21 Ιουνίου

Την πρώτη μέρα χάνω το shuttle bus για το ΚΠΙΣΝ και ο οδηγός του ταξί που παίρνω μουρμουρίζει μόνος του ασυναρτησίες σε όλη τη διαδρομή (ωραία εισαγωγή σε συνέδριο ψυχικής υγείας, σκέφτομαι). Κλείνω την πόρτα του αμαξιού και τρέχω σαν κυνηγημένη. Σύμφωνοι, o μεταπανδημικός κόσμος είναι γεμάτος ψυχικές απώλειες, αλλά δεν χρειάζεται να την πληρώσω εγώ.

Το SNF Conference ξεκινά επισήμως αύριο. Ομως παρακολουθώ στη γιγαντοοθόνη τους «Διαλόγους του ΙΣΝ» που συντονίζει η Αννα Μπουσδούκου, μεταξύ άλλων, διευθύνουσα σύμβουλος του iMEdD (τους ανθρώπους του οποίου ευχαριστώ προσωπικώς για τη βοήθεια και την καθοδήγηση).

Μια ανάσα από τον δικό μας β’ γύρο των εθνικών εκλογών και οι δύο αμερικανοί ειδικοί δέχονται και δίνουν απαντήσεις για την «πόλωση» και την «ηθική» στη Δημοκρατία. Η κυρία του πάνελ (η Λιλιάνα Μέισον, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο SNF Agora Institute, στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς) δίνει το παράδειγμα μιας παιδικής της φίλης: «Κάναμε  μαζί λίστες με τα πράγματα που είχαμε κοινά, π.χ. “Αγαπάμε και οι δύο τα μακαρόνια” ή “Μισούμε και οι δύο να κάνουμε μάθημα πιάνου”». Τι γίνεται όμως τώρα που τα κοριτσάκια μεγάλωσαν και η παιδική φίλη είναι τραμπική μέχρι τα μπούνια; Κάπου στο κοινό της αιθούσης εντοπίζω με μεγάλη ανακούφιση τον Παναγιώτη Γιαννάκη.

22 Ιουνίου

Εντάξει, όλα σήμερα περιστρέφονται γύρω από τον αδιαμφισβήτητο mega σταρ της διοργάνωσης Μπαράκ Ομπάμα. Εξ ου και οι ουρές, ο διαγκωνισμός για το θαυματουργό αυτοκόλλητο που θα σε βάλει «μέσα», ο μεταδοτικός εκνευρισμός και στις λοιπές, παραμερισμένες, δυστυχώς, ομιλίες της ημέρας («Μα, αφού περιμένω για την Γκόλντι Χόουν και όχι για τον Ομπάμα, γιατί δεν μπορώ να μπω;»). Πολλοί που δεν κατάφεραν να εισέλθουν, μένουν να ξεφυλλίζουν το βιβλιαράκι (της παρηγοριάς) που διανέμεται, με την ιστορική ομιλία του Ομπάμα πριν επτά χρόνια (16 Νοεμβρίου 2016), πάλι από το ΚΠΙΣΝ.

Από τη σημερινή (τα περισσότερα έχουν ήδη γραφτεί), κρατώ τις γκρούπις (όλων των φυλών και φύλων) του 44ου αμερικανού προέδρου, τα παραπολιτικά (ποιος απέφυγε ποιον, ο Τσίπρας τον Μητσοτάκη ή ο Μητσοτάκης τον Τσίπρα, να ‘τος και ο Αντώνης Σαμαράς), τον τρόπο που η ευθυτενής, λυγερόκορμη σιλουέτα του Ομπάμα επισκιάζει τον οποιονδήποτε συνομιλητή του (ας με συγχωρέσει ο κ. Δρακόπουλος), το χειροκρότημα με το σχόλιό του για την κάλυψη που είχαν οι πέντε του «Titan» και όχι οι 700 της Πύλου. Κρατώ, τέλος, τη δική μου causerie με τον γάλλο δημοσιογράφο δίπλα μου στο θεωρείο για τη σημασία του όρου «decivilisation» («αποπολιτισμός», που είναι, λέει,  très a la mode, από τότε που την ξεστόμισε (και) ο Μακρόν.

Οσο για την Γκόλντι Χόουν, θα τη δω στην Εναλλακτική Σκηνή, μπροστά σε ένα ολάνθιστο video wall (με πεταλούδες και «κλέφτες» να πετούν και την ίδια (αρκετά παραμορφωμένη από τις πλαστικές επεμβάσεις αλλά λαμπερή) να εξομολογείται τις δικές της κρίσεις πανικού. Αυτές βέβαια που ελάμβαναν χώρα πολύ πριν αρχίσει να διευρευνά τα δικά της ψυχικά ζητήματα (φοιτώντας επί σειρά ετών στο «university of me», όπως θα πει χαρακτηριστικά). Επίκεντρο της ομιλίας και του ενδιαφέροντός της είναι η ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας των παιδιών στο σχολείο αλλά και σε ολόκληρη της ζωή τους (είναι άλλωστε εδώ ως διευθύνουσα σύμβουλος του The Goldie Hawn Foundation I MindUP). Μιλάει παθιασμένα για την επιδημία αυτοκτονιών στα παιδιά: «Μα, ένα δεκάχρονο να βάζει τέλος στη ζωή του;»

23 Ιουνίου

Ο πρώτος καλεσμένος της ημέρας είναι ο σημαντικότατος Σάντερ Μαρξ, διευθυντής Ψυχιατρικής Ακρίβειας του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Κολούμπια (και συνδιευθυντής του SNF Center for Precision Psychiatry and Mental Health). Eίναι εδώ με το «θαύμα» (το δικό του και της ομάδας του): την 21χρονη ασθενή  Ντιβάιν Κρους, που, έχοντας εγκλωβιστεί από τα εννέα της χρόνια στις φωνές του μυαλού της –είχε διαγνωστεί με συμπτώματα σχιζοφρένειας και διπολικής διαταραχής (schizoaffective disorder)– «ξύπνησε» μετά από δέκα χρόνια (είμαι βέβαιη ότι η ιστορία της θα γίνει, όπως τα «Ξυπνήματα», ταινία στο Χόλιγουντ).

«Πρόκειται για ξεχασμένες ψυχές» θα δηλώσει ο ίδιος προ ημερών στην Washington Post. «Δεν βελτιώνουμε απλώς τη ζωή αυτών των ανθρώπων, αλλά τους επαναφέρουμε από ένα σημείο από το οποίο δεν πίστευα ότι θα μπορούσαν ποτέ να επιστρέψουν».

Η Γκλεν του τότε και του τώρα

Πόσες φορές έχει κανείς την τύχη στη ζωή να βρεθεί στον ίδιο χώρο με την Γκλεν Κλόουζ; Εγώ μπορώ να κομπάζω ότι τη βλέπω για δεύτερη φορά. Η πρώτη ήταν τον Φεβρουάριο του 1999 στη Νέα Υόρκη, σε «συνέδριο» της Ντίσνεϊ, στο «New Amsterdam Theatre» της 42ης οδού. Ηταν τα γενέθλιά μου. Το θυμάμαι γιατί ο έλληνας συνάδελφος (τότε) που έτυχε να βρίσκεται μαζί μου σε εκείνο το δημοσιογραφικό ταξίδι (ο Ορέστης Ανδρεαδάκης) έσπευσε, χωρίς καλά καλά να με γνωρίζει, να μου κάνει ένα απίστευτο δώρο. Πλησίασε την «Γκλεν» και τής ζήτησε για μένα ένα αυτόγραφο: «To Lena, Best Wishes, Glenn Close».

Η 76χρονη Γκλεν Κλόουζ που αντικρίζω το πρωί στο βήμα της  ΕΛΣ, 24 χρόνια αργότερα, αθεράπευτα classy με τα λευκά μαλλιά και το  λευκό κοστούμι της, δεν βρίσκεται εδώ με την ιδιότητα της σταρ. «Είναι τιμή μου που βρίσκομαι κοντά σας σήμερα» λέει σε άπταιστα ελληνικά. Η ομιλία της «Πώς να καταπολεμήσουμε το στίγμα και τις διακρίσεις στην ψυχική υγεία» θα είναι από τις πιο συγκινητικές στιγμές στο φετινό συνέδριο του SNF Nostos.

«Στην οικογένειά μου δεν υπήρχε λεξιλόγιο για τα ψυχιατρικά προβλήματα» τονίζει καθώς αρχίζει και απαριθμεί έναν έναν τους συγγενείς της (από την πλευρά της μητέρας της) που έπεφταν ο ένας μετά τον άλλον θύματα κάποιας (λιγότερο ή περισσότερο βαριάς) ψυχικής νόσου, χωρίς ποτέ αυτή να κατονομάζεται. Πάντα κάτι άλλο ευθυνόταν, π.χ. όταν ένας θείος της πέθανε από το αλκοόλ «έφταιγε η γυναίκα του, η θεία Μάργκαρετ».

Πάνω στην οθόνη της Λυρικής δεσπόζει σε λίγο μια φωτογραφία: είναι η Κλόουζ με τη μικρότερη αδελφή της Τζέσι και τον ανιψιό της Κάλεν. Οπως θα μάθουμε, η Τζέσι έκανε την πρώτη της απόπειρα αυτοκτονίας στα 16 της (θα ακολουθήσουν πολλές). Η Τζέσι πίστεψε ότι ήταν δικό της «λάθος» όταν πολύ αργότερα ο ίδιος της ο γιος, ο Κάλεν, διαγνώστηκε με σχιζοφρένεια και διπολική διαταραχή. Ολα αυτά, βέβαια, μέσα στην οικογένεια κρύβονταν για χρόνια κάτω από το χαλί. Ωσπου κάποια στιγμή βγήκαν στο φως.

«Επρεπε να εκπαιδεύσουμε πρώτα τους εαυτούς μας» λέει σήμερα η Κλόουζ. Αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος να αποτινάξει κανείς το στίγμα της ψυχικής ασθένειας. Σημειωτέον ότι η ίδια ίδρυσε το 2010 την «Bring Change to Mind» (BC2M) για τον τερματισμό του στίγματος γύρω από την ψυχική νόσο στις ΗΠΑ. Σήμερα μας πληροφορεί ότι μέχρι το τέλος της χρονιάς θα υπάρχουν 550 BC2M «κλαμπ» για μαθητές λυκείου σε 42 Πολιτείες.

Καθώς μας αφήνει εξαιρετικά συγκινημένους (παραχωρώντας γενναιόδωρα τη σκηνή σε μια  νεαρή «απόφοιτο» της BC2M), αναρωτιέμαι αν θυμάται κανείς ότι κάποια εποχή τα ταμπλόιντ τη θεωρούσαν «την πιο μισητή γυναίκα της Αμερικής» (επειδή παρέσυρε τον Ντάγκλας στην «Ολέθρια Σχέση»).

Η μοναξιά του αστροναύτη

Αδιαμφισβήτητα, στα highlights της τελευταίας μέρας και η ζωντανή σύνδεση με το δωδεκαμελές πλήρωμα του Σταθμού Concordia της Aνταρκτικής, που θα μπορούσαν κάλλιστα να διεκδικήσουν τον τίτλο των «μοναχικότερων ανθρώπων στον πλανήτη». Συντονιστής θα είναι ο λαρισαίος ιατρός Επανδρωμένων Διαστημικών Αποστολών (MEDES) Ανδριανός Γολέμης, μόλις 35 ετών, ο πρώτος, παρακαλώ, Ελληνας που πέρασε με επιτυχία και από τα έξι στάδια της διαδικασίας επιλογής ευρωπαίων αστροναυτών.

Βρέθηκε και ο ίδιος έναν ολόκληρο χρόνο στην ψυχρότερη γωνία της Γης, ως μέρος τoυ δικού του training, και γνωρίζει πολύ καλά τις συνθήκες που βιώνουν, π.χ. ότι η θερμοκρασία κυμαίνεται από -14 ως -80 βαθμούς Κελσίου και ότι αυτή ειδικά την περίοδο βρίσκονται εν μέσω του πολικού χειμώνα, που σημαίνει ότι ο ήλιος δεν ανατέλλει ποτέ, δηλαδή έχει νύχτα 24 ώρες την ημέρα.

Θέμα του event, φυσικά –τι άλλο;– η μοναξιά σε ακραίες συνθήκες καιρού και απομόνωσης (o Concordia βρίσκεται σχεδόν στο χειρότερο μέρος της Ανταρκτικής, αν υπάρχει τέτοιο πράγμα, όπου δεν πάει ούτε αεροπλάνο). Υπάρχει μια συναισθηματική φόρτιση καθώς μας συστήνονται ένα-ένα τα μέλη της αποστολής (ακούω πολλά γαλλικά και ιταλικά αξάν): o επικεφαλής της αποστολής και γιατρός του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, ο υδραυλικός, ο παγετωνολόγος, ο IT manager, o σεφ κ.τλ. Πραγματοποιούν εκεί πολλές έρευνες και για τις επανδρωμένες διαστημικές αποστολές αλλά και για εμάς εδώ στη Γη (π.χ. έρευνα για την αταξία, ένα «νόσημα» των μεγάλων υψομέτρων.

Η αλήθεια είναι ότι δεν προλαβαίνουμε να εμβαθύνουμε πολύ στη μοναξιά τους, ο χρόνος δεν το επιτρέπει, όταν όμως ακούω ότι έχουν καταφέρει να έχουν σταθερό Ιντερνετ («με κάποιες μικρές μόνο διακοπές»), σκέφτομαι ότι ποτέ δεν θα φτάσουν το επίπεδο απομόνωσης που έφτασε το 1934 ο Ρίτσαρντ Μπερντ. Θυμίζω ότι ο  αμερικανός εξερευνητής πέρασε οικειοθελώς ολομόναχος έναν ολόκληρο ανταρκτικό χειμώνα, προϊόν του οποίου ήταν το βιβλίο του «Alone» («Μόνος»). Παρότι κόντεψε να πεθάνει και έφτασε σε σχεδόν πλήρη αποσύνδεση από την πραγματικότητα, κατάφερε να αποτυπώσει το απόλυτο αντίδοτο στη μοναξιά κάθε εποχής: «Εκείνοι που επιβιώνουν με μια δόση ευτυχίας είναι αυτοί που μπορεί να τρέφονται σε βάθος από τα νοητικά τους αποθέματα, ακριβώς όπως τα ζώα σε χειμερία νάρκη από το λίπος τους».

«Σουβενίρ» από το συνέδριο

Δεκάδες ακόμα τα πρόσωπα και  οι ιστορίες στο γεμάτο κόσμο (παρά την κάψα) SNF Conference του Nostos 2023. Σημασία έχει ότι η πολυτραυματίας Ψυχική Υγεία (ενηλίκων, παιδιών και εφήβων) γίνεται, αργά αλλά σταθερά, πρώτη παγκόσμια προτεραιότητα για επιστήμονες, στοχαστές, ηγέτες, ακτιβιστές, σταρ, ειδικούς και μη. Θα πρέπει βέβαια, όπως θα πει ο Πάτρικ Τζέι Κένεντι, πρώην μέλος τη Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ (και ανιψιός του JFK), να έχουμε περισσότερους ανθρώπους στο πεδίο της θεραπείας, που να τους αμείβουμε όμως, όπως αμείβονται εκείνοι που αντιμετωπίζουν «και τις άλλες σοβαρές ασθένειες», τον καρκίνο, τον διαβήτη κ.τλ.

Ολοκληρώνω με τρία πράγματα από τα πολλά που πήρα μαζί μου από το SNF Conference 2023. Μια ατάκα του Γκάρι Κασπάροφ, τέως παγκόσμιου πρωταθλητή στο σκάκι: «Εγώ δεν έχω να σας δείξω διαφάνειες. Θα σας μιλήσω για κίνητρα». Ενα στατιστικό στοιχείο. Ενας μόνο ενήλικας να αποδεχτεί έναν διαφυλικό/μη δυαδικό νέο άνθρωπο, μειώνει κατά 40% την πιθανότητά του να κάνει απόπειρα αυτοκτονίας. Και, τέλος, το μότο του δόκτορος Ντάνιελ Κορδάρο του Ιδρύματος Contentment, δανεικό από τις φυλές των Ιμαλαΐων: «I have enough» («Εχω αρκετά»).

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News