Eπί δεκαετίες ήταν το μυστικό όπλο όλων των νοικοκυρών ανά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Χάρη σε αυτό δεν κολλούσαν τα αυγά στα τηγάνια και καθαρίζονταν οι λεκέδες από κόκκινο κρασί πάνω σε χαλιά, ενώ όποτε οι αμερικανίδες μητέρες το ψέκαζαν πάνω στα παπούτσια και τα παλτά των παιδιών τους, όταν έβρεχε, γνώριζαν πως θα παρέμεναν στεγνά.

Αλλά το υπερφθοροκτανοϊκό οξύ (PFOA) έχει και μια άλλη, τρομακτική και ύπουλη ιδιότητα: να εισδύει στο αίμα και στα όργανα, γεγονός που αγνοούσαν εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι που χρησιμοποιούσαν τα πάμπολλα προϊόντα που το περιείχαν.

Το PFOA έγινε ευρέως γνωστό το 2015, όταν καταργήθηκε η χρήση του σε καταναλωτικά αγαθά. Επειτα από δεκαετίες εκτεταμένης χρήσης, διαπιστώθηκε πως ήταν τοξικό. Τα τελευταία χρόνια κατέστη επίσης στόχος εκτεταμένων ρυθμιστικών μέτρων, της προσοχής των μέσων ενημέρωσης, ακόμη και μιας χολιγουντιανής παραγωγής, καθώς εντοπίστηκε πόσιμο νερό μολυσμένο με PFOA σε εκατοντάδες κοινότητες ανά τις ΗΠΑ.

Οσον αφορά την επικινδυνότητά του υπερφθοροκτανοϊκoύ οξέος, εστιαζόταν κυρίως σε κοινότητες όπου οι ερευνητές συνέδεαν τη χρήση προϊόντων με PFOA με την εμφάνιση καρκίνου και άλλων σοβαρών ασθενειών. Ομως οι ειδικοί δηλώνουν πλέον ότι η περίπτωση της εν λόγω χημικής ουσίας λειτουργεί ως προειδοποίηση για κάτι πολύ πιο φοβερό.

«Το PFOA είναι μόνο μία από τις δεκάδες σύγχρονες χημικές ουσίες που εντοπίζονται στον οργανισμό της πλειονότητας των Αμερικανών, ανεξάρτητα από το πού ζουν. Ερευνες έδειξαν επίσης ότι περισσότεροι Αμερικανοί αντιμετωπίζουν έναν αυξανόμενο αριθμό παθήσεων και διαταραχών, από αυτοάνοσα νοσήματα έως αναπτυξιακές διαταραχές, όπως ο αυτισμός, και ορισμένες μορφές καρκίνου. Οι επιστήμονες ανησυχούν ολοένα και περισσότερο ότι αυτά τα δύο στοιχεία συνδέονται και ορισμένοι πιστεύουν ότι οι πολίτες και οι νομοθέτες των ΗΠΑ αγνοούν τους κινδύνους που ελλοχεύουν στις φλέβες τους» εξηγεί ο αμερικανός ερευνητής δημοσιογράφος Κάιλ Μπαγκενστόουζ σε εκτενές ρεπορτάζ του που δημοσιεύθηκε στον Guardian και στο The Examination, έναν νέο μη κερδοσκοπικό ειδησεογραφικό οργανισμό που εστιάζει στην παγκόσμια δημόσια υγεία.

«Είναι πολύ δύσκολο για τους ανθρώπους να κατανοήσουν την έκθεση και τις επιπτώσεις όταν δεν μπορούν να δουν “ένα όπλο που καπνίζει”», του είπε η Λίντα Μπιρνμπάουμ, πρώην διευθύντρια του Εθνικού Ινστιτούτου Επιστημών Περιβαλλοντικής Υγείας.

Ο αμερικανός ερευνητής δημοσιογράφος, με ειδίκευση στην κλιματική αλλαγή, στα ύδατα, στη ρύπανση και στις χημικές ουσίες, σημειώνει πως ο διαχωρισμός των αιτιών που προκαλούν ανησυχητικά κρούσματα για τη δημόσια υγεία είναι εξαιρετικά δύσκολος, δεδομένου ότι σίγουρα συντελούν πολλοί παράγοντες. Ωστόσο, ειδικά όσον αφορά τις χημικές ουσίες, «τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες έχουν συγκεντρώσει αρκετά στοιχεία, ούτως ώστε να καταλήγουν με σιγουριά στο συμπέρασμα ότι οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν σημαντικούς κινδύνους για την υγεία τους από την έκθεση σε κοινές εμπορικές χημικές ουσίες και ότι οι κανόνες που έχουν θεσπιστεί για την προστασία τους είναι αναποτελεσματικοί» συνοψίζει.

«Νομίζω ότι σε αυτόν τον κλάδο η βιομηχανία υπερίσχυσε απόλυτα» δήλωσε η Γουέντι Βάγκνερ, δικηγόρος και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, η οποία έχει ασχοληθεί εκτενώς με τις χημικές ουσίες και τους κινδύνους που ελλοχεύουν από τη χρήση τους. «Οι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν ότι στην πραγματικότητα ενθαρρύνουμε ή ακόμη και επιδοτούμε την παραγωγή δεκάδων χιλιάδων χημικών ουσιών, ενώ ουσιαστικά δεν απαιτούμε από τους παρασκευαστές να δοκιμάζουν την ασφάλειά τους. Ούτε διερωτόμαστε αν χρειαζόμαστε τη χημική ουσία, αν είναι χρήσιμη, αν υπάρχουν ασφαλέστερα υποκατάστατα ή ποιες είναι οι επιπτώσεις της στο περιβάλλον» πρόσθεσε η αμερικανίδα δικηγόρος και πανεπιστημιακός.

Οι ειδικοί ισχυρίζονται ότι λόγω ατελειών στον ομοσπονδιακό κανονισμό, η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA) καθυστερεί σημαντικά να αποφανθεί για την ασφάλεια ή την επικινδυνότητα των όποιων χημικών ουσιών, το οποίο πρακτικά σημαίνει πως «τα περισσότερα από τα 86.000 καταναλωτικά χημικά προϊόντα που έχουν καταχωριστεί στην υπηρεσία δεν έχουν υποβληθεί ποτέ σε αυστηρό έλεγχο τοξικότητας», όπως εξηγεί Κάιλ Μπαγκενστόουζ.

Η EPA δεν αμφισβητεί ότι μη ελεγμένες χημικές ουσίες έχουν εγκριθεί για χρήση, αλλά υπογραμμίζει ότι σήμερα εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται «πολύ λιγότερες» από 86.000 χημικές ουσίες. Δηλώνει επίσης ότι έχει σημειώσει «σημαντική πρόοδο» όσον αφορά την αντιμετώπιση των κινδύνων των χημικών ουσιών: τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες και τα τελευταία χρόνια εργάστηκε εντατικά για τη θέσπιση μιας σειράς νέων κανόνων και δράσεων για την αντιμετώπιση των υψηλών κινδύνων που εξακολουθούν να υφίστανται.

Αλλά η περίπτωση του PFOA καταδεικνύει ότι μια χημική ουσία μπορεί να συνεχίσει να προκαλεί τεράστια ζημιά ακόμη και όταν, τελικά, εντοπιστούν οι κίνδυνοί της. «Η σταδιακή κατάργηση (της χρήσης) αυτής της χημικής ουσίας σε καταναλωτικά προϊόντα ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και ολοκληρώθηκε το 2015, αλλά παραμένει στο σώμα περισσότερων από εννέα στους δέκα Αμερικανούς σήμερα, ενώ οι επιπτώσεις της εξακολουθούν να αναπτύσσονται», γράφει ο αμερικανός δημοσιογράφος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News