Τίποτα δεν έχει τελειώσει ακόμα και ο αντίκτυπος θα μπορούσε να είναι καταστροφικός, αλλά στην παρούσα φάση είναι αλήθεια πως ο Δαβίδ κερδίζει (όπως αποδεικνύει η αποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων από τη Χερσώνα) τον Γολιάθ, χάρη στην ακλόνητη βούληση των Ουκρανών να αμυνθούν αλλά και στην υποστήριξη της Δύσης – αν και αρκετοί, σε πολλά δημοκρατικά κράτη, υποστηρίζουν πλέον πως θα πρέπει να περιοριστεί, ακόμη και να τερματιστεί.

Σε ανάλυσή του στην Corriere della Sera, ο ιταλός πολιτειολόγος Αντζελο Πανεμπιάνκο, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια και Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Σαν Ραφαέλε του Μιλάνου, γράφει πως ο πόλεμος που μαίνεται στην Ουκρανία (όπως και πολλά άλλα γεγονότα) καταδεικνύει μια παραδοξότητα, χαρακτηριστική των δυτικών κοινωνιών: «Από τη μία πλευρά μεγιστοποιούν τη σημασία και την αξιοπρέπεια των ανθρώπων, παρέχοντάς τους ένα τεράστιο πλήθος ατομικών δικαιωμάτων. Από την άλλη, είναι επίσης κοινωνίες στις οποίες συντίθενται και διαδίδονται ευρέως αντιλήψεις για την κοινωνική ζωή και την ανθρώπινη ιστορία, οι οποίες απαξιώνουν άτομα, ανθρώπους με σάρκα και οστά, με αποτέλεσμα να αρνούμαστε ή να λησμονούμε τους λόγους που καθιστούν δυνατή, εδώ, στα μέρη μας, την ύπαρξη αυτών των ατομικών δικαιωμάτων», γράφει ο καθηγητής.

Σύμφωνα με τις πιο σύνθετες εκδοχές, σημασία έχουν μόνο οι «δομές» (οικονομικές, κοινωνικές, κλπ.,) που περιβάλλουν και διαμορφώνουν τα άτομα, καταλήγοντας, μάλιστα, να αφαιρούν κάθε ίχνος ατομικής βούλησης. Σύμφωνα με τις πιο ακατέργαστες εκδοχές, τα άτομα είναι μαριονέτες, υποχείρια «ή εκπαιδευμένοι ψύλλοι», γράφει ο ιταλός πανεπιστημιακός, στα χέρια «ισχυρών δυνάμεων», είτε αυτές είναι οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής, είτε είναι το ΝΑΤΟ ή οι πολυεθνικές και «το τέρας με το όνομα “χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο”».

Ζήτημα, όμως, αποτελεί το γεγονός ότι δεν πρόκειται για απόψεις και αντιλήψεις που διακινούνται σε συγκεκριμένους θεωρητικούς κύκλους, αλλά για θέσεις που εκφράζονται σταθερά στο πλαίσιο του δημόσιου διαλόγου και διαδίδονται παντού. «Οι πολλοί, που πιστεύουν ότι στον πόλεμο στην Ουκρανία το μόνο που έχει πραγματικά σημασία είναι η διελκυστίνδα μεταξύ ΝΑΤΟ και Πούτιν, είτε το θέλουν είτε όχι, θεωρούν τις ιδέες και τη θέληση των απλών ουκρανών πολιτών άσχετες, τους αντιμετωπίζουν ακριβώς ωσάν μαριονέτες ή εκπαιδευμένους ψύλλους», εξηγεί ο Πανεμπιάνκο.

Η ασυνέπεια αυτών των θέσεων καταδεικνύεται καταρχάς από το γεγονός ότι οι υποστηρικτές τους δεν θα ήθελαν ποτέ να αντιμετωπίζονταν εκείνοι σαν μαριονέτες ή εκπαιδευμένοι ψύλλοι, καθώς «οι μαριονέτες είναι μόνον οι άλλοι». Ωστόσο, παρόμοιες απόψεις καθόρισαν σημαντικά τη στάση μιας μειοψηφίας –κάθε άλλο παρά αμελητέας– στην Ευρώπη όσον αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία και το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί και κατά την επόμενη φάση της σύρραξης.

«Τα όπλα των Δυτικών χωρών θα ήταν άχρηστα εάν οι Ουκρανοί, οι απλοί άνθρωποι, δεν είχαν αποφασίσει να αντισταθούν, να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους, τους αγαπημένους τους, την ελευθερία τους, τη χώρα τους. Βρήκαν –όπως συμβαίνει μερικές φορές στην Ιστορία–έναν ηγέτη που στέκεται στο ύψος των περιστάσεων. Αλλά ο Ζελένσκι δεν θα μπορούσε να κάνει το παραμικρό εάν οι Ουκρανοί δεν είχαν επιλέξει να τον ακολουθήσουν σε μια αντίσταση που στην αρχή φαινόταν απεγνωσμένη, χωρίς καμία  ελπίδα νίκης», γράφει ο ιταλός πολιτικός επιστήμονας.

Και ακριβώς επειδή οι άνθρωποι δεν είναι απλά υποχείρια στα χέρια των ισχυρών, σε αντίθεση με τους Ουκρανούς, οι ρώσοι στρατιώτες δεν μπορούσαν να κατανοήσουν γιατί βρίσκονταν εκεί, γιατί καλούνταν να σκοτώσουν πριν σκοτωθούν, και για αυτόν τον λόγο το ηθικό τους τσακίστηκε από τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου.

«Οπως και στα χρόνια της αμερικανικής εμπλοκής στο Βιετνάμ ή της ρωσικής εισβολής στο Αφγανιστάν, αυτό που κάνει την πραγματική διαφορά δεν είναι η εξωτερική βοήθεια –που ανέκαθεν υπήρχε–, αλλά η ισχύς ή η αδυναμία των κινήτρων και των πεποιθήσεων των μαχητών (σε αμφότερες τις πλευρές) καθώς και των ανθρώπινων ομάδων που εμπλέκονται. Αυτό εξηγεί γιατί ο Δαβίδ καταφέρνει ενίοτε να κερδίζει τον Γολιάθ», τονίζει ο Πανεμπιάνκο στην ανάλυσή του.

Οσον αφορά το παρόν και, κυρίως, το μέλλον, σύντομα θα αρχίσουν να ακούγονται ολοένα πιο δυνατά οι φωνές όλων όσοι στην Ευρώπη προετοιμάζονται να καταγγείλουν τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι ως αχάριστο και αλαζόνα και να τον κατηγορήσουν ότι έχει υπερβολικές αξιώσεις (την επιστροφή στα σύνορα πριν από τη ρωσική εισβολή του 2014).

Προφανώς, η Δύση και η διεθνής κοινότητα πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν για να αποτραπεί μια κλιμάκωση, πόσω μάλλον μια επέκταση του πολέμου. Αυτός ο κίνδυνος οφείλεται στο ότι οι αυταρχικοί ηγέτες πολύ δύσκολα αποδέχονται μια στρατιωτική ήττα. Γιατί γνωρίζουν ότι αυτή συνεπάγεται, αργά ή γρήγορα, απώλεια της εξουσίας, πιθανώς και της ίδιας της ζωής τους.

Εξίσου προφανές, όμως, είναι (ή θα έπρεπε να είναι) ότι ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δεν είναι μόνος, πως λογοδοτεί σε έναν λαό ο οποίος βίωσε και εξακολουθεί να βιώνει μια τρομερή δοκιμασία και δεν μπορεί απλώς να ξεχάσει τους θανάτους, τις φρικαλεότητες και τα πάμπολλα λοιπά δεινά του πολέμου. «Το μίσος για τον εισβολέα δεν θα υποχωρήσει. Ακριβώς όπως  δεν θα υποχωρούσε το μίσος οποιουδήποτε άλλου είχε βιώσει μια παρόμοια δοκιμασία», σημειώνει ο ιταλός αναλυτής.

Αυτό σημαίνει πως, εάν αρχίσουν κάποια στιγμή οι διαπραγματεύσεις, στόχος θα πρέπει να είναι σίγουρα η επίτευξη της ειρήνης στην Ευρώπη και η διασφάλισή της. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν θα πρέπει να μη γίνουν σεβαστά τα δικαιώματα ενός λαού που δέχτηκε σφοδρή επίθεση.

Εάν ηττηθεί, τελικά, η Ρωσία στην Ουκρανία, παράπλευρη συνέπεια θα είναι, κατά πάσα πιθανότητα, και το τέλος της δημοτικότητας του ρώσου ηγέτη στην Ευρώπη. Είτε παραμείνει στην εξουσία ο Πούτιν είτε όχι, δεδομένου ότι είναι ελάχιστα πιθανό να καταστεί δημοκρατία, η Ρωσία θα συνεχίσει, καλώς ή κακώς, να αποτελεί απειλή για τη Δύση, κυρίως για την Ευρώπη. Εφόσον, όμως, ηττηθεί η Ρωσία, ο κύριος εκφραστής και κατεξοχήν ήρωας του αντιδυτικισμού στα μάτια των αντιδυτικιστών της Δύσης, δηλαδή ο Πούτιν, θα καταστεί αυτομάτως ελάχιστα ελκυστικός.

Ολοκληρώνοντας την ανάλυσή του, ο Αντζελο Πανεμπιάνκο υπενθυμίζει πως απειλή για τη Δύση και τις κοινωνίες της αποτελεί, φυσικά, και η Κίνα. Ωστόσο, δεν θεωρεί πως ο κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ θα μπορούσε να καταστεί μια μέρα δημοφιλής στην Ευρώπη όσο ο ρώσος ομόλογός του. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι οι εγχώριοι εχθροί των δυτικών κοινωνιών θα ξεμείνουν από ήρωες.

«Αργά ή γρήγορα, σίγουρα από κάπου θα εμφανιστεί ένας νέος εκφραστής του αντιδυτικισμού, και αυτός με σκοπό να αποδείξει ότι είμαστε όλοι μαριονέτες (εκτός από εκείνον και όσους πιστεύουν στον αγώνα του) στο έλεος των διαβολικών δυνάμεων. Ισως στη συνέχεια κάποιος επιχειρηματίας να μυριστεί την ευκαιρία και, όπως συνέβη με τον Τσε Γκεβάρα, να αρχίσει να παράγει μπλουζάκια με την εικόνα του ήρωα. Μερικοί από αυτούς που θα τα φορούν, θα νομίζουν ότι προβαίνουν σε μια χειρονομία εξέγερσης ενάντια στην ανοιχτή δυτική κοινωνία. Αντιθέτως, θα συμβάλουν στην ανανέωση της δόξας της», καταλήγει ο Πανεμπιάνκο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News