«Από τη δεκαετία του ’80, το 1984-86, που το έθεσε η Μελίνα Μερκούρη, είναι πάντα ένα εθνικό αίτημα (…) Πρόσφατα, η UNESCO, εκτός από τις συστάσεις, έλαβε και απόφαση, στην οποία παίρνει θέση σαφή, ότι η Ελλάδα έχει δίκαιο να διεκδικεί την επανένωση των μαρμάρων του Παρθενώνα. Θυμόμαστε όλοι τη Μελίνα που έχει πει ότι “και αν έχω πεθάνει, θα αναστηθώ για να τα δω να γυρίζουν”. Νομίζω ότι δεν θα μας άφηνε η ίδια να εγκαταλείψουμε αυτόν τον αγώνα».
Τα λόγια ανήκουν στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου και ειπώθηκαν κατά συνάντησή της με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη τον Νοέμβριο του 2021, αμέσως μετά την επιστροφή του δεύτερου από το Λονδίνο, όπου είχε θέσει στον τότε πρωθυπουργό της Βρετανίας, Μπόρις Τζόνσον, το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών. Σε εκείνη την επίσκεψη ο Πρωθυπουργός εγκαινίασε μια νέα καμπάνια και απευθύνθηκε στη βρετανική και τη διεθνή κοινή γνώμη με ομιλίες, άρθρα και συνεντεύξεις για το κορυφαίο αυτό ζήτημα.
Τα τελευταία δύο χρόνια το θέμα παραμένει διαρκώς στην επικαιρότητα. Και δεν απασχολεί μόνο τα μέσα ενημέρωσης στη Βρετανία και στην Ελλάδα.
Σταχυολογώντας τους κυριότερους σταθμούς της τελευταίας διετίας:
♦ Τον Σεπτέμβριο του 2021 η UNESCO τόνισε ότι «η υπόθεση έχει διακυβερνητικό χαρακτήρα και επομένως η υποχρέωση επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα εναπόκειται αποκλειστικά στην κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου».
♦ Το ποσοστό των Βρετανών που απάντησαν ότι τα Γλυπτά ανήκουν στην Ελλάδα στις δημοσκοπήσεις του YouGov αυξήθηκε από 56% το 2018, σε 59% τον Νοέμβριο του 2022.
♦ Τον Ιανουάριο του 2022 οι Times του Λονδίνου ανακοίνωσαν στο κύριο άρθρο τους ότι αλλάζουν τη γραμμή που τήρησαν επί μισό αιώνα, σημειώνοντας ότι «τα Γλυπτά ανήκουν στην Αθήνα και τώρα πρέπει να επιστραφούν».
♦ Τον Μάιο του 2022, μετά από διαπραγματεύσεις που έκανε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, η Ιταλία έδωσε την έγκρισή της για την οριστική «αποδέσμευση» του θραύσματος Fagan, τμήματος της ανατολικής ζωφόρου του Παρθενώνα που είχε επιστρέψει στο Μουσείο της Ακρόπολης από τον Ιανουάριο του ίδιου χρόνου. Προστέθηκε, έτσι, ακόμη ένα επιχείρημα στη φαρέτρα της Ελλάδας.
♦ Τον ίδιο μήνα, η UNESCO ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα και η Βρετανία συμφώνησαν σε επίσημες συνομιλίες, με πρωτοβουλία των Βρετανών. Οι εξελίξεις έδειξαν ότι οι επαφές ήταν μυστικές μεν, αλλά πυκνές.
♦ Τον Ιούνιο του 2022, ο πρόεδρος του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Οσμπορν δήλωσε για πρώτη φορά ότι «είναι δυνατή μια συμφωνία» με την Ελλάδα για τα Γλυπτά του Παρθενώνα.
Μετά τη νέα επίσκεψη του κ. Μητσοτάκη στο Λονδίνο (28 Νοεμβρίου), ο ανταποκριτής της εφημερίδας «Τα Νέα» Γιάννης Ανδριτσόπουλος αποκάλυψε ότι τον τελευταίο χρόνο γίνονται συναντήσεις στο Λονδίνο από πλευράς του Πρωθυπουργού, του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια και του υπουργού Επικρατείας Γιώργου Γεραπετρίτη με τον πρόεδρο του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Οσμπορν. Ο κ. Γεραπετρίτης επιβεβαίωσε στον Guardian τις «προκαταρκτικές» συνομιλίες.
Ακολούθησε νέος γύρος δημοσιευμάτων. Βρετανικά μέσα όπως το BBC μετέφεραν πληροφορίες ότι οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο, ενώ η βρετανή ιστορικός Μέρι Μπίαρντ υπέδειξε μέσω των Times ένα παράθυρο ευκαιρίας, σημειώνοντας ότι το 2023 το Βρετανικό Μουσείο θα ξεκινήσει ένα τεράστιο και ακριβό πρόγραμμα ανακαίνισης. «Η υποψία μου είναι ότι οι διαχειριστές θα κοιτάξουν να δανείσουν τα μάρμαρα πίσω στην Ελλάδα όσο αυτή η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη. Θα τους τα έδιναν όμως πίσω οι Ελληνες;» σημείωσε, ενώ οι Times σχολίασαν ότι απομένει ένα δύσκολο 10% στον δρόμο για μια συμφωνία.
Την Δευτέρα 5 Δεκεμβρίου, η βρετανική ιστοσελίδα The Art Newspaper ανέφερε ότι «εάν ολοκληρωθεί μια συμφωνία, τα επίμαχα Γλυπτά αναμένεται να επιστραφούν στην Ελλάδα στις αρχές του 2023 και να εκτεθούν στο Μουσείο της Ακρόπολης». Δημοσιεύματα για τις συνομιλίες εμφανίστηκαν σε πολλά ακόμη βρετανικά και γαλλικά μέσα ενημέρωσης.
Πού βρισκόμαστε;
Η σημαία της Ελλάδας στις διαπραγματεύσεις είναι ότι δεν αναγνωρίζει στο Βρετανικό Μουσείο δικαίωμα ιδιοκτησίας των Γλυπτών του Παρθενώνα. Και αυτό είναι εδώ και 40 χρόνια το ανυπέρβλητο σημείο διαφωνίας ανάμεσα στις κυβερνήσεις της χώρας μας και αυτές της Βρετανίας, οι οποίες παγίως παραπέμπουν το ζήτημα στο Βρετανικό Μουσείο. Παράλληλα, για να επιστρέψουν τα Γλυπτά πρέπει να αλλάξει με την ψήφο του βρετανικού Κοινοβουλίου ο νόμος που εμποδίζει την απομάκρυνση έργων από τη συλλογή του Βρετανικού Μουσείου. Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ρίσι Σούνακ δήλωσε αυτές τις ημέρες ότι δεν σχεδιάζει επί του παρόντος να τροποποιήσει τη νομοθεσία.
Από το Λονδίνο, ο έλληνας Πρωθυπουργός δήλωσε στις 28 Νοεμβρίου ότι μπορεί να βρεθεί μια «win-win λύση» για τα Γλυπτά του Παρθενώνα και έχει ήδη καλέσει, από τότε που ήταν πρωθυπουργός ο Τζόνσον, τη βρετανική κυβέρνηση να αλλάξει τη νομοθεσία. Επίσης, τόσο ο κ. Μητσοτάκης όσο και η κυρία Μενδώνη έχουν ξεκαθαρίσει ότι συζητούν την επιστροφή και την επανένωση των Γλυπτών και ότι η Ελλάδα δεν θα υποχωρήσει ποτέ από την ιστορική αλήθεια ότι εκλάπησαν.
Συμπέρασμα; Σε αντίθεση με το 2021, όταν ο στόχος του κ. Μητσοτάκη ήταν η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, το 2022 συντελείται πρόοδος στις διαπραγματεύσεις. Αυτός είναι και ο λόγος που κυβερνητικά στελέχη, σε αντίθεση με ό,τι θα περίμενε κανείς, όχι απλώς δεν επιθυμούν σε αυτή τη φάση να δώσουν συνέχεια μέσω δηλώσεων, αλλά ανησυχούν, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, ότι η δημοσιότητα μπορεί σε αυτή τη φάση να δημιουργήσει προβλήματα.
Συγκλίνουσες πηγές σημειώνουν ότι «δεν είναι θέμα εβδομάδων», οι διαπραγματεύσεις «έχουν δρόμο ακόμη» και τα κρίσιμα θέματα είναι δύο. Το πολιτικό ζήτημα –που αφορά την κυβέρνηση της Βρετανίας– και το νομικό: κοντολογίς, μια φόρμουλα για την επιστροφή των Γλυπτών και την αποστολή στο Λονδίνο μιας σημαντικής συλλογής από την Ελλάδα, αλλά με τρόπο ώστε να παρακάμπτεται ο σκόπελος της «ιδιοκτησίας». Την οποία ούτε το Βρετανικό Μουσείο μπορεί εύκολα να απεμπολήσει, ούτε η Ελλάδα μπορεί ποτέ να αναγνωρίσει.
Ακολουθήστε το Protagon στο Google News