Σύμφωνα με ένα γνωστό κροατικό γνωμικό, «μόνο γενναίος ή τρελός μπαίνει ανάμεσα στον Κροάτη και τον καφέ του». Μια απλή χειμερινή βόλτα στην πρωτεύουσα Ζάγκρεμπ αναδεικνύει εκατοντάδες νεαρούς Κροάτες να απολαμβάνουν τον καπουτσίνο τους συνωστισμένοι στα πεζοδρόμια της πόλης.

Η Κροατία μπήκε επισήμως στην Ευρωζώνη με την ανατολή του νέου έτους. Χιλιάδες πολίτες τους πανηγύρισαν έναν στόχο που κυνηγούσαν εδώ και μια δεκαετία. Το νέο νόμισμα, όμως, δεν θα μπορούσε ποτέ να ανταγωνιστεί σε δημοτικότητα το αγαπημένο τους ρόφημα. Μόλις συνειδητοποίησαν ότι η μετατροπή των νομισμάτων ανέβασε στα ύψη την τιμή του καφέ, προκλήθηκε μίνι επανάσταση.

Δεν είναι καθαρά κροατικό φαινόμενο. Οσοι από εμάς είναι άνω των 35 θυμούνται πώς μέσα σε λίγες εβδομάδες, στις αρχές του 2002, η «στρογγυλοποίηση» των τιμών –κυρίως των φθηνών προϊόντων– έφερε γκρίνια στην ελληνική κοινωνία. Το σουβλάκι ερωτοτροπούσε με το ένα ευρώ, όταν πριν από λίγες εβδομάδες κόστιζε κάτω από 100 δραχμές.

Οι Κροάτες ανακαλύπτουν απλώς τον βασικό κανόνα της νομισματικής μετατροπής: η στρογγυλοποίηση είναι πάντα προς τα πάνω. Οταν, με την πρώτη αύξηση του πληθωρισμού (που ήδη καλπάζει πανευρωπαϊκώς), δουν τις δυσανάλογες αυξήσεις των τιμών σε ευρώ, θα αρχίσουν σιγά σιγά να συμβιβάζονται με την πραγματικότητα που αντιμετωπίσαμε όλοι μας.

Προς το παρόν προσπαθούν συγχυσμένοι να κάνουν τα μαθηματικά και ισχυρίζονται ότι οι καφετέριες, μαζί με τους εμπόρους και τους παρόχους υπηρεσιών, κερδοσκοπούν εις βάρος τους. Τα κροατικά ΜΜΕ αναζωπυρώνουν τη δυσαρέσκεια και μια πρόχειρη «δημοσκόπηση» μεταξύ των καφενόβιων του Ζάγκρεμπ επιβεβαιώνει τη δημόσια οργή.

«Είναι πολύ μπερδεμένη η κατάσταση», λέει η Βίνα, μια νεαρή θαμώνας καφετέριας, καθώς οι δύο φίλες της νεύουν καταφατικά. «Παραγγείλαμε δύο καφέδες και μία κοκα-κόλα και πληρώσαμε έξι ευρώ. Σοκαρίστηκα», συμπληρώνει. Αλλοι ισχυρίζονται ότι οι αυξήσεις στον καφέ ξεκίνησαν σταδιακά, από τον περασμένο Ιούνιο, και τώρα, με την μετατροπή του νομίσματος, έγιναν χειρότερα. «Δεν είμαστε καθόλου ικανοποιημένοι από τον τρόπο που αντιμετωπίζει την κατάσταση η κυβέρνηση», λέει μια άλλη θαμώνας.

Στην προσπάθειά τους να μη συνδεθεί το νέο νόμισμα με την κερδοσκοπία, οι Αρχές διέταξαν τους εμπόρους να μην τροποποιήσουν τις τιμές των προϊόντων τους μετά την 31η Δεκεμβρίου, τελευταία ημέρα που οι τιμές αναγράφονταν στο εθνικό νόμισμα, κούνα. Κρατικοί ελεγκτές ξεχύθηκαν στην αγορά και μοίρασαν «καμπάνες» σε περίπου  200 εμπόρους που δεν είχαν συμμορφωθεί με τη διαταγή.

Υπάρχουν, βέβαια, και εκείνοι που θεωρούν ότι η διαμάχη για τον καφέ είναι… αφρόγαλα. Ο Λούκα, χειριστής εσπρεσιέρας σε κεντρική καφετέρια του Ζάγκρεμπ στην πλατεία Λουλουδιών, ισχυρίζεται ότι όλα τα καταστήματα είχαν διπλές τιμές, τόσο σε κούνα όσο και σε ευρώ, μήνες πριν την Πρωτοχρονιά. «Τώρα όλοι λένε ότι ο καφές είναι ακριβότερος, αλλά η τιμή του είναι η ίδια με αυτήν που είχαμε πριν το ευρώ», εξηγεί.

Πέραν της αναστάτωσης (πραγματικής ή πλαστής) για τις τιμές, η πραγματικότητα είναι ότι μπορεί αρκετές ευρωπαϊκές χώρες να έχουν δεσμευθεί για την ένταξή τους στο κοινό νόμισμα με στόχο να εισέλθουν στην ΕΕ, αλλά κάποιες ανακαλύπτουν στη διαδρομή ότι θα αντιμετωπίσουν αντίστοιχα προβλήματα. Η γειτονική Ουγγαρία είχε στόχο να εισέλθει στην Ευρωζώνη το 2007, αλλά ακόμα δεν το έχει επιχειρήσει.

Η Σουηδία, η Πολωνία, η Ρουμανία και η Τσεχία είναι όλες, θεωρητικά, υποχρεωμένες να υιοθετήσουν το ευρώ, αλλά καμια τους δεν έχει σχεδιάσει χρονοδιάγραμμα υλοποίησης. Μόνο η Βουλγαρία έχει ανακοινώσει την ένταξή της στο ευρώ το 2024.

Δεν είναι, πάντως, η πρώτη φορά τα τελευταία 30 χρόνια που η Κροατία αλλάζει το νόμισμά της: το 1994 το γερμανικό μάρκο είχε αντικατασταθεί από το κούνα.

Ο κεντρικός τραπεζίτης της χώρας ισχυρίζεται ότι η πιθανή άνοδος των τιμών είναι ένα μικρό τίμημα που ενδέχεται να πληρώσει η κροατική οικονομία από την υιοθέτηση του ευρώ, ειδικά συγκρινόμενο με τον κίνδυνο ενός καλπάζοντος πληθωρισμού που αντιμετωπίζουν οι χώρες εκτός Ευρωζώνης. Το επόμενο βήμα της Κροατίας προς την Ευρώπη είναι η υποψηφιότητά της για τη «ζώνη Σένγκεν» και η συνακόλουθη απαλοιφή των συνόρων της από εκείνα της ΕΕ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News