Η απόφαση του Βλαντίμιρ Πούτιν να μην ανανεώσει την αποκαλούμενη διεθνώς Black Sea Grain Initiative καθιστά αδύνατη την εξαγωγή σιτηρών από την Ουκρανία στον υπόλοιπο κόσμο μέσω ενός ασφαλούς θαλάσσιου διαδρόμου. Υπάρχουν εναλλακτικές διαδρομές, χερσαίες και ποτάμιες, αλλά δεν μπορούν να αντισταθμίσουν πλήρως το κλείσιμο της Μαύρης Θάλασσας.

Σε αυτό το πλαίσιο, για ακόμα μία φορά άρχισαν αμέσως να κυκλοφορούν διάφορες δυσοίωνες προβλέψεις τύπου «το φάσμα της πείνας απειλεί τον κόσμο». Συγχρόνως, όμως, οι επαγγελματίες του κλάδου –οι traders που διαχειρίζονται τις προμήθειες δημητριακών στις διεθνείς αγορές– δεν έχουν τρομάξει και τόσο. Οι παγκόσμιες τιμές χονδρικής σημείωσαν μια απότομη αλλά προσωρινή αύξηση, ενώ στη συνέχεια, στην συνεδρίαση Τρίτης, για παράδειγμα, σημείωσαν ακόμη και μικρή μείωση.

«Γιατί οι αγορές πιστεύουν ότι η ανακοίνωση του Πούτιν είναι μπλόφα;» διερωτάται σε ανάλυσή του ο Φεντερίκο Ραμπίνι της Corriere della Sera, λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω δεδομένα που παραθέτει σε ανάλυσή του. Και προσφέρει τρεις εξηγήσεις με σημείο αναφοράς, α) τις χώρες που πλήττονται κυρίως από τη λήξη της συμφωνίας, β) την πολιτική της Μόσχας για τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων γενικότερα, και γ) τις εύκολες παραχωρήσεις που θα μπορούσαν να ωθήσουν το Κρεμλίνο να υποχωρήσει.

Οσον αφορά τα θύματα της ρωσικής απόφασης, σύμφωνα με την πιο διαδεδομένη άποψη, εάν η Ουκρανία δεν είναι σε θέση να εξάγει τα δημητριακά της, η ζημιά είναι τεράστια για πολλές φτωχές χώρες, ειδικά στην Αφρική. Το ότι αρκετές αφρικανικές χώρες συγκαταλέγονται μεταξύ των εισαγωγέων σιτηρών, τόσο της Ουκρανίας όσο και της Ρωσίας, είναι αλήθεια, ωστόσο δεν είναι αυτές οι μεγαλύτεροι αγοραστές. «Παραδόξως (για εμάς τους απλούς ανθρώπους, όχι για τους ειδικούς του κλάδου), αυτός που ωφελήθηκε κυρίως από τη συμφωνία για τα σιτηρά που επέτρεψε στο Κίεβο να συνεχίσει τις εξαγωγές του, είναι με διαφορά η Κίνα» σημειώνει ο Ραμπίνι.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, από τον περασμένο Ιούλιο που τέθηκε σε ισχύ η συμφωνία, μετά τη σύναψή της στην Κωνσταντινούπολη, επετράπη στην Κίνα να αγοράσει 7,9 εκατ. κυβικούς τόνους ουκρανικών σιτηρών. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν το ένα τέταρτο των εξαγωγών σιτηρών από την Ουκρανία στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας κατέληγε σε κινεζικά λιμάνια, μερίδιο που ξεπερνά όλα τα άλλα.

Κατά συνέπεια, από την απόφαση του Κρεμλίνου θα επηρεαστεί καταρχάς το Πεκίνο, ακόμη και πριν από τα φτωχά κράτη στην Αφρική ή αλλού, εξηγεί ο Ραμπίνι. Αναφέρει επίσης πως δεν είναι τυχαίο ότι, όταν ανακοινώθηκε το τέλος της συμφωνίας από τη Μόσχα, η κυβέρνηση του Σι Τζινπίνγκ αντέδρασε άμεσα, ζητώντας την παράτασή της.

Στην παρούσα φάση και η Κίνα αντιμετωπίζει ήδη αρκετά οικονομικά προβλήματα, όπως επιβράδυνση της ανάπτυξης και των εξαγωγών και αύξηση της ανεργίας μεταξύ των νέων, και ο Πούτιν της δημιουργεί ακόμη ένα. Αλλά επειδή η Ρωσία δεν μπορεί χωρίς την κινεζική υποστήριξη, οι αγορές πιστεύουν ότι το εμπάργκο θα είναι λιγότερο αυστηρό από όσο θέλουν οι Ρώσοι να πιστεύεται.

Ενας δεύτερος λόγος για τον οποίο οι προφητείες περί «διατροφικού Αρμαγεδδώνα», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ραμπίνι, μάλλον δεν θα επαληθευθούν, είναι ο εξής: η Ρωσία αυτή τη στιγμή έχει περίσσεια αγροτική παραγωγή, ειδικά σιτηρά προς πώληση έχει πάρα πολλά, τόσα που αναγκάζεται να τα ξεπουλάει, με αποτέλεσμα η γεωργία της να πλήττεται από πτώση της κερδοφορίας.

Τους τελευταίους μήνες η Ρωσία έχει πλημμυρίσει τις παγκόσμιες αγορές με φθηνό σιτάρι και οι εξαγωγές της πλησιάζουν ιστορικά υψηλά επίπεδα. Σε αυτό οφείλεται εν μέρει και το σταδιακό τέλος του υπερπληθωρισμού στα τρόφιμα, καθώς πλέον οι τιμές χονδρικής των γεωργικών προϊόντων συμβάλλουν σε σταδιακό αποπληθωρισμό. Η Ρωσία πρέπει να διαθέσει τα πλεονάσματά της για να αντιμετωπίσει τις οικονομικές δυσκολίες των αγροτών της και να τροφοδοτήσει τα συναλλαγματικά της αποθέματα.

Από αυτή την άποψη η αποτυχία ανανέωσης της συμφωνίας «είναι μια προσπάθεια αντικατάστασης των ουκρανικών σιτηρών με σιτηρά από τη Ρωσία, είναι ένα όπλο στον οικονομικό ανταγωνισμό μεταξύ των δύο χωρών, αλλά όχι τέτοιο που να δημιουργεί πραγματικές ελλείψεις, δεδομένου ότι υπάρχει πάρα πολύ σιτάρι και η Μόσχα θα συνεχίσει να πουλάει το δικό της» συνοψίζει ο δημοσιογράφος της Corriere della Sera.

Η τελευταία πτυχή της μπλόφας του Πούτιν αφορά τις κυρώσεις. Ανακοινώνοντας ότι η συμφωνία για το σιτάρι δεν θα ανανεωθεί (λίγες ημέρες πριν τη λήξη της), η Μόσχα δήλωσε ότι είναι πρόθυμη να τη θέσει εκ νέου σε ισχύ υπό ορισμένους όρους. Πρόκειται κυρίως για τεχνικά αιτήματα που σχετίζονται με το καθεστώς των κυρώσεων.

Δεδομένου ότι η Δύση δεν επεδίωξε ποτέ να εμποδίσει τη ροή των εξαγωγών γεωργικών προϊόντων από τη Ρωσία στον υπόλοιπο κόσμο, οι κυβερνήσεις των χωρών του ΝΑΤΟ εξέταζαν ήδη τεχνικές τροποποιήσεις με στόχο να καταστήσουν τις ρωσικές εξαγωγές σε αυτόν τον τομέα ακόμη πιο εύκολες. Ισως και για αυτόν τον λόγο ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν –ο οποίος μεσολάβησε, μαζί με τον ΟΗΕ, για τη σύναψη της συμφωνίας– να δήλωσε αισιόδοξος για την ανανέωσή της.

Ολοκληρώνοντας την ανάλυσή του, ο Φεντερίκο Ραμπίνι δεν παραλείπει να αναφερθεί και στη διπλωματική «ήπια ισχύ» που ο Πούτιν θα ήθελε να συνεχίσει να ασκεί στο πλαίσιο των σχέσεων της Μόσχας με τον αποκαλούμενο Μεγάλο Παγκόσμιο Νότο: «Η Ρωσία τείνει να παρουσιάζεται ως μεγάλος φίλος των φτωχών χωρών, σε αντίθεση με την ύπουλη Δύση. Η εικόνα της στην Αφρική δεν θα βελτιωνόταν αν ο αποκλεισμός των ουκρανικών σιτηρών δημιουργούσε πραγματικά νέες δυσκολίες σε αυτή την περιοχή του κόσμου» αναφέρει σχετικά ο ιταλός σχολιαστής.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News