Πως κάθε διαφήμιση είναι καλή διαφήμιση, γράφει σε ανάλυσή του ο Τόνι Μπάρμπερ. Εστιάζοντας, όμως, την προσοχή του στον πόλεμο που μαίνεται στη Ουκρανία, ο αρθρογράφος των Financial Times διερωτάται εάν αυτό ισχύει και για την Ομάδα Βάγκνερ, ο ρόλος της οποίας καθίσταται, όχι μόνο στο πεδίο, αλλά και στη ρωσική πολιτική, ολοένα πιο επίμαχος. Ο Μπάρμπερ αναφέρεται ειδικά σε δύο περιστατικά που συνέβησαν τη προηγούμενη εβδομάδα.

Το πρώτο είναι η αυτομόληση ενός πρώην αξιωματικού της Ομάδας Βάγκνερ ο οποίος κατέφυγε στη Νορβηγία, όπου κατέθεσε αίτηση χορήγησης ασύλου υποσχόμενος να αποκαλύψει όλα όσα γνωρίζει για τη δράση της παραστρατιωτικής οργάνωσης στην Ουκρανία (τώρα τελεί υπό κράτησιν για παράνομη είσοδο στη χώρα). Πρόκειται για τον πρώτο μαχητή-μέλος της Βάγκνερ που αυτομολεί σε μια δυτική χώρα από τότε που ο Πούτιν διέταξε τα στρατεύματά του να εισβάλουν στην Ουκρανία (αν και ένας άλλος πρώην μισθοφόρος της οργάνωσης έγραψε για όλα όσα βίωσε, πολεμώντας στη Συρία, ενώ στη συνέχεια κατέθεσε αίτηση για άσυλο στη Γαλλία).

Στο δεύτερο περιστατικό, πρωταγωνιστής ήταν ο πρόεδρος Αλεξάντρ Βούτσιτς της Σερβίας, ο οποίος απαίτησε να πάψουν να δημοσιεύονται σε ρωσικούς ιστοτόπους και μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαφημίσεις στα σερβικά με στόχο τη στρατολόγηση σέρβων εθελοντών μαχητών στις τάξεις της Ομάδας Βάγκνερ. «Με αυτόν τον τρόπο ο Βούτσιτς κατέδειξε ότι υπάρχουν όρια όσον αφορά την επιδίωξη της Σερβίας να κερδίσει την εύνοια της Μόσχας καθώς εφαρμόζει μια εξωτερική πολιτική που ισορροπεί μεταξύ Δύσης, Ρωσίας και Κίνας», εξηγεί ο Μπάρμπερ.

Διερωτώμενος πώς θα μπορούσε να γίνει καλύτερα κατανοητή η ολοένα αυξανόμενη επιρροή που ασκούν η Ομάδα Βάγκνερ και ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, σημειώνει ότι πριν από λίγους μήνες, ο Αντρέι Κολέσνικοφ, ανώτερος συνεργάτης της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης Carnegie Endowment for International Peace, συνέκρινε τον ρόλο που διαδραματίζει ο ιδρυτής της Ομάδας Βάγκνερ στον στενό κύκλο συμβούλων του Πούτιν με τον ρόλο που διαδραμάτιζε ο δαιμόνιος μοναχός Γκριγκόρι Ρασπούτιν στην αυλή του τσάρου Νικόλαου Β’.

Ο Μπάρμπερ αναγνωρίζει ότι η σύγκριση είναι τουλάχιστον ενδιαφέρουσα. Επισημαίνει, ωστόσο, μια σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο ανδρών: ενώ ο Πριγκόζιν ασκεί επιρροή στον Πούτιν, ο Ρασπούτιν ήλεγχε όχι τόσο τον ρώσο αυτοκράτορα όσο τη σύζυγό του, τσαρίνα Αλεξάνδρα, η οποία κατέληξε να εξαρτάται απόλυτα από τον καλόγερο από τη Σιβηρία, αρχικά γιατί δεν κατάφερνε να προσφέρει στον σύζυγό της έναν γιο και στη συνέχεια επειδή ο γιος που γέννησε, τελικά, ήταν αιμοφιλικός.

Αλλά «όπως ο Ρασπούτιν, ο Πριγκόζιν ασκεί επιρροή, παρόλο που δεν κατέχει επίσημη κυβερνητική θέση. Και όπως το μυαλό της Αλεξάνδρας θόλωσε από τον πνευματισμό της στροφής του αιώνα (fin-de-siècle), έτσι και ο Πούτιν βυθίστηκε πριν και κατά τη διάρκεια των λοκντάουν της πανδημίας στα έργα μυστικιστών ψευδοϊστορικών όπως είναι ο Λεβ Γκουμίλεφ. Οπως ο Ρασπούτιν, ο Πριγκόζιν συνδράμει τον κύριό του στην προσπάθειά του να πραγματοποιήσει τις πιο έντονες επιθυμίες του», συνοψίζει ο Μπάρμπερ, εξηγώντας πως όπως ο τσάρος Νικόλαος αισθανόταν ότι χρειαζόταν τον Ρασπούτιν για να πάψει ο γιος του και διάδοχός του να αιμορραγεί μέχρι θανάτου, έτσι και ο Πούτιν θεωρεί ότι ο Πριγκόζιν και οι μισθοφόροι τού είναι απαραίτητοι για τη νίκη της Ρωσίας στην Ουκρανία (όπου σύμφωνα με τους Αμερικανούς, πολεμούν πλέον 50.000 μισθοφόροι, 10.000 τακτικά μέλη της οργάνωσης και 40.000 πρώην κατάδικοι που στρατολογήθηκαν τους προηγούμενους μήνες).

«Φυσικά ο Ρασπούτιν είχε άσχημο τέλος (ενώ) ο Πριγκόζιν παραμένει ζωντανός», γράφει ο Μπάρμπερ, θυμίζοντας ότι σύμφωνα με την έρευνα της τσαρικής αστυνομίας, για να αφήσει την τελευταία του πνοή ο μεγαλοπαράγοντας της τσαρικής αυλής χρειάστηκαν μία δόση κυανίου, τρεις σφαίρες στο στήθος, στην πλάτη και στο κεφάλι, μερικές κλωτσιές και μπαστουνιές στο σώμα και η βύθισή του στα παγωμένα νερά του Νέβα, στην Αγία Πετρούπολη.

Μασκιρόφκα – ο ρωσικός τρόπος πολέμου 

Ο αρθρογράφος των Financial Times εξηγεί πώς η Ομάδα Βάγκνερ έφτασε να πρωταγωνιστεί στην Ουκρανία επειδή η ρωσική εισβολή κάθε άλλο παρά εξελίχθηκε όπως σχεδίαζε το Κρεμλίνο, καταλήγοντας πολύ σύντομα σε αδιέξοδο.

«Οπως και ο τσετσένος πολέμαρχος Ραμζάν Καντίροφ, ο Πριγκόζιν έχει αυτο-αναδειχθεί ως δριμύς επικριτής των στρατιωτικών, γραφειοκρατικών και επιχειρηματικών ελίτ που υποτίθεται ότι απογοητεύουν τον Πούτιν με την απρόθυμη, ανεπαρκή στάση τους απέναντι στον πόλεμο. Η Βάγκνερ μπορεί καλύτερα, είναι το μήνυμα του Πριγκόζιν. Σε ένα βίντεο το προπερασμένο Σάββατο, καυχιόταν ότι η ομάδα του διέθετε δικά της αεροσκάφη, άρματα μάχης, ρουκέτες και πυροβολικό, προσθέτοντας πως “είναι ίσως ο πιο έμπειρος στρατός που υπάρχει στον κόσμο σήμερα”», αναφέρει ο Μπάρμπερ.

Θεωρεί, ωστόσο, πως μια βαθύτερη και πιο πλήρης εξήγηση έγκειται στην «πλούσια ρωσική και σοβιετική παράδοση της “μασκιρόφκα” που μπορεί να μεταφραστεί ως “πόλεμος δια μεταμφίεσης ή εξαπάτησης”».

Μέχρι τον περασμένο Σεπτέμβριο, όταν ο Πριγκόζιν αναγνώρισε πρώτη φορά δημοσίως ότι είχε δημιουργήσει την Ομάδα Βάγκνερ το 2014, η οργάνωση ή μάλλον η δράση της οργάνωσης ήταν ένα καλό παράδειγμα «πολέμου διά μεταμφίεσης ή εξαπάτησης». Μάλιστα, ο Τόνι Μπάρμπερ παραθέτει στην ανάλυσή του και μια φωτογραφία που εντόπισε στον ιστότοπο War on the Rocks και δείχνει ένα τεύχος του 1923 ενός σοβιετικού περιοδικού ονόματι «Krasnyi Maskirovshchik» (Ο Κόκκινος Απατεώνας) στο οποίο διακρίνεται το σύνθημα: «Η Μασκιρόφκα δεν είναι μόνον η ασπίδα αλλά και το σπαθί του Κόκκινου Στρατού».

Και είναι αλήθεια πως, «από την ίδρυσή της, η Ομάδα Βάγκνερ ταίριαξε τέλεια με την παράδοση της μασκιρόφκα», σημειώνει ο Μπάρμπερ, εξηγώντας πως, επί χρόνια, κανένας στο Κρεμλίνο δεν αναγνώριζε την ύπαρξή της και τη δράση της, παρόλο που σε πρακτικό επίπεδο οι επιχειρήσεις της σχετίζονταν στενά με μονάδες του ρωσικού στρατού και των μυστικών υπηρεσιών της χώρας.

Η κύρια βάση της Ομάδας Βάγκνερ στο Μολκίν της νότιας Ρωσίας ήταν επίσης η βάση μιας ταξιαρχίας ειδικών δυνάμεων της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών (GRU) της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Στην Ουκρανία, οι μισθοφόροι της Ομάδας Βάγκνερ μάχονται μαζί με μονάδες του τακτικού στρατού της Ρωσίας, παρότι αυτό προκαλεί ήδη εντάσεις καθώς οι δύο πλευρές διαφωνούν ποιος αξίζει τα εύσημα για τις πρόσφατες ρωσικές επιτυχίες στο πεδίο.

Τα τρολ του Πριγκόζιν 

Οσον αφορά τον ιδρυτή της οργάνωσης, ο Μπάρμπερ γράφει πως «κανένας απολογισμός της καριέρας του Πριγκόζιν δεν είναι πλήρης χωρίς αναφορά στο εργοστάσιο τρολ που διαθέτει», το οποίο ιδρύθηκε με το «εντελώς παραπλανητικό όνομα» Internet Research Agency. Από τη βάση της στην Αγία Πετρούπολη αυτή η επιχείρηση διέδιδε θεωρίες συνωμοσίας και επιδιδόταν σε εκστρατείες παραπληροφόρησης, με κύριο στόχο την υπονόμευση των δυτικών δημοκρατιών. Για αυτόν τον λόγο το 2021 το FBI κατέταξε τον Πριγκόζιν στη λίστα με τους καταζητούμενούς του, προσφέροντας αμοιβή έως και 250.000 δολάρια για πληροφορίες που θα μπορούσαν να  οδηγήσουν στη σύλληψή του.

Σχετικά με τις πολιτικές φιλοδοξίες του ιδρυτή της Ομάδας Βάγκνερ, ο Μπάρμπερ σημειώνει ότι πέρυσι ο Πριγκόζιν διέψευσε όλες τις σχετικές φήμες. Ομως στη συνέχεια, στη διάρκεια του τρέχοντος μήνα, ένα μέλος της Επιτροπής Αμυνας της ρωσικής Βουλής υποστήριξε πως βετεράνοι της Βάγκνερ, ακόμη και πρώην κατάδικοι, θα μπορούσαν να υπηρετήσουν την πατρίδα τους και μέσω της πολιτικής. «Πράγματι, η εισβολή στην Ουκρανία οδηγεί τη ρωσική δημόσια ζωή σε ένα πολύ σκοτεινό τόπο», καταλήγει ο αρθρογράφος των Financial Times.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News