Ρυπογόνες ουσίες, γνωστές με τον όρο «forever chemicals» (μη διασπώμενα ή αλλιώς «παντοτινά χημικά»), οι οποίες δεν διασπώνται στο περιβάλλον, συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου στον ανθρώπινο οργανισμό και ενδέχεται να είναι τοξικές,, καταγράφηκαν σε ανησυχητικά υψηλά επίπεδα σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης, αποακαλύπτει νέα μεγάλη έρευνα.

Ειδικοί επιστήμονες χαρτογράφησαν πώς οι εν λόγω υπερφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (PFAS), μία ομάδα περίπου 10.000 χημικών, έχουν περάσει στο νερό και στο έδαφος, μέσα από μία σειρά ανθρώπινων δραστηριοτήτων, καταναλωτικών προϊόντων, βιομηχανικών αποβλήτων και επεξεργασιών.

Δύο εξ αυτών των επικίνδυνων ουσιών έχουν συνδεθεί με σοβαρά προβλήματα υγείας. Για παράδειγμά, το PFOA έχει συνδεθεί με καρκίνο των νεφρών και των όρχεων, θυρεοειδοπάθεια, υψηλή χοληστερόλη και υπέρταση στις εγκυμονούσες. Το PFOS έχει συνδεθεί με αναπαραγωγικές, αναπτυξιακές, ηπατικές, νεφρικές και θυρεοειδικές παθήσεις.

Σε χαμηλότερα επίπεδα, PFAS συνδέονται με ανοσοτοξικότητα.

Η πρωτοβουλία της ΕΕ για την παρακολούθηση της ανθρώπινης βιολογίας (HBM4EU) επικεντρώνεται, μεταξύ άλλων, στις χημικές ουσίες PFAS. Η πρωτοβουλία HBM4EU αποτελεί συλλογική προσπάθεια 30 χωρών, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,

Οι χημικές αυτές ουσίες έχουν εντοπιστεί σε περίπου 17.000 περιοχές της Ευρώπης. PFAS έχουν ανιχνευθεί σε υψηλές συγκεντρώσεις άνω των 1.000 νανογραμμαρίων ανά λίτρο νερού σε περίπου 640 τοποθεσίες και άνω των 10.000ng/l σε 300 τοποθεσίες.

Μιλώντας στον Guardian, ο χημικός περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ. Κρίσπιν Χόλσολ δεν έκρυψε την ανησυχία του: «Υπάρχει κίνδυνος τα ζώα να έχουν πρόσβαση σε αυτά τα νερά και ακολούθως τα PFAS να περάσουν στην τροφική μας αλυσίδα.

Σύμφωνα με το χάρτη, το Βέλγιο έχει τα υψηλότερα επίπεδα ρύπανσης, καθώς χημικές ουσίες βρέθηκαν στα υπόγεια ύδατα σε συγκεντρώσεις έως και 73 εκατ. ng/l κοντά σε εργοστάσιο στη Φλάνδρα.

Οι κάτοικοι των γύρω περιοχών -σε ακτίνα 15χλμ- έχουν ενημερωθεί να μην τρώνε αβγά από κότες σπιτικής εκτροφής και να αποφεύγουν λαχανικά τοπικής καλλιέργειας .

Εν τω μεταξύ 70.000 κάτοικοι σε απόσταση 5 χλμ από το εργοστάσιο κλήθηκαν να κάνουν δωρεάν εξετάσεις αίματος για την ανίχνευση τυχόν PFAS.

Aπό την πλευρά τη η εταιρεία «3Μ» του εργοστασίου υποσχέθηκε μεταξύ άλλων να σταματήσει τη χρήση PFAS σε όλες τις γραμμές προϊόντων της μέχρι το τέλος του 2025.

Στην Ολλανδία, ατύχημα με PFAS σε πυροσβετικό αφρό έχει μολύνει εδάφη γύρω από το αεροδρόμιο Schiphol του Αμστερνταμ, με αποτέλεσμα τη συγκέντρωση PFOS σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα. Αεροδρόμια και στρατιωτικές τοποθεσίες στη Γερμανία, διαπιστώθηκε επίσης ότι αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα.

Στη Βρετανία τα υψηλότερα επίπεδα χημικών ουσιών βρέθηκαν στον ποταμό Γουάιρ, πάνω από το Μπλάκπουλ. Προέλευσής του και πάλι, εργοστάσιο της περιοχής. Τα ψάρια του ποταμού βρέθηκαν να περιέχουν υψηλά επίπεδα αυτών των τοξικών ουσιών.

Σύμφωνα με τον περιβαλλοντικό επιστήμονα στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, Ιαν Κόζιν, περιοχές με μετρήσεις άνω των 1.000ng/kg θα πρέπει να αξιολογηθούν με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, ώστε να μπορέσουν να αποκατασταθούν.

«Στις ιδιαίτερα μολυσμένες περιοχές, οι τοπικές αρχές θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα επίπεδα PFAS είναι ασφαλή στα τοπικά προϊόντα. Αλλιώς αν χρειάζονται εκστρατείες για την αποθάρρυνση της συχνής κατανάλωσης ψαριών, οστρακοειδών, αυγών ελευθέρας βοσκής …», είπε ο καθηγητής.

«Οι χημικές ουσίες όμως στα υπόγεια ύδατα είναι μεγάλο πρόβλημα, διότι αν αυτά τα υπόγεια ύδατα χρησιμοποιούνται στη γεωργία ή ως πηγή νερού, τότε αυτοί σημαίνει ότι έχετε PFAS στο πόσιμο νερό σας και είναι πολύ δύσκολο να αφαιρεθούν».

Ο χάρτης δείχνει ότι οι πηγές πόσιμου νερού στη Βρετανία έχουν μολυνθεί με PFAS, ωστόσο οι εταιρείες ύδρευσης υποστηρίζουν ότι οι χημικές ουσίας αυτές δεν φθάνουν στο νερό της βρύσης των σπιτιών, καθώς έχει προηγηθεί η απαραίτητη επεξεργασία, επισημαίνεται στο δημοσίευμα του Guardian.

Τα στοιχεία  από τις εταιρείες ύδρευσης και την Υπηρεσία Περιβάλλοντος τα οποία επικαλείται η βρετανική εφημερίδα, dείχνουν ότι από το 2006 περίπου 120 δείγματα πηγών πόσιμου νερού βρέθηκαν να περιέχουν συγκεντρώσεις PFOS ή PFOA πάνω από το επίπεδο των 100ng/l – το σημείο στο οποίο οι κατευθυντήριες γραμμές της Υπηρεσίας Επιθεώρησης Πόσιμου Νερού (DWI) αναφέρουν ότι οι εταιρείες ύδρευσης πρέπει να λάβουν μέτρα για τη μείωσή τους προτού το προμηθεύσουν στα σπίτια των πολιτών. Μέχρι το 2009, το όριο των κατευθυντήριων γραμμών της DWI ήταν πολύ υψηλότερο, στα 3.000ng/l.

Τα κατευθυντήρια όρια για τα PFAS στο πόσιμο νερό είναι πολύ χαμηλότερα στις ΗΠΑ, όπου η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος έχει ορίσει ένα συμβουλευτικό όριο για την υγεία 0,004ng/l για το PFOA και 0,02ng/l για το PFOS. Στη Δανία, η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος ορίζει ότι το πόσιμο νερό δεν πρέπει να περιέχει πάνω από 2ng/l για το άθροισμα των τεσσάρων PFAS.

Στο πόσιμο νερό τα όρια αυστηροποιούνται με τον καιρό καθώς αυξάνονται τα στοιχεία σχετικά με τις επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη υγεία, τονίζει η Ρίτα Λοχ Καρούζο, καθηγήτρια Τοξικολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. «Βρίσκουμε επιπτώσεις στην υγεία σε όλο και χαμηλότερες συγκεντρώσεις», σημείωσε.

Παρά τον υψηλό αριθμό συγκεντρώσεων επιβλαβών χημικών ουσιών στον χάρτη της έρευνας, θεωρείται πως δεν είναι παρά απλά η κορυφή του παγόβουνου. Η Υπηρεσία Περιβάλλοντος έχει παραδεχθεί ότι η χημική ουσία PFOS είναι πανταχού παρούσα στο περιβάλλον και ότι η παρουσία PFOS στα ποτάμια θα σημαίνει ότι πολλά από αυτά δεν θα πληρούν τα πρότυπα ποιότητας των υδάτων μέχρι το 2039.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο ρυθμίζονται μόνο οι PFOS και PFOA. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση υπάρχει πρόταση να ρυθμιστούν οι PFAS ως μία κατηγορία, αντί να επιχειρηθεί η αντιμετώπιση κάθε ουσίας ξεχωριστά. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων προειδοποιεί ότι περίπου 4,4 εκατ. τόνοι χημικών ουσιών θα καταλήξουν στο περιβάλλον τα επόμενα 30 χρόνια, εάν δεν ληφθούν μέτρα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News