10 Φεβρουαρίου 2003, ώρα 23:30. Ένα ελικόπτερο του ΕΚΑΒ απογειώνεται  από τη Μυτιλήνη για να παραλάβει ασθενή από την Ικαρία, να τον μεταφέρει στη Σάμο και να επιστρέψει στη Μυτιλήνη. Το ελικόπτερο δεν φτάνει ποτέ στην Ικαρία, αφού 9 λεπτά μετά τα μεσάνυχτα χάνεται από τα ραντάρ και μαζί του χάνονται ο κυβερνήτης Στράτος Φωτιάδης, 50 ετών, ο συγκυβερνήτης Ηλίας Λέντης, 45 ετών, ο γιατρός Μαγκέντ Σαφάντι, 47 ετών και ο διασώστης Γιάννης Κουρούλης, 39 ετών. Ήταν το τρίτο κατά σειρά ελικόπτερο του ΕΚΑΒ που συνετρίβη (τα δύο προηγούμενα είχαν συντριβεί τον Ιανουάριο του 2001 στο Σούνιο και τον Ιούνιο του 2002 στην Ανάφη).

10 Φεβρουαρίου 2023, ώρα 10:26. Έξω από τη Βάση Αεροδιακομιδών του ΕΚΑΒ, στην 112 Πτέρυγα Μάχης της Ελευσίνας, «κόβουν βόλτες» όπως πάντα η Μάμα Μία και ο Μπεζ, τα δυο αδεσποτάκια που έχουν υιοθετήσει και φροντίζουν οι ιπτάμενοι.

Κάτω, στην αποθήκη υλικών, τρεις μεγάλες τσάντες με τα απαραίτητα ιατρικά υλικά είναι έτοιμες για απογείωση (στα ράφια της αποθήκης είναι συσκευασμένα διάφορα κιτ έτοιμα για χρήση σε κάθε είδους υγειονομική ανάγκη και φυσική ή άλλη καταστροφή).

Πάνω, στο Συντονιστικό, επικρατεί αναβρασμός και είναι όλοι στο πόδι. Υπάρχουν ταυτόχρονα σε εξέλιξη δύο κλήσεις για αεροδιακομιδή ασθενών, από Σκιάθο και Ρόδο, ενώ ήδη έχει απογειωθεί η πρώτη ομάδα για Μυτιλήνη. Οι ιπτάμενοι γιατροί προσπαθούν με βιντεοκλήση να καταλάβουν την κατάσταση των ασθενών που πρόκειται να παραλάβουν, μιλώντας ταυτόχρονα με τους γιατρούς των νησιών. Έτσι θα προετοιμαστούν καλύτερα για την αεροδιακομιδή προσπαθώντας να «προβλέψουν» όσο γίνεται καλύτερα το τι μπορεί να χρειαστεί να αντιμετωπίσουν στον αέρα.

Όλοι είναι απασχολημένοι και τρεχάτοι, νομίζει κανείς πως δεν θυμούνται τι έγινε πριν από 20 χρόνια. Όμως με την πρώτη ερώτηση καταλαβαίνεις πως όλοι θυμούνται. Στην εφημερία  σήμερα οι περισσότεροι είναι «παλιοί» και έζησαν από κοντά και τις τρεις τραγωδίες στις οποίες χάθηκαν 6 δικοί τους, όχι απλά συνάδελφοι, δικοί τους. Όλοι εδώ είναι οικογένεια.

Θυμούνται ακόμη, λες και ήταν χθες, πολλές λεπτομέρειες για καθεμιά από τις τρεις μέρες που έχουν σημαδέψει για πάντα την ιστορία του ΕΚΑΒ.

Ο διασώστης Δημήτρης Γάλλος θυμάται πως εκείνη τη μέρα του 2003 είχε πτήσεις από νωρίς και είχε πέσει για ύπνο, όταν τον ξύπνησαν για να του πουν «τις δύο λέξεις που ποτέ δεν θέλεις να ακούσεις»: Χάσαμε ελικόπτερο… Θυμάται ακόμη πώς ο διασώστης της Μυτιλήνης που ήθελε να πετάει σε κάθε αποστολή, εκείνη τη νύχτα ανέβηκε στο ελικόπτερο και λίγο πριν την απογείωση είπε, «θα πάω στην επόμενη» και κατέβηκε ξεχνώντας το κινητό του πάνω στο μοιραίο ελικόπτερο…

Θυμούνται πως μαζεύτηκαν όλοι στην Ελευσίνα και περίμεναν όλη νύχτα τις πληροφορίες για την τύχη του ελικοπτέρου. Θυμούνται πως εκείνη τη νύχτα το πρώτο πράγμα που ζήτησαν από τους ιθύνοντες της τότε κυβέρνησης Σημίτη που βρέθηκαν εκεί, ήταν οι αεροδιακομιδές να μπουν κάτω από την «ομπρέλα» των Ενόπλων Δυνάμεων. Έτσι και έγινε. Από τότε μέχρι σήμερα το έργο των αεροδιακομιδών ανατίθεται στις Ένοπλες Δυνάμεις που διαθέτουν τους πιλότους και μηχανικούς και αποφασίζουν ποιο πτητικό μέσο είναι το καταλληλότερο για κάθε αεροδιακομιδή.

Δεν έχουν ξεχάσει και δεν θα ξεχάσουν ποτέ. Αλλά στα «μνημόσυνα» κάθε 14 Ιανουαρίου, 17 Ιουνίου και 10 Φεβρουαρίου (οι ημερομηνίες συντριβής των τριών ελικοπτέρων του ΕΚΑΒ, το διάστημα 2001 – 2003), δεν κλαίνε. Συνεχίζουν να πετούν… Όπως και όλες τις άλλες μέρες, φυσικά.

«Οι περισσότεροι από εμάς βρεθήκαμε τυχαία εδώ.  Όταν πρωτοήρθα στο ΕΚΑΒ, άκουγα τον τότε πρόεδρο Τζαγκαράκη να μιλά για το σχεδιασμό των αεροδιακομιδών και ήθελα να συμμετέχω. Είναι όπως οι άλλες δουλειές, μόνο που εκεί πάνω είμαι εγώ, ο γιατρός και τα στοιχεία της φύσης… Το μόνο ευχάριστο είναι να μας συμβεί κανένας τοκετός στον αέρα, όλα τα άλλα καταγράφονται ως δυσάρεστα…» λέει ο διασώστης Νίκος Σαπλαούρας, από τους πιο παλιούς στις Αεροδιακομιδές.

Έχουν περάσει 20 χρόνια, πολλοί άνθρωποι είναι οι ίδιοι στις Αεροδιακομιδές. «Αυτό που επίσης είναι ίδιο και πολύ θετικό είναι πως εδώ και 20 χρόνια, δεν έχουμε άλλο δυστύχημα. Αυτό που έχει αλλάξει είναι πως έχουμε πλέον νέα γενιά πτητικών μέσων – δύο ελικόπτερα και δύο αεροπλάνα (σ.σ. αποκτήθηκαν το 2021, με δωρεά του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος») – που μας επιτρέπουν καλύτερο σχεδιασμό των αεροδιακομιδών. Επιπλέον, η περίοδος της πανδημίας ήταν για εμάς ένα πολύτιμο μάθημα. Πραγματοποιήσαμε πάνω από 400 αεροδιακομιδές ασθενών με κορωνοϊό, μέσα στις ειδικές κάψουλες αρνητικής πίεσης», λέει ο Δημήτρης Πύρρος, Συντονιστής Διευθυντής Ιατρικών Υπηρεσιών που έχει εφημερία (θα μπορούσε εκ της θέσεως να μην εφημερεύει, αλλά όχι μόνο συνεχίζει να πετάει, αλλά κάποιες φορές αντικαθιστά όσους παίρνουν άδεια ή απουσιάζουν για άλλους λόγους…).

Μέσα σε μια ώρα, η επόμενη ομάδα – αποτελούμενη από τη γιατρό Ειρήνη Πολυμενοπούλου και τους διασώστες Δημήτρη Γάλλο και Νίκο Σαπλαούρα – έχει παραλάβει τη μια ιατρική τσάντα από την αποθήκη, έχει επιβιβαστεί σε ελικόπτερο Super Puma του Πυροσβεστικού Σώματος και ετοιμάζεται για απογείωση προς Σκιάθο. Νωρίτερα, η Πολυμενοπούλου είπε στον διευθυντή να την έχει υπόψη του για την επόμενη αποστολή στη σεισμόπληκτη Τουρκία… Λίγο πριν την απογείωση, ο Γάλλος τους φωνάζει όλους για την καθιερωμένη selfie με φόντο το ελικόπτερο.

Στο μεταξύ, έρχεται και τρίτη κλήση για μια γυναίκα σε πολύ σοβαρή κατάσταση στην Άνδρο. Ο Πύρρος με τον συνονόματό του διασώστη Δημήτρη Τάγκα, ετοιμάζονται. Στη διαδρομή για το ελικόπτερο Agusta109 Trekker, που θα τους πάει στην Άνδρο, η κουβέντα έρχεται στους δικούς τους που επιχειρούν στα χαλάσματα της Τουρκίας, αφού οι συμμετέχοντες γιατροί είναι οι ιπτάμενοι γιατροί Σωκράτης Δούκας και Χαράλαμπος Χιωτάκης. Ο Πύρρος (που είναι στη συντονιστική ομάδα της αποστολής και επικοινωνεί καθημερινά με τα μέλη της) λέει πως τις πρώτες δύο μέρες η αποστολή δεν είχε θέρμανση μέσα στις σκηνές (απαγορεύεται να μεταφέρουν καύσιμα με το C-130) και οι συνθήκες ήταν πραγματικά πολύ δύσκολες. Ο Τάγκας θυμάται πόσο κρύο είχε στη δική του αποστολή στην Τουρκία, το Νοέμβριο του 1999 και μπορεί να καταλάβει τι περνούν όσοι βρίσκονται εκεί.

Μέχρι τις 12:30 είναι όλοι στον αέρα: οι δύο ομάδες της Ελευσίνας, η ομάδα της Σύρου και η ομάδα της Ρόδου. Τώρα το Συντονιστικό περιμένει τις προσγειώσεις και κανονίζει τα ασθενοφόρα που θα παραλάβουν τους ασθενείς για να τους μεταφέρουν στα νοσοκομεία υποδοχής. Αυτό το Συντονιστικό διαχειρίζεται και τις διακομιδές με πλωτά μέσα (από νησί σε νησί) οι οποίες το καλοκαίρι είναι σε πρώτη ζήτηση. Γίνονται, φυσικά, και αεροδιακομιδές από και προς το εξωτερικό, για ασθενείς που πηγαίνουν ή επιστρέφουν από ειδικά κέντρα άλλων χωρών και είναι αδύνατο να μετακινηθούν με εμπορικές πτήσεις. Για κάθε αεροδιακομιδή (πρώτο και τελευταίο) λόγο έχει η υπεύθυνη του τομέα Αεροδιακομιδών στο ΕΚΑΒ, ιατρός Άννα Μαριόλα ή αλλιώς η «ψυχή» της Ελευσίνας. Ακόμη και αυτές τις μέρες που βρίσκεται στη Λέσβο για οικογενειακούς λόγους, όλη μέρα είναι στα τηλέφωνα με τη Βάση.

Οι πτήσεις της 10^ης Φεβρουαρίου θα τελειώσουν στις… 11 Φεβρουαρίου. Στη 1 τη νύχτα έρχεται κλήση από Ρόδο και λίγη ώρα αργότερα κλήση από Σαντορίνη. Η ομάδα του Πύρρου απογειώνεται με C27, παραλαμβάνει μια έγκυο σε επείγουσα κατάσταση από τη Σαντορίνη, τη μεταφέρει στο Ηράκλειο και από εκεί συνεχίζει για Ρόδο, παραλαμβάνει ασθενή με ανεύρυσμα αορτής για να τον φέρει σε νοσοκομείο των Αθηνών. Προσγειώνονται στην Ελευσίνα στις 7:50 το πρωί. Μέχρι να παραδώσουν με ασθενοφόρο τον ασθενή στο Αττικό νοσοκομείο και να επιστρέψουν στη βάση τους, το ρολόι δείχνει 09:35 (η βάρδια τους έχει λήξει από τις 7).

«Χρειάζονται περισσότερα πτητικά μέσα»

Σύμφωνα με την επίσημη καταγραφή της Πολεμικής Αεροπορίας, το 2022 πραγματοποιήθηκαν 1083 αποστολές αεροδιακομιδών κατά τις οποίες συμπληρώθηκαν 2.689,2 ώρες πτήσης και διακομίστηκαν 1.413 ασθενείς. Τον πρώτο μήνα του 2023, οι ιπτάμενοι του ΕΚΑΒ πέταξαν επί 263,7 ώρες σε 98 αποστολές, για να μεταφέρουν 111 ασθενείς.

«Για τις αεροδιακομιδές, οφείλουμε πολλά στις Ένοπλες Δυνάμεις οι οποίες έχουν πολύ υψηλά standards ασφάλειας στις πτήσεις και στη συντήρηση των πτητικών μέσων και συνεργάζονται άψογα με το ιπτάμενο προσωπικό του ΕΚΑΒ, με στόχο το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Σαν επόμενο βήμα, οι Αεροδιακομιδές χρειάζονται περισσότερα μέσα. Τα διαθέσιμα πτητικά μέσα δεν επαρκούν, αν σκεφτούμε ότι οι αεροδιακομιδές καλύπτουν γνωστές και διαχρονικές ελλείψεις του συστήματος υγείας ειδικά στις νησιωτικές περιοχές. Με περισσότερα μέσα, μπορούμε να αποκτήσουμε επιχειρησιακές δυνατότητες και στον τομέα των πρωτογενών αεροδιακομιδών», δηλώνει στο Protagon ο πρόεδρος του ΕΚΑΒ Νίκος Παπαευσταθίου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News