Το τέλος κάθε χρονιάς φέρνει και την καθιερωμένη ανασκόπηση των σημαντικότερων γεγονότων. Το δύσκολο σε αυτές τις περιπτώσεις, ιδίως όταν πρόκειται για μεγάλα γεγονότα με πολύπλευρες επιπτώσεις, είναι η συμπύκνωση του νοήματος.

Αυτό επιχείρησαν να κάνουν οι Financial Times για τον πόλεμο στην Ουκρανία, επιλέγοντας ως άξονα τις λέξεις «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», την καθησυχαστική ταμπέλα που έβαλε ο ίδιος ο Πούτιν στην εισβολή, έτσι ώστε να μηνύσει προς τους ρώσους πολίτες ότι αυτό που συμβαίνει είναι κάτι σαν business as usual – δεν είναι πόλεμος και θα τελειώσει γρήγορα, με νίκη της Ρωσίας. Τα πράγματα εξελίχθηκαν πολύ διαφορετικά.

Οταν ο Βλαντίμιρ Πούτιν ανακοίνωσε την εισβολή στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο, ο πρόεδρος της Ρωσίας δεν κήρυξε τον πόλεμο στο Κίεβο. Αντίθετα, είπε στους ρώσους πολίτες ότι είχε αποφασίσει «να διεξαγάγει μια ειδική στρατιωτική επιχείρηση», επιλέγοντας μια φράση που περνούσε στο συλλογικό υποσυνείδητο το μήνυμα ότι όλα θα πήγαιναν καλά: άλλη μια επιχείρηση-αστραπή και η νίκη θα ήταν ζήτημα (ακόμη και) ημερών.

Η διατύπωση αυτή είχε ως στόχο να διαβεβαιώσει τους Ρώσους ότι η ζωή θα συνεχιζόταν κανονικά. Παρέπεμπε, άλλωστε, σε προηγούμενες μακρινές συγκρούσεις ή σε γρήγορους, νικηφόρους πολέμους, όπως η εισβολή της Ρωσίας στη Γεωργία το 2008, που κρίθηκε σε πέντε ημέρες.

Στη συνέχεια, το Κρεμλίνο «αστυνόμευσε» –όπως πάντοτε κάνουν τα αυταρχικά καθεστώτα– τη χρήση του όρου. Η Βουλή ενέκρινε νομοσχέδιο που τιμωρούσε με φυλάκιση έως και 15 ετών την «απαξίωση των ενόπλων δυνάμεων». Τι σήμαινε αυτό; Οτι οποιαδήποτε απόκλιση από το επίσημο αφήγημα και τις λέξεις που διάλεξε το καθεστώς του Πούτιν, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης των λέξεων «πόλεμος» ή «εισβολή», επέφερε συνέπειες.

Διαδηλωτές συνελήφθησαν επειδή κρατούσαν πλακάτ στα οποία η λέξη «πόλεμος» ήταν καλυμμένη από έναν αστερίσκο, ακόμη και επειδή κρατούσαν στα χέρια τους το «Πόλεμος και Ειρήνη» του Τολστόι, το κορυφαίο μυθιστόρημα που πρωτοκυκλοφόρησε το 1869 και αποτελεί μια ανατομία της ρωσικής ψυχής.

Σύμφωνα με τους FT, ο ίδιος ο όρος «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» είναι κομβικός για την κατανόηση της αποτυχίας επίτευξης μιας αστραπιαίας νίκης, την οποία ανέμενε ο Πούτιν. Τα σχέδια για την εισβολή ήταν τόσο μυστικά ώστε το μεγαλύτερο μέρος της ελίτ του Κρεμλίνου και του στρατιωτικού κατεστημένου της Ρωσίας κρατήθηκαν στο σκοτάδι.

Σχεδόν έναν χρόνο αργότερα, το Κρεμλίνο δεν έχει διευκρινίσει ποιο μέρος της Ουκρανίας ανακοίνωσε ότι έχει προσαρτήσει ο Πούτιν τον Σεπτέμβριο ή τι εννοεί με την «αποναζιστικοποίηση» του Κιέβου.

Ωστόσο, παρά την προπαγάνδα και τους νόμους που πέρασε, το Κρεμλίνο δεν δύναται πλέον να προσποιείται ότι η Ρωσία δεν διεξάγει πόλεμο. Αποδείχθηκε δύσκολο ακόμη και για τον Πούτιν, ο οποίος δήλωσε στα τέλη Δεκεμβρίου ότι θα συνεχίσει να προσπαθεί να τερματίσει «αυτόν τον πόλεμο».

Κλείνοντας το κείμενό του, ο Μαξ Σέντον, επικεφαλής του γραφείου των Financial Times στη Μόσχα, σχολίασε ότι η «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» μπορεί να μη χαρακτηρίζει όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία, αλλά συμβολίζει κάτι άλλο: την υπαρξιακού χαρακτήρα αναμέτρηση  του Πούτιν με τη Δύση, καθώς κινητοποιεί τους εφέδρους και απειλεί με πυρηνικό χτύπημα.

«Για τον πρώην κατάσκοπο, αυτή είναι η αποστολή της ζωής του», συμπέρανε ο δημοσιογράφος των FT που κάλυψε νύχτα-μέρα τον πόλεμο στην Ουκρανία το 2022.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News