Αν δεν έχετε δει το «Hug65+» αξίζει να το δείτε. Στη μισή ώρα που διαρκεί, η Ουρανία, η Πηνελόπη, ο Τάσος, η Ξανθίππη και ο Θοδωρής, όλοι τους άνω των 65 ετών, μιλούν με ειλικρίνεια και χιούμορ για την εμπειρία τους με την ψηφιακή τεχνολογία. Το ντοκιμαντέρ έχει βραβευτεί στα Spotlight Documentary Awards, στην Ατλάντα, και σε ακόμα τρία φεστιβάλ άλλων χωρών.

Πίσω του βρίσκονται η Ξένια Τσιλοχρήστου και η Μαρία Αστερίου, συνιδρύτρια, μαζί με τη Μαρία Ηλιοπούλου, του μη κερδοσκοπικού οργανισμού People Behind. Μέσω αυτού παλεύουν για τη δημιουργία σύγχρονων κοινωνιών όλων των ηλικιών, ακολουθώντας τους ευρωπαϊκούς στόχους για προώθηση της υγιούς και ενεργού γήρανσης.

Το ντοκιμαντέρ, μια πρωτοβουλία που γεννήθηκε από το People Behind, θέλει να ευαισθητοποιήσει το κοινό για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας στην προσπάθειά τους να ενταχθούν στον ψηφιακό κόσμο: «Δεν έχει να κάνει καθόλου με την ιδιοσυγκρασία καθενός», εξηγεί η Μαρία Αστερίου. «Είναι αποτέλεσμα του ψηφιακού αναλφαβητισμού και τους γεγονότος ότι συσκευές και πλατφόρμες δεν είναι φιλικές προς άτομα τρίτης ηλικίας. Τα προγράμματα εκμάθησης υπολογιστών που προέρχονται είτε από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς είτε από δήμους είναι αποσπασματικά και καθόλου βιώσιμα, καθώς με τη λήξη μιας χρηματοδότησης σταματάει το πρόγραμμα. Ολα αυτά, βέβαια, κρύβουν από πίσω κάποια στερεότυπα που έχουμε για την ηλικία, με αποτέλεσμα να μην προσπαθούμε να εντάξουμε με ισότιμο τρόπο τους ανθρώπους κάθε ηλικίας στις ψηφιακές αλλαγές».

Για την Ξένια Τσιλοχρήστου, που έχει σκηνοθετήσει το ντοκιμαντέρ, ο στόχος ήταν να αναδείξει το ζήτημα με ρεαλισμό αλλά και χιούμορ και ενίοτε αυτοσαρκασμό, μέσα από τη ματιά των ατόμων που βιώνουν το πρόβλημα, αλλά και αυτών που προσπαθούν να το λύσουν. Ταυτόχρονα, ήθελε το ντοκιμαντέρ της να ευαισθητοποιήσει και τους νεότερους, ώστε «ενδεχομένως, την επόμενη ημέρα που κάποιος θα τους ζητήσει βοήθεια σε θέματα τεχνολογίας, να είναι λίγο περισσότερο ανεκτικοί και υπομονετικοί», αναφέρει.

Γεννημένη στον Βόλο, η Ξένια συνειδητοποίησε από νωρίς ότι της άρεσαν τα ταξίδια και να διηγείται ιστορίες. Ηρθε στην Αθήνα για να σπουδάσει σινεμά και τηλεόραση και ξεκίνησε να δημιουργεί τα δικά της έργα. Εκτός από το «Hug65+», είναι επίσης δημιουργός του πρώτου ντοκιμαντέρ για τη συνταγματική αναγνώριση της νοηματικής γλώσσας, ενώ ετοιμάζεται να γυρίσει και μια ακόμη μικρού μήκους ταινία, για το δικαίωμα των ατόμων τρίτης ηλικίας σε ισότιμη μεταχείριση, στο πλαίσιο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

«Η αλήθεια είναι ότι με ενδιαφέρουν πιο πολύ κοινωνικά θέματα και μου αρέσει μέσα από ένα ντοκιμαντέρ και μια ταινία να αναδεικνύω ζητήματα τα οποία είτε δεν λαμβάνουν την αναγνώριση που θα έπρεπε, είτε απασχολούν ένα μέρος του πληθυσμού και είναι απαραίτητο να προβληθούν», δηλώνει.

Τα γυρίσματα του «Hug 65+» έγιναν στην Αθήνα και στην Πάτρα και οι πρωταγωνιστές, όπως λέει η Ξένια, ήταν πολύ φιλικοί: «Μας αγκάλιασαν, είχαν την όρεξη να ανοιχτούν και να μοιραστούν τις εμπειρίες τους χωρίς το άγχος της έκθεσης – και αυτό μπορώ να πω ότι με ξάφνιασε πολύ θετικά».

Ψηφιακός αναλφαβητισμός στην Ευρώπη

Η Μαρία Αστερίου, μέσα από τις δράσεις του οργανισμού, γνωρίζει καλά το ζήτημα του ψηφιακού αναλφαβητισμού. «Οι έρευνες δείχνουν ότι οι Ελληνες άνω των 65 ετών είναι ψηφιακά αναλφάβητοι περίπου στα ίδια ποσοστά με χώρες του Νότου, με έμφαση στην Ιταλία και την Πορτογαλία. Η Ισπανία είναι σε λίγο καλύτερα επίπεδα, ενώ υπάρχει τεράστια διαφορά με τις χώρες του Βορρά, όπου η ψηφιακή εκπαίδευση είναι πιο συστηματική, η πρόσβαση στο Διαδίκτυο πολύ υψηλότερη, αλλά και η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών έχει γίνει εδώ και αρκετά χρόνια, με αποτέλεσμα να προλάβουν αρκετοί σημερινοί 65άρηδες να εκπαιδευτούν ήδη από τα εργασιακά τους χρόνια. Σημαντικό είναι, επίσης, ότι στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες υπάρχει μια εθνική στρατηγική για τη γήρανση που περιλαμβάνει την ψηφιακή ένταξη και εκπαίδευση, κάτι που στην Ελλάδα ακόμα δεν έχει συμβεί», σημειώνει.

Για τη Μαρία, ο πιο σημαντικός λόγος για τον οποίο άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας δεν μπαίνουν στον ψηφιακό κόσμο είναι ο φόβος:  «Φοβούνται το άγνωστο, ότι θα κάνουν κάποιο λάθος και ενδεχομένως θα τους εξαπατήσουν, θα τους κλέψουν τα προσωπικά δεδομένα, τα χρήματά τους. Πολλές φορές τα παιδιά τους δεν τους ενθαρρύνουν, επίσης, να μπουν στο Διαδίκτυο, και ειδικότερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γιατί θα είναι αναγκασμένοι μετά να τους εκπαιδεύσουν στο πώς να αποφύγουν κινδύνους, χωρίς να είναι καν οι ίδιοι σωστά εκπαιδευμένοι».

Οσο για το μέσο κοινωνικής δικτύωσης που αγαπούν περισσότερο, αυτό φαίνεται να είναι το Facebook: «Ισως γιατί εκεί αντιλαμβάνονται περισσότερο την έννοια του φίλου παρά του ακόλουθου, κάτι που κάπως τους θυμίζει την πραγματική ζωή», εξηγεί η Μαρία.

Οταν σε βραβεύουν άλλες χώρες, αλλά όχι η δική σου

Τα δυο κορίτσια νιώθουν ικανοποίηση που το ντοκιμαντέρ τους βρήκε απήχηση στον κόσμο. Οπως αναφέρει η Ξένια Τσιλοχρήστου, όταν κάτι βραβεύεται, καταλαβαίνεις ότι κάποιοι εκτίμησαν τη δουλειά που έκανες με πάθος και μεράκι. Θεωρεί επίσης σημαντικό το γεγονός ότι αναγνωρίστηκε από άλλες χώρες, γιατί αυτό σημαίνει ότι πρόκειται για ένα θέμα που τελικά δεν αφορά μόνο την Ελλάδα.

«Ωστόσο, στη χώρα μας, ακόμα θεωρώ ότι δεν έχει λάβει την αναγνώριση που του αρμόζει, και δεν εννοώ από καλλιτεχνικής άποψης, αλλά ως ζήτημα που χρειάζεται να αναδειχθεί και οι αρμόδιοι να λάβουν κάποια μέτρα. Είτε προς το να δοθούν περισσότερες χρηματοδοτήσεις για να μπορούν όλο και περισσότεροι να συμμετέχουν δωρεάν στα προγράμματα που θα τους βοηθήσουν να αναπτύξουν κάποιες τεχνολογικές δεξιότητες, είτε να βοηθήσουν να γίνουν πιο φιλικά προς τον χρήστη μεγαλύτερης ηλικίας εφαρμογές και πλατφόρμες που χρησιμοποιούμε» καταλήγει η Ξένια.

Το έδαφος στη χώρα μας για τους ντοκιμαντερίστες είναι σαφώς πιο γόνιμο σήμερα. Υπάρχουν περισσότερες χρηματοδοτήσεις και μεγαλύτερη ζήτηση. «Ισως θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχει αρχίσει να αναπτύσσεται σαν τάση και το documentation», συμπληρώνει η Ξένια. Βέβαια, το γεγονός ότι ένα ελληνικό ντοκιμαντέρ αναγνωρίζεται πρώτα από άλλες χώρες και όχι από τη χώρα που το δημιούργησε, μάλλον δείχνει ότι έχουμε δρόμο να διανύσουμε.

Το «Hug65+» ήταν διαφωτιστικό, συμπληρώνει η Μαρία Αστερίου: «Μάθαμε πράγματα που δεν τα είχαμε φανταστεί ποτέ, αλλά που στην ουσία είναι αυτά που κάνουν τη διαφορά όταν θέλεις πραγματικά να εντάξεις ισότιμα τους ανθρώπους. Παραδείγματος χάριν, εγώ που πήρα και τις συνεντεύξεις δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι ένας άνθρωπος δεν θα χρησιμοποιήσει μια συσκευή επειδή τα δάχτυλά του, λόγω ηλικίας, είναι αρκετά πιο χοντρά από ό,τι ήταν στο παρελθόν και δυσκολεύεται να πληκτρολογήσει τα γράμματα. Μιλήσαμε με έναν κύριο που έχει τελειώσει μόνο το Δημοτικό και μας εξηγούσε πόσο δυσκολεύεται ακόμα και στην ιδέα να μάθει κάτι καινούργιο σε αυτή την ηλικία, πόσο δε μάλλον όταν πρέπει να μάθει να χρησιμοποιεί αγγλικούς όρους. Το πιο σημαντικό από όλα, όμως, είναι το συναίσθημα ότι ο πολιτικός κόσμος δεν τους αγκαλιάζει όταν λαμβάνει αποφάσεις που όχι μόνο δεν τους περιλαμβάνουν, αλλά καταλήγουν να γίνονται ακόμα πιο εξαρτώμενα μέλη στην κοινωνία και βάρος στα παιδιά ή τα εγγόνια τους».

Εκτός από το ντοκιμαντέρ, το People Behind «τρέχει» και το Πανεπιστήμιο Τρίτης Ηλικίας, το οποίο προσφέρει μια σειρά από εργαστήρια όπου οι συμμετέχοντες παίρνουν γνώσεις, ανταλλάσσουν εμπειρίες και κοινωνικοποιούνται. Παράλληλα, αυτή την περίοδο ξεκινούν και το Digital Life Learning, ένα ευρωπαϊκό έργο που θα εκπαιδεύσει νέους ανθρώπους και θα δημιουργήσει κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό για την ψηφιακή ενδυνάμωση των ατόμων άνω των 65 ετών, ώστε οι ίδιοι οι νέοι να μπορούν να συμβάλουν στην καταπολέμηση του ψηφιακού αναλφαβητισμού.

Οπως αναφέρει η Μαρία Αστερίου, «είναι μια φιλόδοξη προσπάθεια, γιατί εμπλέκει ενεργά τους νέους ανθρώπους με σκοπό να ενισχύσει τη διαγενεακή αλληλεγγύη, που όλες οι έρευνες δείχνουν ότι παίζει σπουδαίο ρόλο στην καταπολέμηση των διακρίσεων και στη δημιουργία μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς, σε έναν κόσμο όπου κανείς δεν θα μένει πίσω».

Ενημερωθείτε για τις δράσεις του «People Behind» εδώ: https://www.peoplebehind.gr/about-us

Το ντοκιμαντέρ «Hug 65+» μπορείτε να το δείτε εδώ

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News