Το ευρέως αποδεκτό αφήγημα του αμυνόμενου και του επιτιθέμενου, του θύματος και του θύτη, είναι χρήσιμο για την ηθική κατανόηση του πολέμου που μαίνεται στην Ουκρανία, αλλά όχι για να εξηγηθεί πώς ξέσπασε η σύρραξη, η οποία θα μπορούσε τουλάχιστον να ήταν πιο περιορισμένης έκτασης εάν ήταν, όντως, αδύνατο να αποφευχθεί.  

Επιδιώκοντας να κατανοήσει πώς κατέστη αναπόφευκτος ο πόλεμος, ο Μάσιμο Νάβα της Corriere della Sera επικαλείται την άποψη μιας εξαιρετικής, ομολογουμένως, προσωπικότητας, της Ανγκελα Μέρκελ, η οποία είναι πλέον αποστασιοποιημένη από τα γεγονότα, από τότε που εγκατέλειψε την πολιτική, πέρυσι τον Δεκέμβριο, λιγότερο από τρεις μήνες προτού ο Βλαντίμιρ Πούτιν διατάξει τις ένοπλες δυνάμεις του να εισβάλουν στην Ουκρανία.

Στην ανάλυσή του, ο ιταλός αρθρογράφος σημειώνει πως η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας, η οποία το τελευταίο διάστημα έχει αφοσιωθεί στη συγγραφή των απομνημονευμάτων της, δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να αποδεχτεί ότι υπήρξε ουσιαστικά όμηρος του Πούτιν ή, ακόμη χειρότερα, μια αφελής οραματίστρια που δεν είχε αντιληφθεί τον κίνδυνο (αν και στη Γερμανία είθισται οι πολιτικοί να επικαλούνται άγνοια κινδύνου για να δικαιολογήσουν λάθη του παρελθόντος, όπως αναφέρει ο Νάβα).

Ωστόσο, η Ανγκελα Μέρκελ σε καμία περίπτωση δεν αποφεύγει την αυτοκριτική. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην Zeit και δημοσιεύθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, υποστήριξε πως οι συμφωνίες του Μινσκ, που υπεγράφησαν το 2014, ενώ θα έπρεπε να αποτελέσουν την αφετηρία μιας ειρηνευτικής διαδικασίας, στην πραγματικότητα συνέβαλαν μόνο στο να κερδίσουν χρόνο οι Ουκρανοί, ώστε να εκπαιδευτούν και να εξοπλιστούν καλύτερα.

«Οι συμφωνίες του Μινσκ συνέβαλαν στο να δοθεί χρόνος στην Ουκρανία […] τον οποίο χρησιμοποίησε για να ενισχυθεί, όπως βλέπουμε σήμερα. Η Ουκρανία του 2014-2015 δεν ήταν η Ουκρανία τού σήμερα. Οπως είδαμε, στις αρχές του 2015, κατά τη διάρκεια των μαχών γύρω από το Ντεμπάλτσεβε [μια πόλη στο Ντονμπάς, στην περιφέρεια Ντονέτσκ], ο Πούτιν θα μπορούσε εύκολα να είχε κερδίσει. Και αμφιβάλλω πολύ ότι το ΝΑΤΟ θα μπορούσε τότε να βοηθήσει την Ουκρανία, όπως μπορεί σήμερα… Ηταν προφανές σε όλους μας ότι η σύγκρουση θα πάγωνε, ότι το πρόβλημα δεν είχε λυθεί, αλλά αυτό προσέφερε μόνο πολύτιμο χρόνο στην Ουκρανία» είπε, μεταξύ άλλων, η Μέρκελ.

Εννοείται πως τα ρωσικά ΜΜΕ έσπευσαν να εκμεταλλευθούν την εν λόγω δήλωση της γερμανίδας πρώην καγκελαρίου, ερμηνεύοντάς την, ωστόσο, κατά το δοκούν. «Μέρκελ: “Ναι, εξαπατήσαμε τον Πούτιν στις συμφωνίες του Μινσκ για να κερδίσουμε χρόνο», θα μπορούσε να είναι ο γενικός τίτλος όλων των προσκείμενων στο Κρεμλίνο ρωσικών ΜΜΕ, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Μάσιμο Νάβα.

Ομως και ο ίδιος ο ρώσος πρόεδρος εξέφρασε την απογοήτευσή του, σύμφωνα με την Gazeta.ru: «Είμαι απογοητευμένος. Ειλικρινά, δεν περίμενα να ακούσω αυτά τα πράγματα από την πρώην καγκελάριο. Πάντα πίστευα ότι η γερμανική ηγεσία ήταν ειλικρινής μαζί μας», φέρεται να είπε ο Πούτιν.

«Πώς θα μπορέσουν η Μόσχα και οι Δυτικές χώρες να καταλήξουν σε μια συμφωνία τώρα; Τι εγγυήσεις θα υπάρχουν;», διερωτήθηκαν ορισμένα ΜΜΕ, υπογραμμίζοντας, όμως, ότι ο επικεφαλής του Κρεμλίνου επανέλαβε την άποψή του πως μια συμφωνία με τη Δύση είναι «αναπόφευκτη» και η Ρωσία είναι «έτοιμη» να τη διαχειριστεί.

«Αυτό δείχνει ότι το Βερολίνο, και κατά συνέπεια ολόκληρη η Δύση, πρώτον, δεν είχαν καμία πρόθεση να εφαρμόσουν τις συμφωνίες του Μινσκ, δεύτερον, προσποιούνταν ότι σέβονταν τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, ενώ στην πραγματικότητα παρείχαν όπλα στο καθεστώς του Κιέβου, τρίτον, παρέβλεπαν όλα τα εγκλήματα που διέπραξε το καθεστώς του Κιέβου στο Ντονμπάς και στην Ουκρανία, για να καταφέρουν ένα αποφασιστικό πλήγμα στη Ρωσία», δήλωσε η Μαρία Ζαχάροβα, εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών.

Η Gazeta.ru σημείωσε επίσης ότι η «παραδοχή» της Ανγκελα Μέρκελ «αναδείχθηκε ελάχιστα από τα Δυτικά και ουκρανικά μέσα ενημέρωσης», ενώ όσον αφορά τις επίσημες αντιδράσεις στο εξωτερικό, ο Μάσιμο Νάβα αναφέρει ότι ο σέρβος πρόεδρος ήταν ένας από τους λίγους ξένους ηγέτες που αναφέρθηκαν στο ζήτημα. «Το ποιος επιτέθηκε σε ποιον δεν αλλάζει, αλλάζει όμως η σχέση μας με ό,τι συνέβη το 2014» είπε ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς, κάνοντας λόγο για «σαφές μήνυμα όσον αφορά ποιον να πιστεύουμε και ποιον όχι».

Από την πλευρά του, ο ρώσος πολιτικός επιστήμονας με ειδίκευση στη γεωπολιτική, Φιοντόρ Λιουκιάνοφ, μιλώντας στο ρωσικό περιοδικό Profil είπε ότι οι συμφωνίες του Μινσκ ανήκουν σε μια εντελώς ξεπερασμένη εποχή. «Καταλαβαίνουμε πολύ καλά γιατί η Μέρκελ κάνει τέτοιες δηλώσεις σήμερα. Γιατί στο σημερινό Δυτικό σύστημα αξιών, ακόμη και η διπλωματία με τον Πούτιν θεωρείται εγκληματική συνωμοσία» είπε. «Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι σε αυτή τη φάση η σύγκρουση θα μπορούσε να τερματιστεί με διαπραγματεύσεις παρόμοιες με εκείνες του 2014-2015».

Τι άλλο, όμως, είπε η Ανγκελα Μέρκελ στη συνέντευξή της στην Zeit όσον αφορά την Ουκρανία και τη Ρωσία; «Θα έπρεπε και εμείς να είχαμε αντιδράσει πιο γρήγορα στην επιθετικότητα της Ρωσίας», παραδέχτηκε, αναφερθείσα στη διαμάχη με το SPD, τον κύριο κυβερνητικό της εταίρο κατά την πολυετή θητεία της, για την αύξηση ή μη του αμυντικού προϋπολογισμού της Γερμανίας. Σημείωσε, όμως, επίσης: «Εχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι αποφάσεις μου εκείνη την εποχή ήταν μια προσπάθεια να αποτρέψω έναν τέτοιο πόλεμο. Το ότι ήταν ανεπιτυχής δεν σημαίνει πως η προσπάθεια ήταν λανθασμένη».

Οσον αφορά την απόφαση για την κατασκευή του Nord Stream 2, «κατά τη γνώμη μου, το μπλοκάρισμα του αγωγού φυσικού αερίου, σε συνδυασμό με τις συμφωνίες του Μινσκ, θα επιδείνωναν επικίνδυνα το κλίμα με τη Ρωσία. Σήμερα οι άνθρωποι βιάζονται να κρίνουν προηγούμενες πολιτικές αποφάσεις χωρίς να θυμούνται το πλαίσιο εντός του οποίου ελήφθησαν και χωρίς να εξετάζουν κριτικά τις εναλλακτικές επιλογές».

Για τον πόλεμο στην Ουκρανία και ειδικά για τις συμφωνίες του Μινσκ η Ανγκελα Μέρκελ είχε μιλήσει και τον περασμένο Ιούνιο, σε συνέντευξη που παραχώρησε στον δημοσιογράφο του Der Spiegel (και βιογράφο της) Αλεξάντερ Οζανγκ. Αν και αναγνώρισε ότι απέτυχε να δημιουργήσει «μια αρχιτεκτονική ασφάλειας στην Ευρώπη, που θα μπορούσε να αποτρέψει τον πόλεμο», είχε πει ότι δεν είχε κανέναν λόγο να απολογηθεί για τον ρόλο της στη σύναψη του πρωτοκόλλου Μινσκ ΙΙ το 2015. Είχε σημειώσει, επίσης, ότι ενήργησε λογικά το 2008, όταν αντιτάχθηκε στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ: την εποχή εκείνη η Ουκρανία «κυριαρχούνταν από τους ολιγάρχες. Δεν ήταν μια χώρα ριζωμένη στη δημοκρατία».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News