρίτερα, η Μακαζίουε, μαζί με άλλα μέλη της οικογένειας, είχαν στραφεί δικαστικά εναντίον του για την κρυφή μετακίνηση των τάφων τριών από τα νεκρά αδέρφια της.

Πέρυσι, ο δεύτερος γιος του Μακγκάθο, ονόματι Ντάμπα, στράφηκε κατά της θείας του, λέγοντας σε ένα ειδησεογραφικό πρακτορείο ότι είχε υποβάλει μήνυση εναντίον της, ισχυριζόμενος ότι πουλούσε διάφορα αντικείμενα από την κατοικία Μαντέλα. «Τα περισσότερα πράγματα που βγάζει σε δημοπρασία είναι στην πραγματικότητα κλεμμένα από το σπίτι μας, από το σπίτι της γιαγιάς μου. Δεν της ανήκουν», είχε πει μεταξύ άλλων.

«Ο Ντάμπα είναι εγγόνι, δεν μπορεί να μου υπαγορεύσει τι πρέπει να γίνει με την περιουσία του “Τάτα”. Εχει αφεθεί χωρίς επιτήρηση σε ένα σπίτι που δεν μπορεί να κλειδωθεί και βανδαλίζεται – έπρεπε να την πάρω και να τη μεταφέρω  σε ασφαλές μέρος» απάντησε η θεία του.

Εν τω μεταξύ, ο Μπούσο Μαντέλα, ο τρίτος γιος του Μακγκάθο, είχε διάφορα μπλεξίματα με τη Δικαιοσύνη, τα οποία, μάλιστα, έγιναν ευρέως γνωστά. Το 2017 πέρασε 10 ημέρες στη φυλακή επειδή είχε παραλήψει να καταβάλει μια αποζημίωση, ενώ πέρυσι συνελήφθη ως ύποπτος για κατοχή πυροβόλου όπλου χωρίς άδεια. Το 2015 κατηγορήθηκε για βιασμό ενός 15χρονου κοριτσιού σε τουαλέτα εστιατορίου στο Γιοχάνεσμπουργκ, ωστόσο στη συνέχεια οι κατηγορίες αποσύρθηκαν.

«Ο “Τάτα” μού παραπονιόταν πολύ για τα εγγόνια, λέγοντας ότι δεν ανταποκρίνονταν στο όνομα Μαντέλα, αλλά εγώ έλεγα πως “δεν είχαν πρότυπο, δεν ήσουν εκεί, εάν  θέλεις να είναι ό,τι ορίζεις εσύ ως Μαντέλα, πρέπει να τα διδάξεις”. Αλλά η ζωή δεν του έδωσε τον χώρο να ασχοληθεί πραγματικά με τις δραστηριότητές τους» σημείωσε η Μακαζίουε Μαντέλα.

Σχετικά με τις σημερινές σχέσεις των μελών της ευρύτερης οικογένειας, η Μακαζίουε είπε πως πλέον συναντιούνται σπάνια. «Οικογένειες σαν τη δική μας δεν τα πηγαίνουν συνεχώς καλά. Οι Μαντέλα μεγάλωσαν διαφορετικά και έχουμε διαφωνίες. Και η δική μας εκδοχή των διαφωνιών πουλάει εφημερίδες. Αλλά όλοι ζούμε στο Γιοχάνεσμπουργκ, βλέπουμε ο ένας τον άλλον» σημείωσε

H Νάντι Μαντέλα, μία από τις εγγονές του Νέλσον, πιστεύει ότι όλοι έχουν υποφέρει επειδή ο ευρύτερος κόσμος έβλεπε και εξακολουθεί να  βλέπει τον παππού της «περισσότερο ως άγγελο παρά ως άνθρωπο», και περιμένει από αυτούς να είναι εξίσου αλάνθαστοι.

Οσον αφορά το βιβλίο που έγραψε η Μακαζίουε Μαντέλα προς τιμήν του πατέρα της, εμπεριέχει εκατοντάδες προηγουμένως αδημοσίευτες φωτογραφίες του Νέλσον Μαντέλα, αλλά περισσότερο ενδιαφέρον παρουσιάζει μάλλον το κείμενο, καθώς είναι γεμάτο με λεπτομέρειες για την παιδική του ηλικία, τους γάμους του και τις καθημερινές του συνήθειες.

Ωστόσο, στις σελίδες του η Μακαζίουε συνέθεσε ένα πορτρέτο του πατέρα της όπως εκείνος θα μπορούσε να ήταν εάν οι συνθήκες ήταν διαφορετικές. «Ηθελα να δείξω την ανθρώπινη πλευρά, τον άνθρωπο, όχι τον πολιτικό. Ηταν ένας άνθρωπος με ανθρώπινα ελαττώματα. Θυσίασε τη ζωή του, αλλά αφοσιώθηκε σε έναν ευγενή στόχο» εξήγησε η κόρη του.

«Αναμφισβήτητα, η οικογένειά του θυσίασε επίσης πολλά. Τους μήνες πριν από τον θάνατό του, ο Ντιλέκα, το μεγαλύτερο εγγόνι του, τον επικαλέστηκε ως το άτομο που τους κρατούσε όλους ενωμένους: “Τρέμω να σκεφτώ τι θα συμβεί όταν αυτή η κόλλα δεν θα υπάρχει πια”. Αλλά μήπως αυτή η κόλλα σταμάτησε να είναι αποτελεσματική την ημέρα της σύλληψής του, το 1962; Η συνεισφορά του Μαντέλα στην κοινωνία δεν μπορεί να υπερεκτιμηθεί, αλλά το τίμημα για αυτήν το πλήρωσε κάθε Μαντέλα – και πολλοί το πληρώνουν ακόμα και σήμερα» γράφει η δημοσιογράφος της Telegraph.

«Εμαθα από τον “Τάτα” πως το να είσαι γονιός δεν έχει να κάνει με τον τοκετό. Βιώνεις τη μητρότητα ή την πατρότητα όταν είσαι με τα παιδιά σου και μαθαίνεις από αυτά. Τα παιδιά μας είναι οι μεγάλοι δάσκαλοι της ζωής. Αλλά ο πατέρας μου δεν ήταν εκεί για τίποτε από όλα αυτά» είπε η Μακαζίουε Μαντέλα ολοκληρώνοντας την συνομιλία της με τη Μελίσα Τουίγκ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News