Στις 29 Οκτωβρίου 2023 η Τουρκία θα γιορτάσει τα 100 χρόνια από την ίδρυση της Δημοκρατίας, τα σύνορα της οποίας –όχι μόνο με την Ελλάδα, αλλά και με τη Συρία και το Ιράκ– οριστικοποιήθηκαν όταν ο Ισμέτ Ινονού, υπουργός Εξωτερικών του Κεμάλ, υπέγραψε τη Συνθήκη της Λωζάννης. Η επέτειος αυτή ιντριγκάρει περισσότερο από κάθε τι άλλο τον Ταγίπ Ερντογάν. Στους εορτασμούς της εκατονταετηρίδας επαναλαμβάνει ανά τακτά χρονικά διαστήματα ο Τούρκος πρόεδρος: «Θα αποτινάξουμε τα “δεσμά” της Λωζάννης». Τι εννοεί; Οτι έως τότε η Τουρκία θα έχει επεκτείνει το έδαφός της. Ο Ερντογάν πιστεύει ότι με την υλοποίηση του νέο-οθωμανικού, αναθεωρητικού οράματός του θα μπορέσει να τοποθετηθεί στο συλλογικό υποσυνείδητο των Τούρκων πλάι στον Κεμάλ. Οπως ακριβώς είναι κρεμασμένα τα πορτραίτα τους στις δημόσιες υπηρεσίες και σε κάθε λογής φιέστα που στήνει το καθεστώς στη γείτονα.

Το «Γαμψό Ξίφος», όπως βαπτίστηκαν οι τουρκικοί αεροπορικοί βομβαρδισμών κατά των κουρδοκρατούμενων περιοχών της Συρίας και του Ιράκ, ήταν η τρίτη στρατιωτική επιχείρηση πέραν των νοτιοανατολικών συνόρων της Τουρκίας. Η χερσαία επέμβαση που, όπως όλα δείχνουν, είναι προ των πυλών, στοχεύει στην επέκταση της ζώνης των περίπου 5 χιλιομέτρων που ήδη κατέχουν εντός του συριακού εδάφους οι Ενοπλες Δυνάμεις της Τουρκίας. Το βάθος της τουρκοκρατούμενης περιοχής θα πρέπει –σύμφωνα με το επιτελικό σχέδιο– να φτάσει έως τουλάχιστον τα 30 χιλιόμετρα.

Σε περίπτωση που το εγχείρημα ολοκληρωθεί επιτυχώς, ο Ερντογάν θα έχει πολλούς λόγους να πανηγυρίζει. Πριν απ’ όλα, αυτή η περιοχή, από «γκρίζα ζώνη» ή no man’s land, θα θεωρηθεί de facto τουρκικό έδαφος. Και αργότερα, όσο δηλαδή πλησιάζουμε αφενός προς τις εκλογές και αφετέρου στον Οκτώβριο του 2023, είναι πολύ πιθανό να καταστεί de jure τουρκικό έδαφος. Ετσι, η υπ’ αριθμόν ένα προεκλογική εξαγγελία του Ερντογάν ότι θα «μεγαλώσει την Τουρκία», μετουσιώνεται σε πράξη.

Ταυτοχρόνως, ο Τούρκος πρόεδρος θα αποδείξει εμπράκτως ότι καταπολεμά πάση θυσία και με κάθε κόστος τις μισητές κουρδικές οργανώσεις του PKK και YPG, οι οποίες σύμφωνα με το καθεστωτικό αφήγημα, όχι απλώς τρομοκρατούν και χύνουν το αίμα του τουρκικού λαού, αλλά και απεργάζονται σχέδια απόσχισης τουρκικού εδάφους στα νοτιοανατολικά της χώρας. Εξ ου και είναι εξαιρετικά δύσκολο ν’ αποφύγει κανείς τη συσχέτιση της τυφλής βομβιστικής επίθεσης στην Ιστικλάλ με τις τρέχουσες εξελίξεις. Είναι πολύ βολικό για να είναι τυχαίο.

Επιπλέον κέρδος για τον Ερντογάν, το γεγονός ότι η αντικουρδική ρητορική και πρακτική συσπειρώνουν στο εσωτερικό τόσο τους ισλαμιστές όσο και τους εθνικιστές  –τους μεν για θρησκευτικούς, τους δε για πατριωτικούς λόγους–, ενώ μπορεί μεν να ακούγεται περίεργο, αλλά αυτή η τακτική είναι βέβαιο ότι θα φέρει εγγύτερα στην κάλπη του Ερντογάν και τους συντηρητικούς Κούρδους. Αυτούς, δηλαδή, που δεν ανήκουν στον χώρο της Αριστεράς και οι οποίοι είναι σαφώς αποτελεσματικότερα ενσωματωμένοι στους μηχανισμούς του τουρκικού κράτους.

Ο Τούρκος πρόεδρος «παίζει» πολύ με τα ταυτοτικά ζητήματα και η εισβολή στη Συρία είναι βέβαιο ότι θα σφυρηλατήσει και για τον ίδιο μια ταυτότητα βουτηγμένη στο αίμα. Την ταυτότητα ενός ανθρώπου που δεν διστάζει να ρισκάρει, να πολεμήσει και εν τέλει να θυσιάσει προκειμένου να υπερασπίσει τη συνοχή του έθνους. Ταυτοχρόνως, η Αγκυρα σχεδιάζει να μεταφέρει στην κατεχόμενη ζώνη μεγάλο μέρος των 3,5 εκατ. Σύρων, με διττό στόχο: Πρώτον, να αποσυμπιέσει τη δοκιμαζόμενη τουρκική κοινωνία, που βλέπει τα ημερομίσθια να συρρικνώνονται, καθώς οι πρόσφυγες προσφέρουν φθηνή εργασία. Δεύτερον και κυριότερο, να αλλοιώσει πληθυσμιακά την περιοχή εις βάρος του κουρδικού στοιχείου, ώστε να την καταστήσει ευκολότερα διαχειρίσιμη.

Προς το παρόν κανείς από τους άμεσους ενδιαφερόμενους δεν εκφράζει αντιρρήσεις –τουλάχιστον ηχηρές– για τις βλέψεις της Τουρκίας στη Συρία. Το αμερικανικό Πεντάγωνο εξέπεμψε έκκληση προς την Αγκυρα να «μη χαθούν τα κέρδη του αγώνα κατά του ISIS», αλλά επί της ουσίας, δηλαδή όσον αφορά την επαναχάραξη των συνόρων εν έτει 2022, επικρατεί σιγή. Ούτε η Ρωσία φαίνεται να έχει αντιρρήσεις – αυτές βέβαια, ακόμα κι αν υπάρξουν, δεν θα είναι δημόσιες.

Αποδεικνύεται, πάντως, ότι αμφότερες οι μεγάλες δυνάμεις δεν είναι προς το παρόν διατεθειμένες να συγκρουστούν γι’ αυτό το ζήτημα με την Τουρκία. Προφανώς, τόσο για την Ουάσινγκτον όσο και για τη Μόσχα, οι επιπτώσεις μιας τέτοιας εισβολής είναι σαφώς ελαφρύτερες από τη γεωπολιτική σημασία της γείτονος, ειδικά εν μέσω της τρέχουσας συγκυρίας.

Οσον αφορά την ελληνοτουρκική ένταση, είχε επισημανθεί και στο πρόσφατο παρελθόν ότι η Συρία θα μπορούσε να λειτουργήσει ως βαλβίδα αποσυμπίεσης του τουρκικού επεκτατισμού. Από τη στιγμή που ο αναθεωρητισμός του Ερντογάν θα βρει εδαφικό αντίκρισμα στα νοτιοανατολικά σύνορα, μειώνονται οι όποιες πιθανότητες έμπρακτης αμφισβήτησης του Αιγαίου δια θερμού επεισοδίου. Αν αναλογιστεί κανείς και το τρίτο σενάριο που απεργάζονται στην Αγκυρα, το οποίο έχει ως επίκεντρο την Κύπρο, με τους Τούρκους να έχουν ήδη απαιτήσει εμμέσως πλην σαφώς την αναγνώριση της δήθεν διεθνούς υπόστασης του ψευδοκράτους από τον Οργανισμό Τουρκογενών Κρατών, διαπιστώνει ότι η Τουρκία είναι σχεδόν απίθανο να στραφεί ευθέως κατά της Ελλάδας. Ο Ερντογάν, άλλωστε, γνωρίζει ότι το τίμημα μιας τέτοιας επιλογής θα είναι εξαιρετικά βαρύ.

Τα παραπάνω, όμως, δεν σημαίνουν ότι η στρατηγική της Τουρκίας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο θα αλλάξει – απλώς θα παραμείνει στο επίπεδο της θεωρίας. Η Αγκυρα θα συνεχίσει ακατάπαυστα να διεκδικεί θαλάσσιες ζώνες που δεν της ανήκουν, με αιχμή του δόρατος το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Οπως, επίσης, θα συνεχίσει να θέτει ζήτημα αποστρατιωτικοποίησης των ελληνικών νησιών, το οποίο και συνδέει με την κυριαρχία τους. Γιατί να μην πιστεύουν οι Τούρκοι ότι αν αλλάξουν τους όρους της Λωζάννης στα σύνορα με τη Συρία δεν θα μπορέσουν να κάνουν το ίδιο και με την Ελλάδα; Εστω και θεωρητικά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News