Ξεκαθαρίστηκε: οι δράστες στην προκειμένη περίπτωση δεν ήταν οι Ρώσοι. Δεν ήταν ένας από τους πάμπολλους πυραύλους που εξαπολύουν οι ρωσικές δυνάμεις κατά των πόλεων της Ουκρανίας αυτός που την περασμένη Τρίτη έπεσε στην πολωνική επικράτεια σκοτώνοντας δύο ανθρώπους. Ο πύραυλος ήταν ρωσικής κατασκευής, αλλά από εκείνους που διαθέτει η αεράμυνα της Ουκρανίας.

Ομως, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι είχε διαφορετική άποψη: έως το βράδυ της Τετάρτης ο ουκρανός πρόεδρος ζητούσε πρόσβαση σε όλα τα «δεδομένα» και υποστήριζε πως ο πύραυλος που έπεσε στην Πολωνία, όχι μόνο κατασκευάστηκε, αλλά και εκτοξεύτηκε από τους Ρώσους. Πάντως, όλοι οι δυτικοί ηγέτες υπογράμμισαν πως την έμμεση ευθύνη φέρουν αποκλειστικά οι Ρώσοι, επειδή οτιδήποτε συμβαίνει σε αυτόν τον πόλεμο είναι απόρροια της ρωσικής επιθετικότητας. Αλλά οι ισχυρισμοί του ουκρανού προέδρου περί ρωσικού πυραύλου ανάγκασαν τον ίδιο τον αμερικανό ομόλογό του να τον διορθώσει (εάν όχι να τον διαψεύσει), και μάλιστα δύο φορές.

Με λίγα λόγια, το βράδυ μεταξύ Τρίτης και Τετάρτης ο κόσμος βίωσε «μια μικρή Κούβα», γράφει o Τζανλούκα Μερκούρι της Corriere della Sera, αναφερόμενος στην κρίση που ξέσπασε πριν από 60 χρόνια, τον Οκτώβριο του 1962, εξαιτίας, και τότε, πυραύλων της Μόσχας, πολύ πιο φονικών και επικίνδυνων, φυσικά, καθώς έφεραν πυρηνικές κεφαλές και το Κρεμλίνο είχε καταφέρει να τους εγκαταστήσει στην Κούβα.

Οπως και αυτή τη φορά, έτσι και τότε, ο κίνδυνος ενός ολικού πολέμου αποσοβήθηκε τελικά. Τότε η αγωνία είχε κρατήσει δύο εβδομάδες, ενώ προχθές μόλις μερικές ώρες, κυρίως χάρη στην ψυχραιμία και την «πεφωτισμένη ηγεσία» –γράφει ο ιταλός δημοσιογράφος– του Τζο Μπάιντεν. Δεδομένου, όμως, ότι ο πόλεμος συνεχίζεται και παρόμοια επεισόδια μπορεί κάλλιστα να προκληθούν ξανά, ο Μερκούρι προβαίνει σε μια διεξοδική και λεπτομερή εξιστόρηση των γεγονότων, καταλήγοντας σε κάποια ιδιαίτερα σημαντικά συμπεράσματα.

Η ψυχραιμία του γηραιού Τζο

Πώς φτάσαμε από τον κίνδυνο ενός Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου στις ευχαριστίες της Μόσχας για τη «μετρημένη» αντίδραση των ΗΠΑ;

Η «επίθεση» στην Πολωνία: Οι πρώτες ειδήσεις περί έκρηξης σε μια φάρμα του χωριού Σεβόντοφ της Πολωνίας, δίπλα στα σύνορα με την Ουκρανία, άρχισαν να μεταδίδονται το μεσημέρι της Τρίτης και η σύνδεση με την ταυτόχρονη ρωσική πυραυλική επιδρομή ανά την Ουκρανία υπήρξε άμεση.

Οι κατηγορίες κατά της Μόσχας: Εκτός από την Ουκρανία, και η Πολωνία στράφηκε αρχικά κατά της Ρωσίας, με την ηγεσία της χώρας να συγκαλεί εκτάκτως το συμβούλιο εθνικής ασφαλείας, ενώ εκλήθη και ο ρώσος πρέσβης στη Βαρσοβία για εξηγήσεις, όπως συνέβη επίσης στην Τσεχία και στη Λετονία. Για αρκετές ώρες, η Βαρσοβία σκεφτόταν πολύ σοβαρά την επίκληση του άρθρου 4 της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, το οποίο προβλέπει διαβουλεύσεις μεταξύ των κρατών-μελών για να διαπιστωθεί εάν απειλείται η εδαφική ακεραιότητα, η πολιτική ανεξαρτησία ή η ασφάλειά κάποιου από αυτά. Σε αυτή την περίπτωση θα ενεργοποιούταν σχεδόν αυτόματα το άρθρο 5 της συμμαχίας περί συλλογικής άμυνας και ένας ολικός πόλεμος θα ήταν πλέον ανησυχητικά πιθανός.

Η επιφυλακτικότητα των ΗΠΑ:  Ο Τζο Μπάιντεν, ο σύμβουλος Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν και ο υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτικοί από την αρχή, θεωρώντας πως, εάν η Μόσχα ήθελε όντως να προκαλέσει το ΝΑΤΟ, δεν θα περιοριζόταν στη εκτόξευση ενός πυραύλου σε μια αγροτική, παραμεθόρια περιοχή της Πολωνίας.

Η έρευνα των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών: Χρειάστηκαν μόνο λίγες ώρες για να καταλήξουν οι αμερικανικές υπηρεσίες στο συμπέρασμα ότι ο πύραυλος που έπεσε στην Πολωνία ήταν ένας ρωσικής κατασκευής πύραυλος εδάφους-αέρος S-300, που εκτοξεύτηκε από τους Ουκρανούς. Από το Μπαλί, όπου βρισκόταν σε εξέλιξη η συνεδρίαση της G20, ο Μπάιντεν έσβησε τη φωτιά, δηλώντας πως «δεν φαίνεται πιθανό ο πύραυλος να εκτοξεύτηκε από τους Ρώσους».

Η πυροσβεστική εμπλοκή του αμερικανού προέδρου εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από τη Μόσχα, ενώ και η Πολωνία ασπάστηκε εμμέσως την αμερικανική εκδοχή, διαβεβαιώνοντας πως θα διατηρούσε την ψυχραιμία της ακόμη και αν επρόκειτο για «μεμονωμένο περιστατικό».

Κάπως έτσι, ο κίνδυνος μιας ανείπωτης κλιμάκωσης του πολέμου αποσοβήθηκε. Αλλά κατά τη διάρκεια εκείνων των δραματικών ωρών αποκαλύφθηκαν οι πιο σημαντικές διαφορές εντός της ευρύτερης δυτικής συμμαχίας.

Η περίπτωση Ζελένσκι

Οι εμφανείς διαφορές: Στο πλαίσιο της κρίσης που ξέσπασε, αρχικό μέλημα των ΗΠΑ ήταν ο κατευνασμός της ενστικτώδους (και πιθανώς υστερόβουλης) αντίδρασης του Ζελένσκι και η διάλυση των φόβων του πολωνού προέδρου Ντούντα. Στην Ουάσινγκτον σίγουρα δεν άρεσε το ότι ο ουκρανός πρόεδρος αξίωσε την άμεση παρέμβαση του ΝΑΤΟ, ούτε ο πρόωρος συναγερμός που έσπευσε να σημάνει (για να τον λήξει στη συνέχεια) η Βαρσοβία.

Οι στόχοι των Αμερικανών: Κύρια επιδίωξη των ΗΠΑ είναι η αποτροπή μιας άμεσης σύρραξης ΝΑΤΟ-Ρωσίας, με την προϋπόθεση, φυσικά, ότι δεν θα τραβήξει πρώτη η Μόσχα τη σκανδάλη. Η υπόδειξη του αμερικανού προέδρου προς τους συμμάχους ήταν ξεκάθαρή από την αρχή του πολέμου: στόχος της Δυτικής Συμμαχίας είναι να περιοριστεί ο Πούτιν, δίχως ωστόσο να επέλθει μια ανεξέλεγκτη κλιμάκωση. Εκτός και αν δεν υπάρχει άλλη επιλογή.

Η στάση του Κρεμλίνου: Το «ατυχές περιστατικό» στην Πολωνία καταδεικνύει ότι, τουλάχιστον στην παρούσα φάση, ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν θέλει να προκαλέσει τις ΗΠΑ. Η Μόσχα δεν θα μπορούσε να αρνηθεί την ευθύνη, εάν όντως την έφερε, γιατί κάτι τέτοιο θα διαπιστωνόταν πολύ εύκολα και πολύ γρήγορα. Οπότε, αρνούμενος ότι ο πύραυλος που έπεσε στην Πολωνία εκτοξεύθηκε από τις δυνάμεις του, ο Βλαντίμιρ Πούτιν ξεκαθάρισε πως ούτε εκείνος επιδιώκει την κλιμάκωση.

Κατέστησαν οι ΗΠΑ πιο ενδοτικές; Κάθε άλλο, αφού η στρατηγική τους παραμένει η ίδια: συνεχίζουν να εξοπλίζουν τους Ουκρανούς, δίχως να απορρίπτουν τις συνομιλίες με τους ρώσους εισβολείς. Ο αμερικανός πρόεδρος μόλις ζήτησε από το Κογκρέσο να εγκρίνει ένα νέο πακέτο ύψους 37 δισ. δολαρίων για τη στήριξη του Κιέβου, αυτό όμως δεν σημαίνει πως η Ουάσινγκτον δεν είναι ανοιχτή στον διάλογο. Για αυτόν τον λόγο συνεχίζει να επικοινωνεί με τη Μόσχα.

Οι τέσσερις δίαυλοι με τη Μόσχα: Ο Αντονι Μπλίνκεν, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, επικοινωνεί με τον ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ, ο Τζέικ Σάλιβαν, σύμβουλος Ασφαλείας του Μπάιντεν, συνομιλεί με τον Νικολάι Πατρούσεφ, γραμματέα του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, ο επικεφαλής του Πενταγώνου Λόιντ Οστιν μιλάει με τον ρώσο υπουργό Αμυνας Σεργκέι Σοϊγκού, ενώ την περασμένη Δευτέρα, ο διευθυντής της CIA Γουίλιαμ Μπερνς συναντήθηκε με τον επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Μόσχας, Σεργκέι Ναρίσκιν.

Για τι συζητούν; Για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων και την ανταλλαγή κρατουμένων, όπως ανέφερε στην Corriere della Sera, πηγή του αμερικανικού ΥΠΕΞ, και είναι αλήθεια πως οι ΗΠΑ κάνουν ό,τι μπορούν για την επιστροφή της καλαθοσφαιρίστριας Μπρίτνεϊ Γκράινερ και του πρώην πεζοναύτη Πολ Γουίλαν. Ενδέχεται, ωστόσο, μέσω αυτών των συνομιλιών, ο Λευκός Οίκος να επιδιώκει να αντιληφθεί εάν οι Ρώσοι θα μπορούσαν να αναζητούν, κεκαλυμμένα στην παρούσα φάση, μια κάποια διέξοδο από τον πόλεμο.

Οι διεθνείς πιέσεις: H συμμετοχή του (ήδη ενισχυμένου από τις ενδιάμεσες εκλογές) Τζο Μπάιντεν στη σύνοδο κορυφής της Ομάδας των Είκοσι στην Ινδονησία υπήρξε ιδιαίτερα εποικοδομητική, καθώς κατάφερε την επανέναρξη του διαλόγου με την Κίνα και άκουσε την Ινδία να εκφράζει την αγανάκτησή της για την οικονομική αστάθεια που επιφέρει ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία.

Γιατί ο Ζελένσκι αποτελεί ειδική περίπτωση; Γιατί η Ουάσινγκτον δυσκολεύεται ολοένα περισσότερο να συνεννοείται με το Κίεβο, ούτως ώστε να συμβαδίζει μαζί του, ειδικά σε κρίσιμες στιγμές. Ο ουκρανός πρόεδρος ανάγκασε τον Τζο Μπάιντεν να τον διαψεύσει αμέσως μόλις επέστρεψε στις ΗΠΑ από την Ινδονησία, το πρωί της Πέμπτης. Αλλά στην προκειμένη περίπτωση σημασία δεν έχει τόσο αν έχει άδικο ο Ζελένσκι, υποστηρίζοντας ότι ο πύραυλος που έπεσε στην Πολωνία δεν ήταν ουκρανικός, αλλά ότι δεν ευθυγραμμίζεται με τις ΗΠΑ, τον κύριο και πιο ισχυρό σύμμαχό του.

Είναι δικαιολογημένη η αντίδρασή του; «Ναι», αποφαίνεται ο δημοσιογράφος της Corriere, εξηγώντας πως, αν από τη σκοπιά των συμμάχων ο επικείμενος χειμώνας θα μπορούσε να οδηγήσει σε κάποια μορφή εκεχειρίας, από τη σκοπιά του Ζελένσκι, οι μήνες που έρχονται και η συνέχιση του πολέμου απλά θα εντείνουν το δράμα του ουκρανικού λαού. Ο οποίος εξακολουθεί να στηρίζει τον πρόεδρό του (σε ποσοστό 70%), αλλά είναι έτοιμος να τον εγκαταλείψει εάν αποφασίσει να παραχωρήσει ουκρανικά εδάφη στον εχθρό.

Το αναγκαστικό διπλό παιχνίδι: Πλέον, είναι προφανές σε όλους πως το διπλό παιχνίδι –στήριξη των αμυνομένων και διάλογος με τους επιτιθέμενους– όχι μόνο δεν είναι αντιφατικό, αλλά ενδέχεται να αποτελεί τη μοναδική διέξοδο. Ο Τζο Μπάιντεν και οι συνεργάτες του σίγουρα δεν είναι «γεράκια» που αναζητούν αφορμή για να κηρύξουν τον πόλεμο στη Ρωσία, ούτε η αλλαγή καθεστώτος στη Μόσχα φαίνεται να αποτελεί στόχο τους.

Πρόκειται για τη στρατηγική που πρώτος είχε υποδείξει ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, υποστηρίζοντας πως «πρέπει να εξοπλίζουμε την Ουκρανία, αλλά δεν πρέπει να ταπεινώσουμε τη Ρωσία». Βρετανία, κράτη της Βαλτικής και χώρες της Ανατολικής Ευρώπης τάσσονται υπέρ μιας πιο σκληρής στάσης, ωστόσο  φαίνεται πως η Ουάσινγκτον διαφωνεί και εμφανίζεται πιο διαλλακτική, συνεχίζοντας όμως να προσφέρει την αμέριστη στήριξή της στους μαχόμενους Ουκρανούς.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News