Κάθε λαός έχει τους μύθους του. Ενας από τους μικρούς εθνικούς μύθους μας –μικρούς αλλά και πολύ αγαπημένους μας– είναι ότι η έννοια «φιλότιμο» υπάρχει ως λέξη μόνο στα ελληνικά. Δεν ξέρω αν υπάρχει σε άλλη γλώσσα και, μεταξύ μας, είναι αδιάφορο· ο πραγματικός μύθος είναι άλλος. Υποτίθεται ότι αυτό με το greek filotimo αποτελεί εθνικό παράσημο, ότι η φιλοτιμία των Ελλήνων είναι μια αρετή του μοναδικού λαού μας. Ομως η πραγματικότητα είναι εντελώς η ανάποδη: το ελληνικό φιλότιμο υπάρχει επειδή δεν γίνεται αλλιώς, η ύπαρξή του στον χώρο υπαγορεύεται από τη βαλκάνια κακοδαιμονία μας.

Τα τραγικά συμβάντα των τελευταίων ημερών έδειξαν ότι η χώρα μας εξακολουθεί, εν έτει 2023, να λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό χάρη στο περίφημο φιλότιμο των Ελλήνων. Και όταν αυτό για κάποιους λόγους απουσιάζει, αν για παράδειγμα ένας σταθμάρχης ξεχαστεί και βάλει το τρένο σε άλλη γραμμή και κάποιοι άλλοι δεν φιλοτιμηθούν να είναι δίπλα του για να τον διορθώσουν, τότε έρχεται η τραγωδία.

Το ελληνικό φιλότιμο υπάρχει –και είναι μοναδικό στον κόσμο– επειδή ζούμε σε μια χώρα μοναδική στον κόσμο, όπου δεν υπάρχουν κανόνες, ή αν υπάρχουν κανόνες, κανείς δεν επιτηρεί την ορθή ή μη εφαρμογή τους. Και έτσι η λειτουργία της μοναδικής αυτής χώρας βασίζεται στη φιλοτιμία μας, στην επίσης χιλιοτραγουδισμένη ατομική ευθύνη, η οποία πάει με όλα.

Αν υπήρχαν κανόνες που εφαρμόζονταν, αν υπήρχε ένα εγχειρίδιο λειτουργίας το οποίο σεβόμασταν —όλοι, ή έστω οι κρίσιμα περισσότεροι, και σε όλες τις βαθμίδες εξουσίας— δεν θα χρειαζόταν καμία φιλοτιμία των Ελλήνων, όλα θα δούλευαν by the book, που λένε και οι Αγγλοσάξονες. Δεν θα χρειαζόταν κανείς να «φιλοτιμηθεί» να πάει στο πόστο του, να «φιλοτιμηθεί» να κάνει τη δουλειά του, να «φιλοτιμηθεί» να βοηθήσει τον άπειρο συνάδελφο, να «φιλοτιμηθεί» να προσέχει, να είναι υπεύθυνος, σχολαστικός αν απαιτείται, επιεικής αν χρειάζεται, ερευνητικός όταν πρέπει, ευσυνείδητος πάντα.

Η απουσία κανόνων σε αυτή τη χώρα οδήγησε στην ανάγκη του φιλότιμου, μπας και λειτουργήσει κάτι σωστά, ή έστω επαρκώς. Ομως ο μύθος του ελληνικού φιλότιμου είναι πλέον ένα εθνικό νανούρισμα. Που ενίοτε οδηγεί, δυστυχώς, και στον τελευταίο μεγάλο ύπνο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News