Το επίθετο «αγοραίος» έχει αρκετές ερμηνείες. Ξεκλέβω από τον Μπαμπινιώτη: «Αυτός που σχετίζεται με την αγορά. Αυτός (με μειωτική αξία) που είναι κοινός, χυδαίος. Αυτός που είναι έμπειρος ρήτορας, αλλά και αυτός που είναι και δικολάβος, απευθυνόμενος στον κοινό όχλο».

Σύμφυτο είναι, πολλές φορές, και το «λαϊκιστής». Που αφορά πρόσωπο, συνήθως του δημοσίου βίου, «που κολακεύει τον λαό ή υιοθετεί θέσεις και απόψεις ευχάριστες, όχι όμως και ωφέλιμες για τον λαό, με σκοπό να κερδίσει την εύνοια και την υποστήριξή του».

Ο τωρινός Ταγίπ Ερντογάν, κατά τη γνώμη μου εμπίπτει και στις δύο «κατηγορίες». Το ένα του πρόσωπο το εκδηλώνει εναντίον όσων θεωρεί εχθρούς του, πιστεύοντας (χωρίς να έχει και άδικο), ότι αυτή η εικόνα του «κακού και χυδαίου» απέναντι σε αντιπάλους, στα μάτια ενός μεγάλου κομματιού του πληθυσμού του καταγράφεται ως ηγετική, με τσαμπουκά, για να μην αναφέρω και κάτι άλλο, ανατομικό.

Το λαϊκίστικο πρόσωπό του έρχεται ως συνέχεια του άλλου, του αγοραίου. Και μάλιστα, στα μάτια εκείνων που αποτελούν τη σίγουρη ή και δυνητική πελατεία του, ως φυσική εξέλιξή του.

Η περίφημη απειλή του προς την Ελλάδα, «προσέξετε, διότι θα ‘ρθουμε ένα βράδυ», σαφώς και χρησιμοποιείται ως επίδειξη ισχύος. Δεν είναι αφελής να πιστεύει ότι αυτό θα τρομάξει εκείνον προς τον οποίον την εκτοξεύει. Βάσιμα, όμως, προσδοκά από έναν όχλο τυφλωμένων και περιορισμένης παιδείας συμπολιτών του να του δώσει ψήφο και να τον κρατήσει στο ανάκτορό του.

Μερικές απειλές του, όμως, δεν είναι μόνο φωτοβολίδες. Μετουσιώνονται σε πράξη και φέρουν και αποτέλεσμα. Το βέτο που άσκησε για είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ επειδή επιτρέπει ή ανέχεται, όπως λέει, φαινόμενα αντι-ισλαμικά, επί του παρόντος πιάνει τόπο. Τέτοιες κινήσεις, του προσδίδουν πραγματική ισχύ. Επειδή ακριβώς μοιάζει με σκύλο που δεν κατέχει τα όρια της δύναμής του, κυβερνά και γαυγίζει ταυτοχρόνως.

Το θέμα είναι πώς αντιμετωπίζει κάποιος ένα τέτοιο επικίνδυνο φαινόμενο; Οι σύγχρονες Δυτικές δημοκρατίες έχουν απαντήσεις που, ευτυχώς, δεν είναι ίδιες με τις δικές του. Και το λάθος που καλώς δεν κάνουν είναι να του κλείσουν την πόρτα και να τον αφήσουν απομονωμένο μέσα στο μαντρί του. Οσο και αν μας θυμώνει και αναστατώνει η τωρινή αγοραία εικόνα του, η δική μας ισχύς είναι να του λέμε, και να το εννοούμε, ότι είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή για έναν πολιτισμένο διάλογο προς επίλυση των διαφορών μας.

Στην αρχή του πολιτικού του πετάγματος στην Τουρκία, ο Ερντογάν φανέρωσε δείγματα ενός ηγέτη που ήταν γνήσια έτοιμος και πρόθυμος να συζητήσει προβλήματα με εμάς στην Ελλάδα, αλλά και με τους Κυπρίους, και να μπουν στο τραπέζι προτάσεις (ακόμα και χάρτες) που κανένας άλλος προκάτοχός του δεν τόλμησε για το νησί. Παραδείγματος χάριν, για όλους τους πριν από αυτόν τούρκους ηγέτες, «το Κυπριακό λύθηκε το 1974». Ομως, ο Ερντογάν τότε το προσέγγιζε, και μάλιστα έμπρακτα, ως «ένα πρόβλημα που θέλω και πρέπει να λυθεί, γιατί μας κρατά πίσω στην πρόοδο». Το βλέμμα του ήταν σταθερά στραμμένο στην Ευρώπη.

Εκτοτε, και ιδίως μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του, το 2016, ο Ερντογάν μετεξελίχθηκε, σχεδόν σε μία νύχτα, σε άλλον άνθρωπο. Κατ’ αρχάς φοβισμένο, τρομοκρατημένο, και εν συνεχεία αδέσποτο και εκδικητικό! Δεν πιστεύω ότι έχει μείνει πλέον μέσα του κάτι από τον παλιό του εαυτό. Eχει μετακινηθεί γερά, με θόρυβο και με πολλές συγκρούσεις, προς άλλες κατευθύνσεις – η πιο βασική των οποίων είναι προς το ισλαμιστικό τόξο και δη εκείνο που φέρει χαρακτηριστικά τζιχάντ.

Αυτό, όμως, σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι εμείς πρέπει να βάλουμε το πρόβλημά μας στην άκρη και να βολευτούμε (όπως κάνουν πολλοί από αυτούς που συνωστίζονται τώρα στον προθάλαμο της εξουσίας) πίσω από τον αγοραίο και λαϊκιστή Ερντογάν. Iσως, αντίθετα, κάνουμε μια γενναία αυτοκριτική, μήπως εντοπίσουμε και αναγνωρίσουμε δικές μας ευθύνες και λάθη, που πιθανόν να έπαιξαν και αυτά ρόλο στο να είμαστε τώρα απέναντι σε αυτόν τον άνθρωπο που φωνάζει «θα ‘ρθουμε βράδυ» και αγαλλιάζει η ψυχή του.

Μπορεί η λύση του Κυπριακού, ή και η εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, να μην εξαρτώνται τελικά τόσο πολύ από τον Ερντογάν που βρυχάται. Μια έξυπνη και τολμηρή πολιτική, όμως (που σίγουρα δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή στην Κύπρο), μπορεί με πολιτισμένο, δημοκρατικό  και δυναμικό τρόπο να θέσει άλλες, πιο γερές βάσεις. Γιατί, εκτός από θάρρος, θέλει και λίγη φαντασία η πολιτική…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News