Ολοι έχουμε ακούσει για τη μελαγχολία του χειμώνα (winter blues). Υπάρχει όμως και η μελαγχολία του καλοκαιριού, που μέχρι σήμερα δεν είχε απασχολήσει ιδιαίτερα τους επιστήμονες. Ωστόσο, όπως γράφει η Washington Post, η εποχική συναισθηματική διαταραχή του καλοκαιριού (summer Seasonal Affective Disorder – SAD) παρουσιάζει αυξητική τάση, κάτι που δεν αποκλείεται να συνδέεται και με την κλιματική αλλαγή.

Ο Νόρμαν Ρόζενταλ, ψυχίατρος στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Georgetown, που περιέγραψε για πρώτη φορά την καλοκαιρινή SAD το 1984, εξηγεί στην Post ότι η θερινή μελαγχολία εκδηλώνεται με διαφορετικά συμπτώματα από ό,τι η χειμερινή: «Και οι δύο καταστάσεις χαρακτηρίζονται από αίσθημα λύπης και αδυναμία ευχαρίστησης. Ομως οι ασθενείς του χειμώνα συνήθως κοιμούνται πολύ, τρώνε υπερβολικά και είναι νωθροί. Οι ασθενείς με θερινή SAD συχνά υποφέρουν από αϋπνίες και δεν έχουν όρεξη για φαγητό. Επιπλέον, η μελαγχολία του καλοκαιριού ενέχει υψηλότερο κίνδυνο αυτοκτονίας. Η αυτοκτονική συμπεριφορά κορυφώνεται στα τέλη της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού, αλλά μειώνεται τον χειμώνα».  

Ο Rosenthal, που μόλις ολοκλήρωσε το βιβλίο «Defeating SAD: A Guide to Health and Happiness Through All Seasons», τονίζει ακόμη ότι οι ασθενείς του καλοκαιριού έχουν πιθανώς περισσότερη ενέργεια ώστε να βλάψουν τον εαυτό τους…

Ποιους και πόσους αφορά

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζει η Washington Post, η θερινή SAD δεν έχει μελετηθεί όσο η χειμερινή, γι’ αυτό και δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για τον επιπολασμό της. Οι μελέτες έχουν υπολογίσει ότι περίπου 5% των Αμερικανών επηρεάζονται από τη χειμερινή συναισθηματική διαταραχή, αλλά δεν υπάρχουν αντίστοιχες εκτιμήσεις για την κατάθλιψη του καλοκαιριού.

Σε μια μελέτη στην οποία συμμετείχαν 2.819 Δανοί, περίπου το 0,1% πληρούσε τα κριτήρια για το θερινό SAD. «Η καλοκαιρινή θλίψη, αν και φαινομενικά πιο σπάνια από τη χειμερινή, θα πρέπει να αναγνωρίζεται και να αντιμετωπίζεται από τους επαγγελματίες της ψυχικής υγείας» λένε οι ειδικοί.

Οι αιτίες

Η ζέστη, η υγρασία και η παρουσία αλλεργιογόνων όπως η γύρη πιθανώς είναι η απάντηση στο γιατί κάποιος μελαγχολεί το καλοκαίρι. Σε μία από τις αρχικές μελέτες, ο Ρόζενταλ και οι συνεργάτες του εξέτασαν ανθρώπους που είχαν νιώσει καλοκαιρινή θλίψη και τους ρώτησαν πού την απέδωσαν. Οι περισσότεροι απάντησαν ότι έφταιγε η ζέστη! «Αλλοι ανέφεραν ότι τους επηρέαζε το έντονο καλοκαιρινό φως» λέει ο Ρόζενταλ.

Η Post επικαλείται και μια μελέτη του 2019, σύμφωνα με την οποία οι υψηλές συγκεντρώσεις γύρης και άλλων αλλεργιογόνων ενδέχεται να επιδεινώσουν το αίσθημα θλίψης. Γιατί όμως αυτοί οι κλιματικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες προκαλούν μελαγχολία σε κάποιους και όχι σε όλους; Εδώ απαντά η νευρολογία.

Μερικοί από τους βασικούς νευροδιαβιβαστές του ανθρώπινου εγκεφάλου που εμπλέκονται στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματός μας, όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη και η νορεπινεφρίνη, ρυθμίζουν και τη διάθεση. «Σε κάποιους ανθρώπους, αυτός ο μηχανισμός απόκρισης στη θερμότητα και στην υγρασία, που ρυθμίζει και τη διάθεση, είναι πιο ασταθής» αναφέρει στην Washington Post η Κέλι Ρόχαν, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Βερμόντ.

Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να αυξήσει την επίπτωση της θερινής συναισθηματικής διαταραχής. «Θα διακινδυνεύσω την πρόβλεψη ότι τα περιστατικά θερινής SAD θα αυξηθούν στο μέλλον όσο θα αυξάνεται και η έκθεση στους παράγοντες που την προκαλούν» σημειώνει η Ρόχαν. Αλλωστε, έχει παρατηρηθεί ότι η κλιματική αλλαγή επηρεάζει συνολικά την ψυχική υγεία (όπως και τη σωματική).

Πώς αντιμετωπίζεται η θερινή μελαγχολία

Είναι σημαντικό να αναγνωριστεί η διαταραχή ώστε να μπορεί να αντιμετωπιστεί. Ειδικά για ασθενείς που παρουσιάζουν αυτοκτονικές τάσεις, η παρέμβαση ειδικού κρίνεται αναγκαία για την επιβίωσή τους.

Ο Ρόζενταλ, γράφει η Post, έχει δοκιμάσει στο παρελθόν θεραπείες ψύξης του σώματος (με κρύα ντους, για παράδειγμα), οι οποίες ωστόσο είχαν προσωρινό αποτέλεσμα. Η Ρόχαν, από την πλευρά της, έχει παρατηρήσει ότι τα κλασικά αντικαταθλιπτικά φάρμακα είναι αποτελεσματικά σε ασθενείς με θερινή συναισθηματική διαταραχή. Τέτοιες θεραπείες προτείνεται να χορηγούνται πριν από το καλοκαίρι, πριν εκδηλωθούν δηλαδή τα συμπτώματα SAD. Και βέβαια, προτείνεται ψυχοθεραπεία για τη διαχείριση της μελαγχολίας και των επακόλουθών της.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News