Ιδιον στον Δυτικό πολιτισμό, όπου κυριαρχούν η εικόνα, το δράμα και ο πόνος, να πέφτουν όλα τα φώτα της δημοσιότητας στο μεγάλο γεγονός. Το ενδιαφέρον, όμως, διαρκεί για λίγο. Ξεχνιέται γρήγορα. Αλλά το πρόβλημα μένει εκεί, δεν εξαφανίζεται δια μαγείας. Αυτό συμβαίνει με το μεταναστευτικό ζήτημα.

Σε κάθε πολύνεκρο ναυάγιο, σε κάθε φωτογραφία νεκρού παιδιού που κείτεται στην παραλία, σε κάθε σπαραγμό μιας οικογένειας που τη διέλυσε ο θάνατος, όλοι σπεύδουν να καταγγείλουν αυτόν, αυτούς ή όποιους τέλος πάντων θεωρούν ότι φταίνε για την τρέχουσα τραγωδία. Και στη δημόσια σφαίρα αρχίζουν να κυκλοφορούν όλες οι εύκολες λύσεις, σαν να ζούμε σε έναν κόσμο αγγελικά πλασμένο. Ο ανθρωπισμός είναι η πιο κοινή παγκόσμια αξία. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, κρύβονται πίσω του οι ρίζες του προβλήματος.

Ετυχε να βρισκόμαστε εν μέσω προεκλογικής περιόδου. Αρα, ήταν αναπόφευκτο να ξεκινήσει μια παντελώς παράλογη συζήτηση για τον φράχτη του Εβρου. Η ύπαρξη, λέει, του φράχτη, αναγκάζει αυτούς που θέλουν να περάσουν στην Ευρώπη να βρουν άλλους τόπους αναχώρησης. Ετσι, από τα τουρκικά, βρίσκονται στα παράλια της Λιβύης. Ποιοι, όμως, οι πρόσφυγες ή οι λαθροδιακινητές; Από την άλλη πλευρά, τι ακριβώς δηλαδή θα έπρεπε να κάνει η Ελλάδα; Να αφήσει τα σύνορα ξέφραγο αμπέλι για να μην αλλάξουν τα δρομολόγια του θανάτου;

Κάτι αντίστοιχο λέγεται και για την πολιτική που ακολούθησε συνειδητά η τελευταία κυβέρνηση στις θάλασσες ανάμεσα στα ελληνικά νησιά και την Τουρκία. Σύμφωνα με το σκεπτικό αυτών που καταγγέλλουν, το Λιμενικό Σώμα και η FRONTEX δεν θα έπρεπε να φυλάσσουν τα περάσματα, διότι η στρατηγική των σκληρά φυλασσόμενων συνόρων οδηγεί στις χαράξεις πιο επικίνδυνων πλόων. Αρα, λοιπόν, προκειμένου να μην πνίγονται άνθρωποι στη Μεσόγειο, ας πνίγονται στο Αιγαίο. Ή, ας γεμίσουν ξανά η Λέσβος, η Χίος και η Σάμος με δεκάδες χιλιάδες αιτούντες άσυλο. Το απόγειο του παραλογισμού.

Μόνο τους δύο πρώτους μήνες του 2016 –έναν χρόνο μετά το μαζικό πέρασμα 1 εκατομμυρίου προσφύγων και μεταναστών από την Ελλάδα– περίπου 125.000 άνθρωποι έφτασαν στα νησιά. Πάνω από 500 χάθηκαν στα αφιλόξενα νερά του χειμωνιάτικου Αιγαίου. Ακολούθησε η περίφημη Κοινή Δήλωση Ευρωπαϊκής Ενωσης – Τουρκίας και η αυτόματη μετατροπή των μεγαλύτερων ελληνικών νησιών σε νεκροταφεία ψυχών που δεν μπορούσαν να πάνε ούτε μπρος ούτε πίσω.

Μαζί τους καταστράφηκε σημαντικό μέρος της οικονομικής ζωής των τοπικών κοινωνιών, οι οποίες ακόμα μετράνε τις ζημιές. Αρκούσε να περάσεις ένα βράδυ στο Βαθύ της Σάμου, όπου ο πληθυσμός του Κέντρου Υποδοχής και Ταυτοποίησης ξεπερνούσε τους μόνιμους κατοίκους, για να αντιληφθείς την πραγματικότητα. Αλλά τα γνωρίζουν αυτά όλοι όσοι προτείνουν την εύκολη λύση των «ανοικτών συνόρων»; ‘Η μάλλον, τους νοιάζει;

Το μήνυμα των ελληνικών αρχών απευθυνόταν κυρίως προς τα δίκτυα λαθροδιακινητών, αλλά και τους ίδιους τους απελπισμένους. Εάν επιδιώξετε να έλθετε στην Ελλάδα, το πιθανότερο είναι να χάσετε τα χρήματα που με κόπο συγκεντρώσατε εργαζόμενοι, ενδεχομένως, μια ολόκληρη ζωή. Τουλάχιστον, όμως, δεν θα διακινδυνεύσετε τη ζωή σας. Σε έναν κόσμο απολύτως συνδεδεμένο το μήνυμα λειτουργεί υπέρ της αποτροπής. Για ορισμένους, όμως, όλα αυτά δεν θα έπρεπε έχουν γίνει, διότι τελικά οδήγησαν στην αύξηση των ροών μέσω της δυσκολότερης διαδρομής της κεντρικής Μεσογείου.

Εξίσου σημαντικό αλλά υποφωτισμένο στη σημερινή συζήτηση: Οι κατατρεγμένοι του κόσμου δεν επιλέγουν να πάνε στην Ιταλία επειδή δεν μπορούν να έλθουν στην Ελλάδα. Προσπαθούν να φτάσουν στην Ιταλία διότι είναι ένα βήμα πιο κοντά στον τελικό στόχο τους, την κεντρική Ευρώπη. Κανείς δεν θέλει να μείνει στην Ελλάδα. Αλλά και όσοι τελικά καταθέσουν αίτημα ασύλου στην Ελλάδα και αυτό απορριφθεί, γνωρίζετε ποια είναι η τύχη τους; Οσοι δεν κρατούνται σε προαναχωρησιακά κέντρα οφείλουν μέσα σε 30 ημέρες να εγκαταλείψουν τη χώρα. Είναι αυτοί που λίγα χρόνια πριν «εξαφανίζονταν». Για τις δε επιστροφές βάσει διμερών ή της ευρωτουρκικής συμφωνίας ούτε λόγος. Είναι ενδεικτικό: από την Ελλάδα επέστρεψαν στην Τουρκία μόλις 2.000 άτομα, εκ των οποίων το 90% οικειοθελώς.

Στο στόχαστρο, φυσικά, και η Ευρώπη εν συνόλω. Φέρουσα, μεν, σημαντικότατο μερίδιο ευθύνης και έχοντας μετατρέψει ήδη ένα μέλος της, την Ελλάδα, σε buffer zone, η Ευρωπαϊκή Ενωση αδυνατούσε επί τριετία να καταλήξει σε ένα νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου. Αλλά και που κατέληξε, τι έγινε; Οι «σκληροί» (Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία) αρνούνται να δεχθούν έστω και έναν αιτούντα άσυλο και παζαρεύουν το πόσα χιλιάδες ευρώ θα κοστίζει η κάθε άρνηση.

Απάνθρωπο; Σίγουρα. Ποια είναι, όμως, η πραγματικότητα που επικρατεί στην Ευρώπη των 27, εκτός φυσικά από τις 27 διαφορετικές προσεγγίσεις πέριξ του Μεταναστευτικού;

Η πραγματικότητα είναι ότι στη Γερμανία το μεταναστευτικό και οι επιπτώσεις του στην οικονομία και την κοινωνία έχει οδηγήσει την Ακροδεξιά σε δημοσκοπικό ρεκόρ. Στη Γαλλία η Λεπέν είναι προ των πυλών της προεδρίας. Στην Ιταλία η Μελόνι, προκειμένου να εκλεγεί, έκανε σημαία της την καταπολέμηση της λαθρομετανάστευσης και τις χριστιανικές αξίες. Στις πιο φτωχές χώρες της κεντρικής Ευρώπης, όπου ο μέσος μηνιαίος μισθός δεν ξεπερνά τα 300 ευρώ, η μετανάστευση ακούγεται σαν ανίατη ασθένεια.

Δυστυχώς, η παρουσία πολλών φθηνών εργατικών χεριών χτυπάει τα ημερομίσθια της εργατικής τάξης, η οποία είναι η πρώτη που ριζοσπαστικοποιείται προς τα δεξιά. Στην κατεύθυνση, δηλαδή, που κινείται ολόκληρη η Γηραιά Ηπειρος. Οικονομία και πολιτισμικές αξίες συμπληρώνουν ένα εκρηκτικό λαϊκιστικό και εν τέλει επικίνδυνο μείγμα, πιθανότατα με σοβαρές επιπτώσεις, το οποίο φυσικά και φοβίζει τις κυρίαρχες πολιτικές ελίτ. Οι οποίες είναι και αυτές που λαμβάνουν τις αποφάσεις. Το γεγονός, δε, ότι η εργαλειοποίηση των μεταναστευτικών ροών λειτουργεί ως μοχλός πίεσης σε γεωπολιτικό επίπεδο, έχει καταστήσει τα πράγματα ακόμα δυσχερέστερα. Θα έπρεπε δηλαδή η Ελλάδα να δεχθεί τον πολυετή εκβιασμό της Τουρκίας προκειμένου να δείξει το ανθρωπιστικό της πρόσωπο; Ακούγεται κάπως αφελές.

Η άλλη εύκολη λύση που προτείνεται είναι να στήσει η ίδια η Ευρώπη, που δεν μπορεί να στείλει στις πατρίδες τους αυτούς που τελικά δεν λαμβάνουν άσυλο, έναν μηχανισμό υποδοχής προσφύγων. Με ποια κριτήρια; Ποιες προτεραιότητες; Από ποιες χώρες; Αν δηλαδή η Ευρωπαϊκή Ενωση δέχεται, ας πούμε, 2.000 ανθρώπους τον χρόνο, θα λυθεί το πρόβλημα; Τα εκατομμύρια που ζητούν μια καινούργια ζωή τι θα απογίνουν;

Επειδή, λοιπόν, αυτό δεν πρόκειται να συμβεί, ας νομιμοποιήσουμε εμμέσως πλην σαφώς τα παράνομα δίκτυα εμπορίας ανθρώπων. Διότι, εν τέλει, όποιος απαιτεί τη διευκόλυνση της παράνομης μετανάστευσης, αυτό κάνει. Αυτό που οφείλει να κάνει η Ευρώπη είναι να αντιμετωπίσει το ζήτημα στην πηγή του. Με διακρατικές συμφωνίες, με παροχή οικονομικής βοήθειας, με συμβολή στην ομαλοποίηση των χωρών αναχώρησης. Δεν είναι δυνατόν τόσα χρόνια μετά τον λιβυκό εμφύλιο να είναι αδύνατο να ελεγχθούν οι ακτές της Ανατολικής Λιβύης.

Οχι ότι με αυτά τα μέτρα θα παύσει να υπάρχει μετανάστευση. Αλλά ας γίνουν έστω τα πρώτα βήματα, διότι αυτά που έρχονται είναι ακόμα χειρότερα από όσα έχουμε ζήσει έως σήμερα. Δεν ζούμε σε έναν κόσμο αγγελικά πλασμένο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News