Οπως συνέβη και με το ισχυρότερο διαστημικό τηλεσκόπιο που κατασκεύασε η ανθρωπότητα, το James Webb, η κατασκευή του ισχυρότερου επίγειου τηλεσκοπίου πέρασε από… σαράντα κύματα και χρειάστηκαν περίπου 30 χρόνια από τη στιγμή που δόθηκε το πράσινο φως για την κατασκευή του μέχρι τελικά να ανακοινωθεί ότι ξεκινούν οι εργασίες.

Οπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το BBC, η 5^η Δεκεμβρίου είναι μια ημέρα-ορόσημο, αφού ο οργανισμός που δημιουργήθηκε για την κατασκευή και λειτουργία του Square Kilometer Array (SKA) ανακοίνωσε την έναρξη των εργασιών του.

Αν όλα πάνε σύμφωνα με τον σχεδιασμό, η ολοκλήρωση της πρώτης φάσης κατασκευής αυτής της γιγάντιας συστοιχίας τηλεσκοπίων θα ολοκληρωθεί το 2028, όταν θα προστεθεί σε αυτό μια ακόμη συστοιχία τηλεσκοπίων, που βρίσκεται ήδη σε λειτουργία.

Θα ακολουθήσει και μια δεύτερη φάση εργασιών. Πάντως, υπάρχει αισιοδοξία ότι το 2024, ένα σημαντικό μέρος της συστοιχίας θα έχει τοποθετηθεί και θα ξεκινήσει, έστω και σε πιλοτικό στάδιο, η λειτουργία του τηλεσκοπίου.

Υπεύθυνος του τηλεσκοπίου θα είναι ο διακυβερνητικός οργανισμός SKAO με έδρα τη Βρετανία, πλήρη μέλη του οποίου είναι ήδη οκτώ χώρες: Βρετανία, Ιταλία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ελβετία, Αυστραλία, Νότια Αφρική και Κίνα. Η Γαλλία, η Ισπανία και η Γερμανία σχεδιάζουν να συμμετάσχουν και αυτές, ενώ μερικές ακόμη χώρες (Καναδάς, Ινδία, Σουηδία, Νότια Κορέα, Ιαπωνία) έχουν εκφράσει πρόθεση συμμετοχής τους στο μέλλον.

«Αυτή είναι η στιγμή που γίνεται πραγματικότητα. Ηταν ένα ταξίδι 30 ετών. Τα πρώτα δέκα χρόνια αφορούσαν στην ανάπτυξη των ιδεών για τον σχεδιασμό και την τεχνολογία του τηλεσκοπίου. Τα επόμενα δέκα αφιερώθηκαν στην ανάπτυξη της τεχνολογίας. Και η τελευταία δεκαετία αφορούσε στον λεπτομερή σχεδιασμό, την ασφάλεια των τοποθεσιών και την αποδοχή των κυβερνήσεων για τη δημιουργία ενός οργανισμού, στον οποίο να δοθούν τα απαραίτητα κεφάλαια για να ξεκινήσει», δήλωσε ο καθηγητής Φιλ Ντάιμοντ, γενικός διευθυντής του SKAO.

Το μπάτζετ και τα δάση κεραιών

Η πρώτη φάση κατασκευής, με χρονικό ορίζοντα το 2028, έχει προϋπολογισμό 1,3 δισ. ευρώ, ενώ θα ακολουθήσει μια δεύτερη τη δεκαετία του 2030, με προϋπολογισμό άλλα 700 εκατ. ευρώ.

Ο τελικός στόχος είναι η κατασκευή ενός τηλεσκοπίου με συνολική επιφάνεια ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου, εξ ου και το όνομα του: Συστοιχία Τετραγωνικού Χιλιομέτρου.

Το SKA θα αποτελείται από περίπου 200 παραβολικές κεραίες (τα γνώριμά μας «πιάτα»), καθώς και από 131.000 διπολικές κεραίες, οι οποίες θυμίζουν χριστουγεννιάτικα δέντρα.

Οι κεραίες θα βρίσκονται σε δύο περιοχές του πλανήτη που διαθέτουν συνθήκες φιλικές προς τη λειτουργία των συστοιχιών και την παρατήρηση του Διαστήματος. Η μία είναι μια απομονωμένη περιοχή της Αυστραλίας όπου κατοικούν οι αβορίγινες γηγενείς Γουατζάρι Γιαμάτζι, οι οποίοι υπέγραψαν σχετική συμφωνία με την αυστραλιανή κυβέρνηση για την παραχώρηση χρήσης της γης τους.

Η δεύτερη περιοχή είναι μια έκταση περίπου 150 χλμ., στην ξερή νοτιοαφρικανική περιο νχή Καρού. Ηδη, στην ίδια περιοχή, βρίσκεται το ραδιοτηλεσκόπιο MeerKAT, αποτελούμενο από 64 πιάτα, το οποίο σύμφωνα με τον σχεδιασμό θα ενσωματωθεί στο SKA το 2027. Οι κεραίες των δύο περιοχών θα είναι συνδεδεμένες σε κοινό δίκτυο, δημιουργώντας έτσι ένα υπερ-τηλεσκόπιο που θα μπορεί να συλλέγει ραδιοσήματα από πολλές πηγές του ουράνιου θόλου.

Οι επιστήμονες ευελπιστούν ότι με τη χρήση του SKA θα βρουν απαντήσεις σε μια σειρά από κοσμικά φαινόμενα, αλλά και σε αινίγματα της αστρονομίας και της αστροφυσικής. Η δημιουργία των πρώτων άστρων, ο σχηματισμός των πρώτων γαλαξιών, η εξέλιξη και διαστολή του Σύμπαντος, η φύση της σκοτεινής ύλης, αλλά και η αναζήτηση ιχνών νοήμονος εξωγήινης ζωής είναι ορισμένα από τα ζητήματα προς έρευνα στη λίστα του SKA.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News