Θα μπορούσε να κάνει κάτι το θέατρο για το περιβάλλον; Για το ελληνικό θέατρο δεν γνωρίζουμε κάτι σχετικά, το αγγλικό Εθνικό Θέατρο, όμως, φαίνεται ότι μπορεί, καθώς, μεταξύ άλλων, έχει στα σκαριά τη δημιουργία ενός «θεατρικού δάσους», φυτεύοντας το δικό του βιώσιμο δάσος, από το οποίο θα μπορούν να προμηθεύονται τους τόνους ξύλου που χρειάζονται για τα σκηνικά στα βρετανικά θέατρα, γράφει στους Times ο Ντέιβιντ Σάντερσον.

Ο Πολ Χάντλεϊ, παραγωγός και τεχνικός διευθυντής του θεάτρου, είπε ότι η δημιουργία ενός δάσους θα είχε «πολλές θετικές επιπτώσεις», προσθέτοντας ότι ο οργανισμός συζητά επίσης τη δημιουργία μιας γιγάντιας κοινόχρηστης αποθήκης αποθήκευσης και ανακύκλωσης, με στόλο ηλεκτρικών οχημάτων.

Η δημοσίευση του Theatre Green Book, ενός οδηγού για βιώσιμες θεατρικές παραγωγές του αρχιτέκτονα θεάτρου Πάντι Ντίλον, «προκάλεσε μια αλλαγή στη συζήτηση» σχετικά με το τι θα μπορούσαν να κάνουν τα θέατρα, είπε ο Χάντλεϊ. «Οι καλλιτεχνικές οργανώσεις είχαν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για το κλίμα χωρίς να έχουν την παραμικρή ιδέα για το τι να κάνουν για αυτό», δήλωσε και προσέθεσε ότι «Το “Πράσινο Βιβλίο” έδωσε μια απάντηση».

Οι «εντολές» του βιβλίου οδήγησαν το Εθνικό Θέατρο να θέσει ως στόχο μέχρι τον Ιανουάριο του 2024, το 50% των κοστουμιών, των σκηνικών και γενικά όλων των αντικειμένων που χρησιμοποιούνται στη σκηνή, να είναι φτιαγμένα από ανακυκλωμένα υλικά και το 65% αυτών να επαναχρησιμοποιηθούν ή να ανακυκλωθούν στη συνέχεια. Ακόμη, από την ερχόμενη άνοιξη το θέατρο θα αρχίσει να πληρώνει παραπάνω σκηνοθέτες και σχεδιαστές για τον επιπλέον χρόνο που θα αφιερώνουν στην τήρηση των περιβαλλοντικών προτύπων.

Ο Χάντλεϊ είπε ότι οι σκηνοθέτες και οι σχεδιαστές έκαναν λάθος ανησυχώντας για μια «αισθητική σκουπιδιών» και ότι κάθε παράσταση θα έμοιαζε με σκουπιδότοπο: «Λέμε ότι χρειαζόμαστε την εφευρετικότητα των καλλιτεχνών για να φτιάξουμε μια νέα αισθητική, γιατί επιπλέον πρέπει να ανεβάζουμε οπτικά υπέροχες θεατρικές παραστάσεις, που θα κάνουν τον κόσμο να κλείσει το Netflix και να σηκωθεί από τον καναπέ του για να έρθει να μας δει, αλλά χωρίς αυτό να είναι εις βάρος του πλανήτη», τόνισε διευκρινίζοντας ότι η επίτευξη των στόχων θα περιλαμβάνει την απομάκρυνση από κοστούμια της «σχολής γρήγορης μόδας του Asos» και τη διασφάλιση της χρήσης βιώσιμων πηγών ξύλου.

Τα προβλήματα με εναλλακτικά προϊόντα, όπως τα ανακυκλωμένα σύνθετα πλαστικά, που δεν είναι επιβραδυντικά φωτιάς, και οι οικολογικές σανίδες από απορρίμματα που παράγονται στην Κίνα με λίγες πληροφορίες για τα οικολογικά τους διαπιστευτήρια, έχουν κάνει τα θέατρα να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη σημύδα για προϊόντα κόντρα πλακέ. Τα προϊόντα που προέρχονται από την Κίνα και τη Βραζιλία έχουν ήδη απαγορευτεί. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία αποκαλύφθηκε ότι μεγάλο μέρος του ξύλου που χρησιμοποιήθηκε για θεατρικά σκηνικά προερχόταν από τη Ρωσία.

«Μέρος του ξύλου μας προέρχεται από το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά δεν είναι αρκετό», είπε ο Χάντλεϊ, προσθέτοντας ότι η ιδέα της διαχείρισης ενός «θεατρικού δάσους» τέθηκε σε συναντήσεις με άλλους διευθυντές παραγωγής. «Προφανώς, είναι ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο, αλλά θα ήταν υπέροχο αν μπορούσαμε να αναπτύξουμε το δικό μας δάσος και να το διαχειριστούμε βιώσιμα και η βιομηχανία του θεάτρου να γνωρίζει ακριβώς την προέλευση όλων των πραγμάτων που χρησιμοποιεί», τόνισε.

Ο Χάντλεϊ είπε ακόμη ότι το Εθνικό Θέατρο, ως ο de facto επικεφαλής της αγγλικής θεατρικής βιομηχανίας, έπρεπε να χρησιμοποιήσει την επιρροή του «και να αποδείξει ότι αυτό είναι εφικτό στις πραγματικά μεγάλες σκηνές μας».

Πίσω από την Ιστορία

Ο κόσμος των τεχνών του θεάματος έχει προϊστορία με το «greenwashing» (τεχνική εξαπάτησης μέσω παραπλανητικών πληροφοριών για προϊόντα), ή τουλάχιστον με τη διευκόλυνσή του. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να αποκαλέσει κανείς τις χορηγίες προς τη Βασιλική Οπερα, το Σκωτικό Μπαλέτο και, μέχρι πρόσφατα, στο Εθνικό Θέατρο και τη Βασιλική Εταιρεία Σαίξπηρ από κολοσσούς ορυκτών καυσίμων όπως η BP και η Shell;

Αλλά οι τέχνες προηγήθηκαν παγκοσμίως όσον αφορά την καταγραφή περιβαλλοντικών επιπτώσεων, όπως οι εκπομπές άνθρακα, χάρη σε μια ρήτρα του Συμβουλίου Τεχνών της Αγγλίας, το 2012, σύμφωνα με την οποία η περιβαλλοντική αναφορά είναι πλέον απαιτούμενο χρηματοδότησης, καθιστώντας το τον πρώτο φορέα χρηματοδότησης τεχνών που το εφάρμοσε.

Η αναφορά εναντίον κάποιου για εκπομπές άνθρακα δεν είναι το ίδιο με το να τις σταματήσεις… και εκεί είναι που μπαίνει το «Theatre Green Book». Τον περασμένο χρόνο, τα ιδρύματα το μελέτησαν για να ανακαλύψουν πώς να κάνουν βιώσιμα κτίρια, λειτουργίες και παραγωγές, με συμβουλές για τα πάντα, από μόνωση μέχρι πλυντήρια και φλιτζάνια του  καφέ.

Ο οδηγός παρέχει συμβουλές από οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένης της συμβουλευτικής εταιρείας Buro Happold. Και θέτει τρία πρότυπα που πρέπει να τίθενται ως στόχοι: βασικό, ενδιάμεσο και προχωρημένο. Το τελευταίο, για παράδειγμα, απαιτεί όλα τα υλικά στις παραγωγές να ανακυκλώνονται, όλες οι μεταφορές να γίνονται με ποδήλατο ή ηλεκτρικό όχημα και να μη γίνεται χρήση σκληρών τροπικών ξύλων. Η έρευνα δείχνει ότι αν εφαρμοζόταν από τις μεγαλύτερες εταιρείες παραστατικών τεχνών του Ηνωμένου Βασιλείου στο σύνολό τους, θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν 6.500 τόνοι διοξειδίου άνθρακα ετησίως.

Ωστόσο, οι αρχές του «Πράσινου Βιβλίου» δεν είναι δεσμευτικές και δεν υπάρχει ακόμη καμία πρόταση για μελλοντική εξάρτηση της κρατικής χρηματοδότησης από την επίτευξη των στόχων. Επιπλέον, δεν θα κάλυπτε τα ταξιδιωτικά σχέδια των ανθρώπων που αγοράζουν συνολικά 34 εκατ. εισιτήρια θεάτρου ετησίως στο Ηνωμένο βασίλειο. Και είναι απίθανο όσοι δεν κάνουν κοινή χρήση αυτοκινήτου, για παράδειγμα, να χρεώνονται περισσότερο για ένα εισιτήριο. Ακόμη, υπάρχει το κόστος –υπολογίζεται σε περίπου 1 δισ. λίρες– για τη μετατροπή των πολλών θεάτρων της Βικτωριανής εποχής της χώρας σε λιτές, καθαρές και «πράσινες» αίθουσες.

Σύμφωνα με τον Ντίλον, ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων δεν πρέπει να κάνουν τίποτα. «Πρόκειται για το πρώτο βήμα», είπε στην παρουσίαση του project, προσθέτοντας: «Και υπάρχουν βήματα που είναι λιγότερο ακριβά από άλλα».

Αξίζει, λοιπόν, όλοι οι άνθρωποι του θεάτρου να πάρουν ιδέες από το Theatre Green Book. Ισως κάποια βήματα θα μπορούσαν να αρχίσουν να γίνονται και στην Ελλάδα, όπου υστερούμε στην περιβαλλοντική φροντίδα γενικότερα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News