Η Ρώμη τα τελευταία χρόνια, πέρα από τα κλασικά της αξιοθέατα, έχει αποκτήσει ακόμα ένα, και μάλιστα ξεχωριστό: έχει περικυκλωθεί από 20.000 αγριογούρουνα. Αυτά αποτελούν μόνο ένα ελάχιστο μέρος των 2,3 εκατομμυρίων αγριοχοίρων που υπολογίζεται από την ένωση αγροτικών επιχειρήσεων Κολντιρέτι ότι «έχουν εισβάλει στον ιταλικό αστικό ιστό και στην επαρχία», όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Smithsonian Magazine.

Οικογένειες αγριοχοίρων βρίσκουν καταφύγια σε πάρκα της Αιώνιας Πόλης, παρελαύνουν κυρίως στις βόρειες γειτονιές της και δειπνούν στους κάδους απορριμμάτων που χάσκουν ανοιχτοί, αφού τους αναποδογυρίσουν. Αυτό είναι ένα απρόσμενο θέαμα για τους Ιταλούς, οι οποίοι έχουν συνηθίσει το αγριογούρουνο ραγού με ραβιόλι πατάτας, σύμφωνα με την παραδοσιακή τοσκανική συνταγή – και όχι να διασχίζουν την πλησιέστερη διάβαση πεζών. 

Ο σάλος και οι αντιδράσεις που έχουν προκαλέσει οι συχνές και μαζικές εμφανίσεις των κατά τα άλλα αγαπημένων τετραπόδων, κορυφώθηκαν μετά την επίθεση που δέχτηκε από μια χοιρομητέρα η Μάρτα Σαντάντζελο όταν βγήκε, παρέα με τον σκύλο της, για να πετάξει τα σκουπίδια, ένα βράδυ του περασμένου Μαΐου

«Βρέθηκε πάνω στο κεφάλι μου… ούρλιαξα και ο σκύλος μου με υπερασπίστηκε. Υπήρχαν επτά γουρουνάκια εκεί κοντά, αλλά δεν επιτέθηκαν», δήλωσε σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian η γυναίκα, η οποία βρέθηκε στο νοσοκομείο με ελαφρείς τραυματισμούς στα γόνατα και στο πρόσωπο.

Το συμβάν έκανε τους κατοίκους της περιοχής να αυτοπεριορίσουν την κυκλοφορία τους μετά τις 20:30 και οι αρχές της Ρώμης ανακοίνωσαν μέτρα κατά των αγριοχοίρων, όπως περίφραξη σημείων του πάρκου από όπου τα ζώα εισέρχονται στην πόλη και τακτική αποκομιδή των απορριμμάτων. 

Η νέα κυβέρνηση της Ιταλίας ανακοίνωσε προσφάτως, όπως αναφέρει το Reuters, ότι θα επιτρέπεται η σύλληψη και θανάτωση αγρίων ζώων εντός αστικών και προστατευόμενων περιοχών, ενώ «στις εκστρατείες μπορούν να συμμετέχουν τοπικοί και περιφερειακοί αστυνομικοί, καθώς και η εθνική δασοφυλακή και ιδιώτες κυνηγοί που διαθέτουν άδεια» – ανακοίνωση που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από το κόμμα των Πρασίνων. Επίσης, εφόσον κρίνεται ασφαλές για βρώση από τις αρμόδιες αρχές, το κρέας τους θα δίνεται προς κατανάλωση.

Πολλά κράτη της ΕΕ που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα υιοθετούν λύσεις παρόμοιες με εκείνες της ακροδεξιάς κυβέρνησης της Μελόνι, σύμφωνα με δημοσίευμα της Telegraph. Στο Βερολίνο, εκπαιδευμένοι κυνηγοί αγριογούρουνων, οι λεγόμενοι «stadtjäger», περιπολούν στους δρόμους όπου κυκλοφορούν αδέσποτα γουρούνια. Στη Βαρκελώνη, όπου αγριογούρουνα είχαν… κλέψει την τσάντα της τραγουδίστριας Σακίρα, συνεισφέροντας έτσι στη δημοσιοποίηση του προβλήματος που αντιμετωπίζει η πόλη εδώ και μια δεκαετία, κτηνίατροι στήνουν μεταμεσονύκτιες παγίδες και θανατώνουν τα άγρια ζώα. 

Αυτές οι μέθοδοι δεν αποκλίνουν κατά πολύ από τις προτάσεις της κυβέρνησης των Αδελφών της Ιταλίας – σε αντίθεση με το μέτρο που έχει προτείνει ο δήμαρχος των Βρυξελλών, Μορίς Βέμπερς: τη δημιουργία ειδικών ζωνών σίτισης για αγριόχοιρους και τη χορήγηση αντισυλληπτικών στην τροφή τους, μια «κομψή και φιλική προς τα ζώα λύση». 

Αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι καμία προσέγγιση, ανεξαρτήτως του πόσο παρεμβατική ή βίαιη είναι, δεν έχει μέχρι τώρα καταφέρει να περιορίσει αρκετά τον πληθυσμό των αγριοχοίρων στις χώρες της Ευρώπης που πλήττονται από τον υπερπληθυσμό τους, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.

Η ελληνική περίπτωση

Ο υπερπληθυσμός των αγριογούρουνων, που υπολογίζονται περίπου στις 300.000 στη χώρα μας, είναι κάτι που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Σύμφωνα με δημοσίευμα του τοπικού Μέσου evima, αγριογούρουνα έχουν εισβάλει σε σπίτια στη Χαλκίδα, καταστρέφουν σοδειές και γίνονται αφορμή για τροχαία ατυχήματα. Ακόμα, προειδοποιητικές πινακίδες για διέλευσή τους έχουν τοποθετηθεί στο ύψος του Δαφνίου, ενώ έχουν κάνει επίσης την εμφάνιση τους στην Εκάλη της Αττικής και σε πολλαπλά σημεία στη Θεσσαλονίκη – μέχρι και στην πλατεία Αριστοτέλους κατά την περίοδο της καραντίνας, όπως σημειώνει ο Χρήστος Θωμαΐδης, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Δασολογίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του Γεωπονικού Πανεπιστημίου.

«Στο Πανόραμα και στο Φίλυρο, που είναι περιοχές λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη, οι κάτοικοι έχουν σοβαρό πρόβλημα με τα αγριογούρουνα», εξηγεί ο κ. Θωμαΐδης, κάτοικος Θεσσαλονίκης και ο ίδιος. «Υπάρχουν κάποιοι που τα ταΐζουν επειδή τα θεωρούν χαριτωμένα, τρώνε από τις ζωοτροφές που βάζουν για τα αδέσποτα ζώα ή ρίχνουν κάτω τους κάδους και τρέφονται από εκεί».

Γιατί εμφανίστηκαν όμως εξαρχής αγριογούρουνα στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης; Αυτό που ισχύει διεθνώς, σύμφωνα με το δημοσίευμα της Telegraph, είναι πως το φαινόμενο σχετίζεται με δύο βασικούς παράγοντες της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ο πρώτος είναι η γιγάντωση των πόλεων: εισβάλλουν και μειώνουν τον ζωτικό χώρο των άγριων χοίρων. Ο δεύτερος είναι οι ηπιότεροι χειμώνες, ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής: αυξάνουν τόσο το ποσοστό γεννήσεων όσο και τις πιθανότητες  επιβίωσης των μικρών. 

Στην Ελλάδα, συγκεκριμένα, «αυτό που έδωσε μεγάλη ώθηση στους πληθυσμούς τους είναι ο υβριδισμός», λέει ο κ. Θωμαΐδης, προσθέτοντας ότι τη δεκαετία του 1990 επιδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ενωση η ελεύθερη βοσκή χοίρων, μεταξύ άλλων οικόσιτων ζώων, χωρίς τους κατάλληλους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, ειδικά αφότου οι επιδοτήσεις σταμάτησαν και πολλές φάρμες εγκαταλείφθηκαν, «πολλοί άγριοι κάπροι να έρθουν σε επαφή με ήμερες χοιρομητέρες και να δημιουργήσουν υβρίδια, τα οποία γεννούν δύο φορές τον χρόνο οκτώ με δώδεκα μικρά, ενώ ο άγριος χοίρος γεννάει μία φορά τον χρόνο τέσσερα με έξι, το πολύ οκτώ».

Στον υπερπληθυσμό του αγριογούρουνου στη χώρα συνέβαλε σημαντικά και η απόφαση μερικών κυνηγών από τη Μεγαλόπολη να αγοράσουν και να αφήσουν ελεύθερα οκτώ αγριογούρουνα στην Πελοπόννησο, με σκοπό να ασχοληθούν και με αυτό το θήραμα, το 1989. Ωστόσο, η επέμβαση σε ένα οικοσύστημα χωρίς προηγούμενη εξειδικευμένη μελέτη συνήθως δεν φέρνει καλά αποτελέσματα. «Εκτός από τους λύκους που εγκαταστάθηκαν πρόσφατα στην ορεινή Αχαΐα, η Πελοπόννησος δεν έχει αρπακτικά, οπότε αυξήθηκε υπέρμετρα ο πληθυσμός τους», σημειώνει ο κ. Θωμαΐδης.

«Επειδή λοιπόν η κάθε αγέλη θέλει τον δικό της ζωτικό χώρο και ο πληθυσμός τους αυξάνεται διαρκώς, αναγκάζονται να εξαπλωθούν και έχουν ξεφύγει από τις ορεινές και τις ημιορεινές περιοχές», περιγράφει ο κ. Θωμαΐδης. Ετσι, τα αγριογούρουνα τρέφονται από σοδειές αγροτών και απειλούν χοιροτρόφους με τη μετάδοση μιας θανατηφόρας για τους χοίρους ασθένειας, την αφρικανική πανώλη, αλλά και τους ανθρώπους, με μια σειρά ασθενειών που μεταφέρουν.

«Η αφρικανική πανώλη είναι αυτή τη στιγμή στα σύνορα μας με τη Βουλγαρία. Εάν φτάσει στη χώρα μας, θα θανατωθούν χιλιάδες γουρούνια και θα καταστραφούν επιχειρήσεις που βασίζονται στην παραγωγή χοιρινού κρέατος», προειδοποιεί ο κ. Θωμαΐδης. «Σκεφτείτε ότι υπάρχουν χώρες που χτίζουν φράχτες για να εμποδίσουν την είσοδο αγριοχοίρων από γειτονικές περιοχές για να προστατευθούν». 

Το κράτος, όταν άρχισε να αφουγκράζεται το πρόβλημα, υιοθέτησε μια σειρά μέτρων για την αντιμετώπισή του. Αρχικά, επεξέτεινε την κυνηγετική περίοδο για το αγριογούρουνο κατά έναν μήνα, ενώ ταυτόχρονα, σε μη αστικές περιοχές «τα δασαρχεία συγκροτούν συνεργεία από τοπικούς κυνηγούς, οι οποίοι έχουν την άδεια να κυνηγούν όλον τον χρόνο ή μέσα σε όρια εκτός της κυνηγετικής περιόδου», αναφέρει ο κ. Θωμαΐδης. Η κρατική οδηγία ήταν οι κυνηγοί να προσπαθούν να απομακρύνουν τα αγριογούρουνα χωρίς να τους επιτίθενται, όπως για παράδειγμα χτυπώντας παλαμάκια, αλλά εγκαταλείφθηκε σύντομα.

Οταν πρόκειται για περιστατικά εντός αστικών περιοχών, οι τοπικοί κυνηγετικοί σύλλογοι στήνουν παγίδες για αγριογούρουνα. Το πρόβλημα κατά τον κ.Θωμαΐδη είναι τι συμβαίνει αφού αιχμαλωτίσουν τα ζώα. «Πολλές φορές το υπουργείο, υπό την πίεση των φιλοζωικών οργανώσεων, τα συλλαμβάνει από ένα μέρος και τα αφήνει ελεύθερα αλλού», εξηγεί. «Εδώ στη Θεσσαλονίκη είχαν πιάσει παλιά έξι-επτά αγριογούρουνα στο Πανόραμα και τα άφησαν στην Πιερία. Αυτό δεν λύνει το πρόβλημα».

Το ερώτημα που προκύπτει είναι τι όντως λύνει το πρόβλημα, το οποίο στο σύνολό του είναι προϊόν και ευθύνη της αλόγιστης ανθρώπινης συμπεριφοράς. Ενδεικτικό παράδειγμα χώρας που κλήθηκε να αντιμετωπίσει υπερπληθυσμό ειδών είναι η Αυστραλία, καθώς έχει μακρά εμπειρία στο συγκεκριμένο ζήτημα. Το 1932, ο υπουργός Εθνικής Αμυνας της Αυστραλίας κήρυξε επίσημα πόλεμο στο ενδημικό πτηνό εμού επειδή κατέστρεφε πολύτιμες σοδειές, στέλνοντας στρατιώτες στο πεδίο να τουφεκίζουν τα πτηνά. Οι στρατιώτες επέστρεψαν από το μέτωπο… ηττημένοι και ζημίωσαν σημαντικά τον εθνικό προϋπολογισμό. 

Σήμερα, η Αυστραλία αντιμετωπίζει περίπου 23,5 εκατ. αγριόχοιρους σε ολόκληρη την ήπειρο, οι οποίοι προκαλούν τεράστιες οικονομικές ζημιές στην αγροτική παραγωγή, σύμφωνα με ρεπορτάζ του ABC Australia. Εχουν επιστρατευθεί διάφορα μέσα, όπως παγίδευση και κατόπιν θανάτωση, ακόμα και ελικόπτερα από τα οποία πυροβολούν αγριογούρουνα – χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα. Το μέτρο εκείνο όμως που, όχι απλώς δεν έφερε αποτέλεσμα αλλά τελικά πολλαπλασίασε τον πληθυσμό τους, ήταν οι επ’ αμοιβή εξολοθρεύσεις αγριογούρουνων από κυνηγούς: εκείνοι, με στόχο να βγάλουν περισσότερα χρήματα, άρχισαν να εισάγουν τα ζώα σε νέες περιοχές, εκτινάσσοντας έτσι τον αριθμό τους, σύμφωνα με τη μελέτη του αυστραλού περιβαλλοντολόγου Ντάρεν Μάρσαλ.

Προφανώς, τα εργαλεία που λειτουργούν στα οικοσυστήματα της Αυστραλίας μπορεί να μην λειτουργούν στο ελληνικό οικοσύστημα και αντίστροφα. Για να προσδιοριστεί όμως αυτή η κατάλληλη εργαλειοθήκη, πρέπει η Ελλάδα να αρχίσει να μελετά επισταμένα τους εγχώριους πληθυσμούς με σκοπό την εύρεση του ποσοστού υβριδισμού, των ασθενειών και των συνηθειών τους, ώστε να εκπονήσει ένα σχέδιο δράσης με βάση τα πιο πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα και με τον μεγαλύτερο πιθανό σεβασμό προς το ζώο.

Μέχρι να φτάσει σε αυτό το σημείο οι πολίτες θα πρέπει να είναι κατάλληλα ενημερωμένοι σε περίπτωση που συναντήσουν το αγριογούρουνο. Σύμφωνα με πληροφορίες του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Βιοποικιλότητας, οι αγριόχοιροι στις πόλεις ήταν ένα από τα βασικά προβλήματα της ανθρώπινης επαφής με άγρια ζώα, μαζί με την έξαρση της μοβ μέδουσας, για το 2022. Αυτό που τονίζεται είναι ότι –παρά την περί του αντιθέτου παραπληροφόρηση κυνηγετικών ομάδων–τα συγκεκριμένα ζώα είναι σχεδόν πάντα ακίνδυνα για τον άνθρωπο, εκτός αν ο ίδιος ο άνθρωπος τα προκαλέσει, ηθελημένα ή άθελά του. Σε περίπτωση μιας τέτοιας επαφής, το Παρατηρητήριο δίνει τις παρακάτω συμβουλές:

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News