Η 15η Μαρτίου είναι συνδεδεμένη με την περίφημη προειδοποίηση του μάντη προς τον Ιούλιο Καίσαρα για το σχέδιο δολοφονίας του από τους συγκλητικούς: «Να φοβάσαι τις Ειδούς του Μαρτίου!» κατά την απόδοση του Σαίξπηρ στο έργο του «Ιούλιος Καίσαρ» του 1601.

Οι Ειδοί του Μαρτίου σηματοδοτούσαν το μέσον του μήνα, που για τον Μάρτιο (όπως και για τους μήνες Μάιο, Οκτώβριο και Ιούλιο) έπεφτε στις 15. Και στις 15 Μαρτίου του 44 π.Χ., ο Ιούλιος Καίσαρ έπεφτε νεκρός από τις μαχαιριές των 23 συγκλητικών, έχοντας αγνοήσει ολόκληρη σειρά από προειδοποιήσεις που θα μπορούσαν να τον έχουν σώσει μέχρι και την τελευταία στιγμή.

Αυτό το εντυπωσιακό στοιχείο σχολίασε με μια εντυπωσιακή για το βάθος και την ευρύτητα εφαρμογών της φράση ο Πλούταρχος στο έργο του «Βίοι Παράλληλοι» γράφοντας, «Ἀλλ’ ἔοικεν οὐχ οὕτως ἀπροσδόκητον ὡς ἀφύλακτον εἶναι το πεπρωμένον» (δηλαδή «φαίνεται ότι το πεπρωμένο δεν είναι τόσο απρόσμενο, όσο αναπόφευκτο»).

Μια φράση που έκανε δραματικά επίκαιρη η σύγκρουση των τρένων στα Τέμπη. Γιατί, καθώς περνούν οι μέρες, συσσωρεύεται πλήθος στοιχείων για καθυστερήσεις, παραλείψεις, κακοδιαχείριση, ανεπίτρεπτες παρεμβάσεις και κακοδιοίκηση. Μάλιστα, για όλα αυτά υπήρχαν κάθε τόσο αναφορές που όμως αγνοήθηκαν. Και οι λόγοι για τους οποίους αγνοήθηκαν ανάγονται στις ίδιες αιτίες που οδήγησαν στη σύγκρουση.

Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τη μορφή της εργασίας που είχε αποκατασταθεί στις υπηρεσίες του ΟΣΕ οι οποίες ήρθαν στο φως, έδειξαν αυτό που γράφει ο Πλούταρχος – ότι το δυστύχημα δεν ήταν τόσο απρόσμενο, όσο αναπόφευκτο.

Οσο για τη μακαριότητα με την οποία το σύστημα συνέχιζε να λειτουργεί παρά τις καθυστερήσεις τα προβλήματα και τις προειδοποιήσεις, αυτή φαίνεται εντυπωσιακά παρόμοια με τη στάση του Καίσαρα που αγνόησε τόσες προειδοποιήσεις και μάλιστα μπήκε στη Γερουσία κρατώντας στα χέρια του ένα σημείωμα που του έδωσε ο έλληνας σοφιστής Αρτεμίδωρος ο Κνίδιος με πληροφορίες για τη συνωμοσία.

Επίσης θα πρέπει να σημειώσουμε ότι όλη αυτή η αλυσίδα παρατυπιών και παραλείψεων (και μάλιστα για ένα τόσο σοβαρό θέμα) δεν θα ήταν δυνατό να μείνει απαρατήρητη, παρά μόνο αν αυτή θεωρούνταν φυσιολογική. Διότι αυτό που θεωρείται φυσιολογικό στο πλαίσιο ενός συστήματος μπορεί να έχει προέλθει από επαναλαμβανόμενες διαδικασίες που, ακόμα κι αν είναι προβληματικές, αντιπαραγωγικές κ.λπ., η επανάληψή τους τις παγιώνει ως κανονικότητα και το γεγονός ότι δεν προβλημάτιζαν για τόσον καιρό δεν δείχνει κάτι άλλο, παρά το ότι πρόκειται για γενικευμένη κατάσταση στη χώρα.

Ετσι, και με βάση αυτό που γράφει στη «Ρητορική» του ο Αριστοτέλης, ότι «το μεν γαρ εἰκός ἐστί τό ὡς ἐπί τό πολύ γινόμενον» (δηλαδή, το πιθανό είναι αυτό που συνήθως συμβαίνει), ο εφησυχασμός που δημιούργησε η επανάληψη των παραπάνω διαδικασιών, εφησυχασμός στηριγμένος στη μυωπική παράκαμψη των προβλημάτων που θα έκαναν κάθε πραγματικό μάνατζερ να χάνει τον ύπνο του, δημιούργησε (π.χ. στον ΟΣΕ) την αίσθηση πως αφού δεν έχει προκύψει κάποιο πολύ σοβαρό περιστατικό, θα είναι απίθανο να συμβεί κιόλας.

Μια αίσθηση που αγνοούσε συστηματικά τα πραγματικά δεδομένα – αυτές τις αντικειμενικές συνθήκες που κάνουν το πεπρωμένο να μην είναι απρόσμενο (όπως είναι από όσους τις αγνοούν) αλλά μάλλον αναπόφευκτο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News