Γεννήθηκε στο Μπρίστολ το 1974, αλλά μπορεί να γεννήθηκε και στο παρακείμενο Γέιτ το 1973. Ετσι, όμως, έχει το πράγμα με τον Banksy, μόνον τα έργα του είναι πραγματικά, δεδομένου ότι όσον αφορά τη ζωή του η διάκριση μεταξύ αντικειμενικής και μυθολογικής αλήθειας εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη.

Πολλά από όσα είναι γνωστά για αυτόν τείνουν περισσότερο προς τον θρύλο παρά προς την πραγματικότητα. Ωστόσο, σε αυτό το μεταίχμιο επέλεξαν να κινηθούν οι Στέφανο Αντονέλι και Τζανλούκα Μαρτσιάνι, επιδιώκοντας να αποκωδικοποιήσουν τη ζωή και το έργο ενός καλλιτέχνη που «επέλεξε να συνίσταται παρά να υπάρχει», όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά στην εισαγωγή ενός τρίτομου αφιερώματος στον πιο γνωστό άγνωστο street artist των καιρών μας, που επιμελήθηκαν για λογαριασμό της Corriere della Sera.

Ανατρέχοντας σε περισσότερα από 20 χρόνια πίσω, οι δυο ιταλοί επιμελητές εκθέσεων με ειδίκευση στη σύγχρονη τέχνη σημειώνουν ότι τη δεκαετία του 2000 η αποκαλούμενη «τέχνη του δρόμου» (street art), που εμφανίστηκε τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1980, επανήλθε στο προσκήνιο, ακολουθώντας όμως μια νέα κατεύθυνση, υπό την επίδραση μιας «επικριτικής θεώρησης του αστικού οικοσυστήματος, του παγκόσμιου οικονομικού μοντέλου και των ανισοτήτων που δημιουργεί».

Οσον αφορά τον Banksy, «ωρίμασε ταυτοτικά» στο τέλος του 20ού και στην αρχή του 21ου αιώνα, όταν άρχισαν να εμφανίζονται νέες αντικουλτούρες, ετερογενείς μεν αλλά με κοινό εχθρό –τον νεοφιλελευθερισμό– και κοινό ηθικό υπόβαθρο.

Το εν λόγω κίνημα πρώτη φορά έκανε αισθητή την παρουσία του στα τέλη του 1999 στο Σιάτλ, στο πλαίσιο της Διάσκεψης του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, και ξανά το 2001, πρώτα στο Πόρτο Αλέγκρε της Βραζιλίας, όπου διοργανώθηκε το πρώτο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ με σύνθημα «Ενας άλλος κόσμος είναι εφικτός», και στη συνέχεια στη Γένοβα της Ιταλίας, με αφορμή τη σύνοδο κορυφής της Ομάδας των Οκτώ (G8), όπου, όμως, η ιδέα της αλλαγής κατεστάλη άγρια, με τον 23χρονο αναρχικό φοιτητή Κάρλο Τζουλιάνι να αφήνει την τελευταία του πνοή πυροβολημένος θανάσιμα από αστυνομικό. Λιγότερο από δύο μήνες μετά, τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς, η Αλ Κάιντα κατάφερε να πλήξει τους Αμερικανούς στην επικράτειά τους, και ο κόσμος βίωσε την πρώτη παγκόσμια τραγωδία της νέας χιλιετίας.

Ομως οι προσδοκίες του κινήματος συνέχισαν να εκφράζονται μέσω της επίκρισης των πολυεθνικών και της εκμετάλλευσης της παιδικής εργασίας, της προώθησης των πολέμων και της κυριαρχίας των τραπεζικών συστημάτων, των πνευματικών δικαιωμάτων, του κοινωνικού ελέγχου και της αδιαφορίας για την κλιματική κρίση. «Ολα αυτά τα ζητήματα, έργο με το έργο, μετατράπηκαν από τον Banksy σε καλλιτεχνική και πολιτισμική λειτουργία» συνοψίζουν οι δυο επιμελητές του ιταλικού αφιερώματος στον κορυφαίο street artist των καιρών μας.

Εκείνες τις ημέρες στις μεγαλουπόλεις της Δύσης δραστηριοποιούνταν νέοι καλλιτέχνες που ξεχώριζαν για τους τρόπους διαμαρτυρίας τους. Εκφράζονταν εικαστικά εκμεταλλευόμενοι τις άπειρες επιφάνειες που προσφέρει το αστικό περιβάλλον και συνδυάζοντας παραδοσιακά καλλιτεχνικά στοιχεία με διαφημιστικούς κώδικες, ενώ τα όποια μηνύματά τους ήταν απλά και άμεσα, όσο και περιεκτικά, ούτως ώστε να προσελκύουν το ενδιαφέρον του ευρύτερου κοινού.

Εκείνοι οι πρωτοπόροι καλλιτέχνες υπέγραφαν τα έργα τους με ψευδώνυμα (Banksy, Vhils, Space Invader, Obey, Blu, Sten Lex κ.λπ.), επικοινωνούσαν μεταξύ τους μέσων των πρώιμων μέσων κοινωνικής δικτύωσης (Photolog, Myspace) και είχαν διαφορετικά καλλιτεχνικά/ακαδημαϊκά υπόβαθρα, αλλά ήταν σχεδόν όλοι λευκοί, από οικογένειες της μεσαίας τάξης, και ζούσαν σε μεγάλες πόλεις της Δύσης.

Γύρω στο 2010 η γενίκευση της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης άρχισε να τους καθιστά σταδιακά γνωστούς σε όλον τον κόσμο (με τα έργα τους να θαυμάζονται και να αναπαράγονται από εκατομμύρια ανθρώπους), ενώ το 2012 η έκρηξη των Street Art Festival ανά την Ευρώπη συνέβαλε στο να καταστεί η τέχνη του δρόμου παγκόσμιο φαινόμενο.

Κάπως έτσι άρχισε να αναπτύσσεται ένας νέος τύπος καλλιτέχνη – «ένας τέλειος συνδυασμός αστικού αρχαιολόγου, μαχητικού ακτιβιστή και οραματιστή», σύμφωνα με τους ιταλούς επιμελητές. «Ο αστικός καλλιτέχνης μετατρέπεται σε εικαστικό αρθρογράφο που απαντά στις αντιφάσεις της εξουσίας με μια ρετροφουτουριστική και περιεκτική αισθητική, φτιαγμένη από ομορφιά και προσαρμοστικότητα, χάρη και ειρωνεία. Οι πίνακες εμφανίζονται από το πουθενά το πρωί, φωτογραφίζονται και μετά μοιράζονται. Ολα συμβαίνουν πολύ διαφορετικά από το κανονικό σύστημα της σύγχρονης τέχνης, θα μπορούσαμε να πούμε αντίθετα ως προς την προσέγγιση και το αποτέλεσμα» εξηγούν.

Το αφιέρωμά τους αφηγείται τη ζωή και το έργο του «αδιαμφισβήτητου πρωταγωνιστή» αυτού του νέου καλλιτεχνικού/δημιουργικού παραδείγματος, «ενός υποδειγματικού αουτσάιντερ, του μοναδικού που, κινούμενος εκτός του επίσημου συστήματος, κατέκτησε την κορυφή παρακάμπτοντας την εφοδιαστική αλυσίδα του λεγόμενου κόσμου της τέχνης, παρουσιάζοντας το έργο του όχι πια σε επιμελητές, κριτικούς ή διευθυντές μουσείων, αλλά απευθείας στο κοινό, επαναφέροντας την τέχνη στο επίκεντρο του κοινωνικού διαλόγου».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News