Ο βρετανός σκηνοθέτης Σερ Ρίντλεϊ Σκοτ, δέχεται κριτική στη Γαλλία επειδή συνέκρινε τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη με τον Χίτλερ και τον Στάλιν, κατά τη διάρκεια της προώθησης της επερχόμενης βιογραφικής του ταινίας με θέμα τον γάλλο αυτοκράτορα, αναφέρει ρεπορτάζ των Times του Λονδίνου.

Η ταινία του, με τίτλο «Napoleon», στην οποία πρωταγωνιστεί ο Χοακίν Φίνιξ στο ρόλο του γάλλου στρατιώτη που αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτορας της Γαλλίας, πρόκειται να βγει στις αίθουσες τον Νοέμβριο, αλλά ήδη προκαλεί συζητήσεις. Οι θαυμαστές του Ναπολέοντα λένε ότι η σύγκριση με τους δικτάτορες είναι ακατάλληλη, και πιστεύουν ότι ο βρετανός σκηνοθέτης έπεσε θύμα προκατειλημμένων απόψεων, που επικρατούν στους κύκλους αγγλοσαξόνων ιστορικών.

Σε συνέντευξή του στο βρετανικό κινηματογραφικό περιοδικό Empire, ο σκηνοθέτης των ταινιών «Alien», «Μονομάχος» και «Blade Runner» είπε:

«Συγκρίνω τον Ναπολέοντα με τον Μέγα Αλέξανδρο, τον Αδόλφο Χίτλερ, τον Στάλιν. Κοίτα, έχει πολλά άσχημα πράγματα στο ενεργητικό του. Ταυτόχρονα, ήταν αξιοσημείωτος με το θάρρος του, και με την ικανότητα και την κυριαρχία του. Ηταν μια αξιοσημείωτη προσωπικότητα».

Ο Πιέρ Μπραντά, ακαδημαϊκός διευθυντής του «Fondation Napoléon» (Ιδρυμα Ναπολέων), το οποίο ίδρυσε για να ερευνήσει τις δύο αυτοκρατορίες της Γαλλίας του 19ου αιώνα –αυτές του Ναπολέοντα Βοναπάρτη και του ανιψιού του, Ναπολέοντα Γ’–, εξέφρασε την απογοήτευσή του για τον Σκοτ, με αφορμή την σύγκριση που έκανε ανάμεσα στον Γάλλο επαναστάτη και τους δικτάτορες της Γερμανίας και της Σοβιετικής Ενωσης του 20ου αιώνα.

«Είναι αρκετά ενοχλητικό», λέει. «Ενώ ο Χίτλερ και ο Στάλιν δεν έχτισαν τίποτα και προκάλεσαν μόνο καταστροφή, ο Ναπολέων έχτισε πράγματα που εξακολουθούν να υπάρχουν σήμερα». Ο Μπραντά επισημαίνει ότι ο σερ Ουίνστον Τσόρτσιλ ανέκαθεν απέρριπτε τους ισχυρισμούς ότι ο Χίτλερ μπορούσε να παρομοιαστεί με τον Ναπολέοντα. «Ελεγε στο προσωπικό του: “Σας το απαγορεύω να το λέτε αυτό”».

Η βρετανική εφημερίδα εστιάζει στις αντιδράσεις που προκαλεί η σύγκριση του γάλλου μονάρχη με τους δικτάτορες του 20ου αιώνα. Οι Times δεν έχουν καμία περαιτέρω αναφορά, και δεν παρουσιάζουν κανένα σχόλιο ιστορικού σχετικά με την σύγκριση που κάνει ο σκηνοθέτης μεταξύ Ναπολέοντα και Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Ο Ναπολέων, γεννημένος στην Κορσική στρατιωτικός διοικητής, που κέρδισε τον θαυμασμό του καθεστώτος, κυρίως για την επιτυχημένη εκστρατεία του στην Αίγυπτο, κατέλαβε την εξουσία το 1799, στον απόηχο της Γαλλικής Επανάστασης. Συνέχισε να ηγείται της Μεγάλης Στρατιάς του, κατακτώντας μεγάλο μέρος της ηπειρωτικής Ευρώπης, πριν υποστεί την ήττα στη Ρωσία το 1812.

Τρία χρόνια αργότερα, η νίκη του Ουέλινγκτον στο Βατερλώ έδωσε τέλος στην κυριαρχία του γάλλου στρατηλάτη, που εξορίστηκε στο νησί της Αγίας Ελένης του νότιου Ατλαντικού, όπου πέθανε το 1821. Οι υποστηρικτές του Ναπολέοντα ισχυρίζονται διαχρονικά ότι ήταν μια στρατιωτική ιδιοφυΐα, αλλά και ένας μεγάλος εθνικός ηγέτης.

Η πολιτική κληρονομιά του περιλαμβάνει το κωδικοποιημένο σύστημα αστικού δικαίου της Γαλλίας, το μπακαλορεά –το ισοδύναμο της αγγλοσαξωνικής αριστείας– τη Λεγεώνα της Τιμής (την υψηλότερη διάκριση της χώρας), και τα λύκεια της Γαλλίας (αντίστοιχα των αγγλοσαξονικών κολεγίων έκτης βαθμίδας). Οι επικριτές του τον καταγγέλλουν ως έναν βάναυσο δικτάτορα, του οποίου οι πόλεμοι προκάλεσαν το θάνατο τριών έως έξι εκατομμυρίων ανθρώπων.

Ο Τιερί Λεντζ, γενικός διευθυντής του Fondation Napoléon, προτείνει την άποψη ότι ο Σκοτ έχει παραπλανηθεί από ιστορικούς όπως ο αείμνηστος Ντέσμοντ Σιούαρντ, συγγραφέας του βιβλίου «Ναπολέων και Χίτλερ: Συγκριτική βιογραφία». Στο βιβλίο του 1988, ο Σιούαρντ υποστηρίζει ότι ο Ναπολέων ήταν συγκρίσιμος με τον Χίτλερ, επειδή και οι δύο ήταν άνδρες από φτωχά υπόβαθρα, μοιράζονταν δίψα για εξουσία –την οποία κατέλαβαν με πραξικόπημα– και προσπάθησαν να επεκτείνουν την επιρροή τους, μέσω πολέμου.

Ο Λεντζ περιγράφει το βιβλίο ως «συνδυασμό μανιχαϊκών θεμάτων, με τάση προς το θεαματικό και αφθονία παραπλανητικών και άσχετων πληροφοριών». Και προσθέτει: «Ο Ναπολέων δεν κατέστρεψε ούτε τη Γαλλία ούτε την Ευρώπη. Η κληρονομιά του στην πορεία των αιώνων γιορτάστηκε, αγκαλιάστηκε και επεκτάθηκε, μεταξύ άλλων σε χώρες που ήταν αντίπαλοί του. Καμία ηθική κηλίδα δεν είναι ικανή να κάνει την προσωπικότητά του μαύρη και άθλια».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News