Μια από τις πολυσυζητημένες ταινίες της χρονιάς (αν και αγνοήθηκε στις βασικές υποψηφιότητες των Οσκαρ), η επική «Βαβυλώνα» του Ντάμιεν Σερ Σαζέλ, ακολουθεί την άνοδο και την πτώση πολλών διασήμων σταρ της δεκαετίας του 1920, μιας περιόδου αχαλίνωτης παρακμής και ακολασίας, τότε που το Χόλιγουντ έκανε τα πρώτα του βήματα, για να εξελιχθεί στη συνέχεια στην ισχυρότερη κινηματογραφική βιομηχανία του κόσμου.

Τα πρόσωπα και τα γεγονότα που παρουσιάζονται είναι προϊόν μυθοπλασίας, στηρίζονται όμως σε πραγματικούς χαρακτήρες της εποχής. Ο Μπραντ Πιτ, για παράδειγμα, υποδύεται τον Τζακ Κόνραντ (καρικατούρα του «Μεγάλου Εραστή» Τζον Γκίλμπερτ, με αρκετά στοιχεία από τον Ντάγκλας Φέρμπανκς και τον Ροδόλφο Βαλεντίνο), έναν σταρ του κινηματογράφου που λατρεύει τα πάρτι και το αλκοόλ και παντρεύεται σχεδόν από χόμπι, αλλά η καριέρα του καταρρέει με το πέρασμα από τον βωβό στον ομιλούντα κινηματογράφο.

Η Μάργκοτ Ρόμπι πρωταγωνιστεί ως Νέλι ΛαΡόι, μια φιλόδοξη ανερχόμενη ηθοποιός από φτωχή οικογένεια (το «Αγριο Κορίτσι»), που θυμίζει την περιβόητη Κλάρα Μπόου, «It Girl» της εποχής της. Και η Λι Τζουν Λι, ως λαίδη Φέι Σου, παραπέμπει σαφώς στην Αννα Μέι Γουόνγκ, την πρώτη κινέζα ηθοποιό που κατάφερε να κάνει μεγάλη καριέρα στο Χόλιγουντ, πριν αναζητήσει μια καλύτερη τύχη στην Ευρώπη. (Δείτε το trailer της ταινίας)

Γράφοντας το σενάριο της ταινίας, ο Σαζέλ άντλησε από πολλές πηγές στοιχεία για τη Χρυσή Εποχή του Χόλιγουντ και τη μετάβαση από τον βωβό στον ομιλούντα κινηματογράφο· ωστόσο, είναι ξεκάθαρο ότι έχει εμπνευστεί από το σκανδαλώδες βιβλίο «Hollywood Babylon» του Κένεθ Ανγκερ.

Κατ’ αρχάς, ο Ανγκερ, σε πολύ νεαρή ηλικία, άρχισε να ενδιαφέρεται για τις μακάβριες σκηνές. Ηταν μόλις εννέα ετών, το 1935, όταν η 29χρονη ηθοποιός Θέλμα Τοντ, που ζούσε κοντά στο πατρικό του σπίτι στην Καλιφόρνια, βρέθηκε νεκρή από ασφυξία στο αυτοκίνητό της. Ο Ανγκερ πήγε να παρακολουθήσει να βγάζουν το πτώμα από το γκαράζ.

«Πάντα έκανα τέτοια πράγματα», παραδέχτηκε μιλώντας κάποτε στον δημοσιογράφο της Telegraph Μικ Μπράουν. «Αλλα αγόρια μάζευαν γραμματόσημα», του είπε, ενώ εκείνος μάζευε αποκόμματα από εφημερίδες και σκανδαλοθηρικά περιοδικά του Χόλιγουντ, όπως το διαβόητο Confidential (της δεκαετίας του 1950), φωτογραφίες στούντιο και, αργότερα, αστυνομικές αναφορές και φωτογραφίες από νεκροτομεία.

Κένεθ Ανγκερ, μια συναρπαστική φιγούρα

Underground σκηνοθέτης πειραματικών ταινιών, ηθοποιός και συγγραφέας, ο 95χρονος σήμερα Κένεθ Ανγκερ, στην άκρως περιπετειώδη ζωή του έχει διασταυρωθεί με εντελώς διαφορετικούς χαρακτήρες, από τον Ζαν Κοκτώ μέχρι τους Rolling Stones· αλλά πιο γνωστός είναι για το βιβλίο του «Hollywood Babylon» (1959), στο οποίο εκθέτει κρυφά μυστικά και διαστροφές των σταρ του Χόλιγουντ, διατυπωμένα με καυστικό χιούμορ και μια γραφή ζωηρή, γεμάτη υπονοούμενα και, «ας είμαστε ειλικρινείς, απόλυτα συναρπαστική», σημειώνει ο Μικ Μπράουν.

Γραμμένο για να ανταποκριθεί στην τρομερές οικονομικές ανάγκες του συγγραφέα του, το «Hollywood Babylon» έγινε το καθοριστικό καλτ ανάγνωσμα για τα πρώτα χρόνια της παγκόσμιας κινηματογραφικής πρωτεύουσας. Και σίγουρα, χωρίς αυτό, η σκανδαλώδης ταινία «Βαβυλώνα» –που αντιμετωπίζει το πρώιμο Χόλιγουντ σαν λάκκο διαφθοράς και παρακμής, με μια άγρια παρέλαση σεξ, ναρκωτικών και σκανδάλων που προκαλούν ίλιγγο– δεν θα είχε υπάρξει.

Ο Κένεθ Ανγκερ είναι παιδί του Χόλιγουντ. Ο Κένεθ Γουίλμπουρ Ανγκλμάιερ, όπως ήταν το όνομά του, γεννήθηκε το 1927 σε μια μεσοαστική οικογένεια πρεσβυτεριανών (ο γερμανικής καταγωγής πατέρας του ήταν αεροναυπηγός). Είχε στενή σχέση με τη γιαγιά του και τη φίλη της Ντίγκι, κάποτε ηθοποιό και κορίτσι της γκαρνταρόμπας, που του διηγούνταν παρασκηνιακές ιστορίες και κουτσομπολιά, για τα οποία ο Ανγκερ θα έλεγε αργότερα ότι ήταν τα δικά του «παραμύθια [των αδελφών] Γκριμ».

Οταν ήταν μικρός χόρεψε στη σκηνή με τη Σίρλεϊ Τεμπλ και στα πέντε του εμφανίστηκε στην ταινία του Μαξ Ράινχαρντ «Ονειρο Καλοκαιρινής Νύχτας» (1935) στον ρόλο του Πουκ, που έγινε πρίγκιπας περνώντας μέσα από ένα μαγεμένο δάσος.

Στην εφηβεία του ο Ανγκερ έκανε ταινίες εμπνευσμένες λιγότερο από το Χόλιγουντ και περισσότερο από τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο τέχνης. Και αφού αναγνωρίστηκε στο κύκλωμα των underground ταινιών, το 1950 προσκλήθηκε στη Γαλλία από τον Ζαν Κοκτώ, τον καλλιτεχνικό του ήρωα, ο οποίος είχε εντυπωσιαστεί από το «Fireworks» (1947), ομοερωτική πειραματική ταινία που ο Ανγκερ είχε γυρίσει στα 17 του.

Στο Παρίσι βρήκε δουλειά στη Cinémathèque Française και πάλευε να χρηματοδοτήσει περισσότερες ταινίες του, αλλά στα τέλη της δεκαετίας του 1950 δεν είχε πια χρήματα. Βασιζόμενος στις σκανδαλώδεις ιστορίες που είχε συγκεντρώσει όλα αυτά τα χρόνια, έγραψε μια σειρά άρθρων για το περιοδικό Cahiers du Cinéma και το 1959 τις έκανε βιβλίο, που δημοσιεύθηκε στα γαλλικά με τίτλο «Hollywood Babylone».

Το 1964 τυπώθηκε στις ΗΠΑ η αγγλική μετάφραση του βιβλίου από κάποιον Μάρβιν Μίλερ, ο οποίος ειδικευόταν σε pin-up και περιοδικά για άνδρες. Εκδόθηκε με ένα απλό καφέ εξώφυλλο, απέκτησε αμέσως cult φήμη και, σύμφωνα με πληροφορίες, πούλησε δύο εκατομμύρια αντίτυπα. Ωστόσο, ο συγγραφέας δεν πήρε ούτε μία δεκάρα και έκανε αγωγή για να σταματήσει την έκδοση. «Τότε, ευτυχώς, ο Μάρβιν Μίλερ πέθανε», θυμήθηκε ο Ανγκερ σε μια από τις πολλές συνεντεύξεις του με τον Μικ Μπράουν, ο οποίος γράφει στην Telegraph ότι ο Ανγκερ φροντίζει να είναι ευγενικός, προσεκτικός και έχει επίγνωση της μυθολογίας που έχει δημιουργηθεί γύρω του. Παραδέχεται, επίσης, ότι μπορεί, να είναι «ένα μάλλον δύσκολο άτομο» και σίγουρα εμμονικός.

Ζώντας ανάμεσα σε ενθυμήματα επικών σταρ

Ο δημοσιογράφος της Telegraph τον επισκέφθηκε για πρώτη φορά στη Νέα Υόρκη, όπου ζούσε τη δεκαετία του 1980. Εμενε σε ένα διαμέρισμα με τέσσερα δωμάτια βαμμένα εναλλάξ κόκκινα και μπλε, με τα ίδια χρώματα στα έπιπλα, τους τοίχους και τα στόρια, που εμπόδιζαν να μπει το φως της ημέρας.

Η κρεβατοκάμαρά του ήταν ένας «ναός» του Εριχ φον Στροχάιμ, τον οποίο ο Ανγκερ χαρακτηρίζει στο βιβλίο του ως την «πιο ανησυχητική ιδιοφυΐα που αμφισβήτησε ποτέ τα “χάρτινα δόγματα” [του Χόλιγουντ]». Ηταν ένας σκηνοθέτης που γύριζε σκηνές οργίων σε κλειστά πλατό, από τα οποία οι γυναίκες ηθοποιοί έβγαιναν «στα όρια της υστερίας, με σημάδια από μαστίγια και δαγκωματιές».

Το καθιστικό του ήταν αφιερωμένο στον Ροδόλφο Βαλεντίνο, τον οποίο ο Ανγκερ σέβεται ως τον μεγαλύτερο σταρ του Χόλιγουντ. Υπήρχαν αφίσες, κούκλες και ένα μεταλλικό κουτί με προφυλακτικά Sheik, που κυκλοφόρησαν τη χρονιά που βγήκε στις αίθουσες ο «Σεΐχης» (1921), η επιτυχημένη ταινία του Βαλεντίνο, χάρη στην οποία έγινε απόλυτο πρότυπο για τους άνδρες και αντικείμενο λατρείας για τις θαυμάστριές του.

Μετά τον θάνατο του Βαλεντίνο και για περίπου τρεις δεκαετίες, μια μυστηριώδης γυναίκα, η Ντίτρα Φλέιμ, γνωστή ως η «Κυρία με τα Μαύρα», άφηνε κάθε χρόνο στην επέτειο του θανάτου του ένα τριαντάφυλλο στον τάφο του σταρ. Στο σπίτι της είχε έναν βωμό για τον Βαλεντίνο, τον οποίο απέκτησε ο Ανγκερ λίγο πριν από τον θάνατό της, και τον τοποθέτησε σε ένα τραπέζι σε μια γωνία του σαλονιού, με φωτάκια να αναβοσβήνουν στο μισοσκόταδο, γράφει στην Telegraph ο Μπράουν.

Το «Hollywood Babylon» ανοίγει με δύο εντυπωσιακές εικόνες· η μία δείχνει το φανταστικό σκηνικό της αρχαίας Βαβυλώνας, που είχε φτιάξει ο σκηνοθέτης Ντ. Γ. Γκρίφιθ για το έπος του βωβού «Μισαλλοδοξία» («Intolerance», 1916) στον χωματόδρομο που αργότερα θα γινόταν η Σάνσετ Μπουλβάρ· η άλλη είναι ένα στιγμιότυπο από το μιούζικαλ «Γουόρνερ Φόλλις» («Thank your lucky stars», 1943), με έναν γαλαξία διάσημων ηθοποιών σε guest εμφανίσεις, μεταξύ των οποίων οι Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ και Ερολ Φλιν. Η εικόνα δείχνει τους πρωταγωνιστές της ταινίας, Εντι Κάντορ, Ντένις Μόργκαν, Τζόαν Λέσλι και Ντάινα Σορ, με βραδινά ρούχα, πλαισιωμένους από τις χορεύτριες του σόου.

Είναι η τέλεια απεικόνιση της Τινζελτάουν (το χαϊδευτικό του Χόλιγουντ), ένας κόσμος απόδρασης, γεμάτος φαντασία και αίγλη. Αλλά πρέπει να κοιτάξει κανείς δύο φορές για να προσέξει το απόφθεγμα που είναι κρυμμένο στο κάτω μέρος της σελίδας: «Κάθε άνδρας και κάθε γυναίκα είναι σταρ», Αλιστερ Κρόουλι. Ο μεταξύ άλλων ποιητής, φιλόσοφος, αποκρυφιστής και ταραχοποιός Κρόουλι, για τον οποίο έλεγαν κάποτε ότι ήταν «ο πιο φαύλος άνθρωπος στον κόσμο», με τη ζωή και τα γραπτά του έμελλε να ασκήσει μεγάλη επίδραση στον Ανγκερ και στο έργο του.

Ο Κρόουλι επισκέφτηκε το Χόλιγουντ το 1916 και παρατήρησε «το πλήθος των σεξομανών, που ήταν τρελαμένοι με την κοκαΐνη». Η ειρωνεία είναι ότι ο Κρόουλι ήταν εθισμένος και ο ίδιος στα ναρκωτικά, πέθανε άλλωστε κάνοντας χρήση ηρωίνης.

Ο Κένεθ Ανγκερ περιγράφει τον εαυτό του ως παγανιστή που ασκεί τελετουργική μαγεία (είναι μέλος της οργάνωσης Ordo Templi Orientis, ΟΤΟ) και αναφέρεται στις ταινίες του ως «γητειές και ξόρκια». Τη δεκαετία του 1960 ήταν εξωτικό μέλος του κύκλου του γκαλερίστα Ρόμπερτ Φρέιζερ στο Λονδίνο και φίλος των Rolling Stones. Μάλιστα, αυτός ήταν που μίλησε στη Μαριάν Φέιθφουλ για το βιβλίο του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ «Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα» (κυκλοφορεί στα ελληνικά από το Θεμέλιο), το οποίο με τη σειρά του ενέπνευσε τον Μικ Τζάγκερ να γράψει το τραγούδι «Sympathy for the Devil».

Στη συνέχεια, ο Ανγκερ προσπάθησε να πείσει τον Τζάγκερ να παίξει τον ομώνυμο ρόλο στο «Lucifer Rising», ένα παθιασμένο project όπου ο Λούσιφερ (Διάβολος) δεν απεικονίζεται ως ο έκπτωτος άγγελος της βιβλικής παράδοσης, αλλά, όπως το θέτει το όνομά του, ο «φέρων το φως»· ωστόσο, ο ροκ σταρ αρνήθηκε ευγενικά.

Ενας χολιγουντιανός «Σουητώνιος»

Γράφοντας το «Hollywood Babylon», ο Ανγκερ παρομοιάζει τον εαυτό του με τον ρωμαίο ιστορικό Σουητώνιο, ο οποίος στο έργο του «De Vita Caesarum» εξιστορεί τα έργα και τις ημέρες 12 διαδοχικών ρωμαίων αυτοκρατόρων, από τον Ιούλιο Καίσαρα έως τον Δομιτιανό. Είναι η αρχαιότερη ιστορία ηθικής, ύβρεως και νέμεσης, στην οποία τα αστέρια είναι αθύρματα των θεών, ενώ το τίμημα της φήμης και του πλούτου είναι η τραγωδία, η αποτυχία και η δημόσια ντροπή.

Ο Ανγκερ γοητεύεται ιδιαίτερα από τους σταρ που απλά… δεν άντεχαν άλλο. Ο Λου Τέλεγκεν, για παράδειγμα, ήταν διάσημος σεναριογράφος, σκηνοθέτης και ηθοποιός της δεκαετίας του 1920, που όμως ξέπεσε και χρεοκόπησε στη συνέχεια, και το 1934 αυτοκτόνησε τελετουργικά καρφώνοντας στην καρδιά του το χρυσό ψαλίδι με το οποίο έκοβε παλαιότερα τα δημοσιεύματα του Τύπου που τον αφορούσαν· και η ηθοποιός Πεγκ Εντουιστλ, της οποίας ο ρόλος στο θρίλερ «Thirteen Women» (1932) σηματοδότησε την αρχή και το τέλος της καριέρας της, αυτοκτόνησε θεαματικά πηδώντας από το πρώτο γράμμα της πινακίδας-σύμβολο του Χόλιγουντ.

Ωστόσο, το βιβλίο του Κένεθ Ανγκερ απέχει πολύ από το να είναι ένα ακριβές ιστορικό ντοκουμέντο. Η Καρίνα Λόνγκγουορθ, παραγωγός και παρουσιάστρια του podcast «You Must Remember This», για τη μυστική και ξεχασμένη ιστορία των πρώτων 100 χρόνων του Χόλιγουντ, καθώς και «τεράστια θαυμάστρια» των ταινιών του Ανγκερ, περιγράφει το βιβλίο του ως «ένα κρίσιμο κείμενο» που πυροδότησε το ενδιαφέρον της για τις ταινίες της εποχής του βωβού κινηματογράφου, όταν το διάβασε για πρώτη φορά, τη δεκαετία του 1990. «Αλλά με τον καιρό, κάνοντας τη δική μου έρευνα, κατάλαβα ότι υπήρχαν ανακρίβειες και στρεβλώσεις, και ήθελα να επιστρέψω και να ανακαλύψω τι ήταν επαληθεύσιμο και τι όχι», παρατηρεί.

Το συμπέρασμά της είναι ότι το «Hollywood Babylon» είναι γεμάτο λάθη και υπερβολές. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την ακαταμάχητη γοητεία της αφήγησης του Ανγκερ. Αν και μερικές φορές δεν ήταν τόσο σχολαστικός στην έρευνά του και περιστασιακά, γράφοντας το βιβλίο, αφηνόταν σε φανταστικές νοητικές πτήσεις, έχει κανείς την αίσθηση ότι είναι απολύτως αληθινό, τουλάχιστον ως προς το πνεύμα του θέματός του. Παρουσιάζει την Tinseltown σε όλη της την πολύχρωμη, τρελή υπερβολή και παρακμή: το Χόλιγουντ στον μέγιστο βαθμό.

Η τελευταία υποσημείωση του βιβλίου, αναφέρει ο Μικ Μπράουν στην Telegraph, θα μπορούσε να είναι άλλο ένα απόφθεγμα του Αλιστερ Κρόουλι, eminence grise πίσω από τον Κένεθ Ανγκερ: «Τίποτα δεν είναι αληθινό. Ολα επιτρέπονται».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News