Στις 26 Ιουνίου 1959, ο αμερικανός αντισμήναρχος Γουίλιαμ Ράνκιν τα έβαλε με ένα σύννεφο. Οχι ένα οποιαδήποτε σύννεφο, αλλά τον Βασιλιά των Νεφών, ένα βαρβάτο Σωρειτομελανία (Cumulonimbus). Οι πιλότοι το τρέμουν σαν τον διάβολο. Και ενώ οι μετεωρολόγοι τον είχαν προειδοποιήσει, ο Ράνκιν, βετεράνος του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, αποτόλμησε με το μαχητικό τζετ του F8U μια μετωπική. Καταδύθηκε σε τεράστια ρεύματα και εκατοντάδες χιλιάδες χαλαζόκοκκους.

Οταν, λίγο αργότερα, προσγειωνόταν με το αλεξίπτωτο σε έναν επαρχιακό δρόμο της Βόρειας Καρολίνας, τα ρούχα του ήταν μουσκεμένα από το αίμα, τον εμετό και τη βροχή. Την είχε βγάλει όμως καθαρή. Ο Ράνκιν έμεινε στην Ιστορία ως ο μοναδικός άνθρωπος που κονταροχτυπήθηκε με ένα Σωρειτομελανία και βγήκε ζωντανός.

Με τον καιρό δεν παίζεις, τα τελευταία χρόνια το γνωρίζουμε καλά αυτό. Γιατί τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν γίνει πλέον και αυτά κομμάτι του επονείδιστου new normal, σύμφυτα και αυτά με την «permacrisis»μ που δείχνει να σέρνεται στο διηνεκές.

Δεν είναι, πάντως, ιδέα μας. Πάνω από 7.000 ακραία καιρικά φαινόμενα μεγάλης εμβέλειας έπληξαν τον πλανήτη την εικοσαετία 2000-2019. Ανοίγεις την πόρτα σου και δεν γνωρίζεις αν θα σε καταπιεί το οδόστρωμα, αν έξω «ρίχνει μπαλκόνια» (κυριολεκτικώς), αν ο Σόιμπλε θα σε προτρέψει να βάλεις δεύτερο πουλόβερ και ο Σάντσεθ να μη φοράς γραβάτα, αν οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες είναι πάλι δυσμενείς και η ζωή σου θα γίνει σκέτη κόλαση, αν «θα σβήσει ο έρωτας αυτός» τελικά, γιατί εδώ και μερικά καλοκαίρια φαίνεται ότι έχει σταματήσει να βρέχει στο Λονδίνο.

Εθισμός στο new normal

To θέμα είναι ότι και αυτό το new normal το έχουμε λίγο πολύ συνηθίσει. Στις 26 Ιανουαρίου 2023, την ημέρα που μέσα σε μια ώρα σημειώθηκε σχεδόν το 1/10 της ετήσιας βροχόπτωσης στην Αττική, το #κακοκαιρία ανέβηκε ψηλά στο Twitter, αλλά τελικά υποσκελίστηκε από το #πρόταση-μομφής και το #υποκλοπές.

Εντάξει, υποφέραμε (εντάξει, κάποιοι πολύ περισσότερο), αλλά μέχρι την επόμενη καταστροφή δεν τρέχει και τίποτα. Εδώ ζήσαμε τον Β΄Χειμερινό Πόλεμο (Αττική Οδός, Ιανουάριος 2022) και τον έχουμε κιόλας ξεχάσει.

Υπό μία έννοια, όλο αυτό το αλαλούμ στον καιρό ταιριάζει με την ανορθοδοξότητα που κυριαρχεί και στην υπόλοιπη ζωή μας. Δείτε με πόσα κλιματικά παράδοξα έχουμε συμφιλιωθεί τα τελευταία χρόνια: κουνούπια στον τοίχο δίπλα από το χριστουγεννιάτικο δέντρο, οπαδοί με αγιοβασιλιάτικες γενειάδες στο πρώτο χειμερινό Μουντιάλ, καταρράκτες στη Βασιλίσσης Σοφίας, 48 βαθμοί Κελσίου στο Βερχογιάνσκ της Σιβηρίας.

Οπως γράφει ο Αλέν ντε Μποτόν, μια καταιγίδα αναστέλλει προσωρινά την υποκρισία τού να χαμογελάς απ’ έξω σου, όταν μέσα σου στην πραγματικότητα βασανίζεσαι από ένα σωρό άγχη: «Με τον άνεμο να ουρλιάζει, έχουμε το δικαίωμα να δείχνουμε ανήσυχοι και, ακόμη καλύτερα, μπορούμε να εστιάζουμε τις ανησυχίες μας σε κάτι μεγάλο, αντικειμενικό…»

Αν μη τι άλλο, ο τρελός καιρός και τα αποδιοργανωτικά φαινόμενα της Φύσης σε αποσπούν αναγκαστικά από τα υπόλοιπα δεινά, που σου παρέχονται πλουσιοπάροχα.

Aρχίζουν, φερ΄ειπείν, να σε απασχολούν πρακτικά θέματα. Να μην πάθεις θερμοπληξία, να μην πάρεις μηχανάκι όταν έχει καταιγίδα, να βάλεις αλυσίδες στο αυτοκίνητο, να καταφέρεις να φτάσεις στο γραφείο σου, να μην περπατήσει το παιδί μέσα στους χειμάρρους με πάνινα παπούτσια, να μη σου έρθει κάποιο δέντρο στο κεφάλι, να μη μείνεις χωρίς ρεύμα.

Βατράχια στην κατσαρόλα

Εθισμός και στη μετεωρολογική συμφορά; Μπορεί. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Science (2019)  και ανέλυσε πάνω από 2 δισ. μηνύματα στο Twitter, δεν χρειάζονται πάνω από δύο χρόνια για να εξοικειωθείς πλήρως με καταποντισμούς, καύσωνες, wildfires και το κακό συναπάντημα. Ηδη, για όσους έχουν γεννηθεί, π.χ., μετά το 1976, η Γη είναι κάθε χρόνο της ζωής τους θερμότερη από τον μέσο όρο του 20ού αιώνα.

Εχουμε πέσει, δηλαδή, θύματα, σύμφωνα πάντα με την έρευνα, του περίφημου «συνδρόμου του βραστού βατράχου». Αν πετάξεις έναν βάτραχο μέσα σε μια κατσαρόλα με νερό που βράζει, θα δώσει έναν πήδο και θα πεταχτεί έξω. Αν όμως τον βάλεις μέσα σε κρύο νερό που θερμαίνεται σιγά σιγά, θα μείνει μέσα ακινητοποιημένος και θα γίνει βραστός χωρίς να το πάρει χαμπάρι.

Οι κλιματικοί Αρμαγγεδώνες έχουν γίνει ψωμοτύρι. Αυτή η εξοικείωση αναπόφευκτα σε κάνει, από τη μια μεριά να αγανακτείς (δικαίως) με τα αντανακλαστικά του κρατικού μηχανισμού και να επινοείς ευφάνταστα memes (με πολικές αρκούδες στην Αττική και καρχαρίες στον Κηφισό) κάθε φορά που εφορμά ένας ακόμη φονικός χιονιάς ή ένας πρωτοφανής καύσωνας. Από την άλλη, όμως, σε ωθεί στο να υποτιμάς το μεγάλο, το εφιαλτικό κάδρο.

Γιατί πρέπει να πάσχεις από «απάθεια στην κλιματική αλλαγή» (ή να είσαι παχύδερμο) για να μην έχεις ακόμα πάρει είδηση ότι η κουβέντα για τον καιρό δεν είναι το τετριμμένο θέμα, αλλά το φλέγον.

Το είπε προ ημερών και ο Τζο Μπάιντεν, όταν επισκέφθηκε την Καλιφόρνια (εκεί όπου ο γνωστός βρετανός ηθοποιός Τζούλιαν Σαντς αγνοείται από τις 13 Ιανουαρίου, μετά τις φονικές υπερκαταιγίδες): «Αν κάποιος διατηρεί αμφιβολίες ότι το κλίμα αλλάζει, θα πρέπει να κοιμόταν τα τελευταία δύο χρόνια».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News