Πριν από λίγο καιρό, άλλη μια σύγκρουση μεταξύ της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας και της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας οδηγήθηκε προς «επίλυση» στα δικαστήρια. Αυτό συνέβη όταν το ΔΣ της Ομοσπονδίας (ακριβέστερα η πλειοψηφία του) προκήρυξε απεργία «από τα καθήκοντα» που σχετίζονται με την υλοποίηση των θεσμών του Συντονιστή Τάξεων/Γνωστικών Πεδίων και του Παιδαγωγικού Συμβούλου – Μέντορα των νέων εκπαιδευτικών. Πρόκειται, βέβαια, για δύο θεσμούς που εδώ και δεκαετίες λειτουργούν με εξαιρετικά αποτελέσματα σε όλα τα προηγμένα εκπαιδευτικά συστήματα, στην πλειονότητα των ιδιωτικών σχολείων στη χώρα μας – και εκκρεμούσε η νομοθέτησή τους και για τα δημόσια.

Για τους μη έχοντες ακριβή εικόνα των εκπαιδευτικών πραγμάτων, σημειώνουμε ότι και οι δύο θεσμοί συγκαταλέγονται στα «αυτονόητα» για την καλή λειτουργία ενός σχολείου και οι ονομασίες τους είναι δηλωτικές του περιεχομένου τους. Αυτός του συντονιστή αφορά την επιλογή ενός εκπαιδευτικού που συντονίζει δασκάλους περισσοτέρων των δύο τμημάτων ή καθηγητές μιας ειδικότητας ως προς την πορεία προσφοράς και αφομοίωσης της ύλης. Ο θεσμός του μέντορα ταυτίζεται με την πανάρχαια επαγγελματική πρακτική της μαθητείας των νέων εργαζομένων υπό την εποπτεία ενός πεπειραμένου συναδέλφου τους. Ενα πρόσωπο που, εκτός από το να είναι διακριτός επαγγελματίας, πρέπει να διαθέτει και αυξημένες παιδαγωγικές δεξιότητες, το χάρισμα της επικοινωνίας και ενσυναίσθηση, δηλαδή δεν μπορεί να είναι οποιοσδήποτε. 

Με άλλα λόγια, πρόκειται για τη μεταφορά στην Εκπαίδευση θεσμών που εφαρμόζονται, λιγότερο ή περισσότερο οργανωμένα, σε όλους τους επαγγελματικούς χώρους, όπου το προς εκτέλεση έργο παράγεται από ομάδα εργαζομένων. Να όμως που το αυτονόητο, για άλλη μια φορά στην Εκπαίδευσή μας, θεωρείται «νεωτερισμός» και η υλοποίησή του ξεσηκώνει τις αντιδράσεις των εκπαιδευτικών.   

Για την ιστορία, η θεσμοθέτηση μεντόρων είχε προβλεφθεί επί Διαμαντοπούλου. Τότε το υπουργείο προχώρησε σε ορισμό επιστημονικής επιτροπής, με επικεφαλής καθηγητή Παιδαγωγικών που παρέδωσε συγκεκριμένη πρόταση και εξασφάλισε ευρωπαϊκά κονδύλια για την υλοποίηση του «νεωτερισμού». Γιατί έτσι αποκαλούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι μικρές εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις που έχουν ανάγκη συνήθως πιο καθυστερημένα εκπαιδευτικά συστήματα. Συντάχθηκε μάλιστα Υπουργική Απόφαση και, ως συνήθως, «ξεχάστηκε» στα συρτάρια της επόμενης πολιτικής ηγεσίας, όπως συμβαίνει διαχρονικά με πολλές επεξεργασμένες προτάσεις για τα αναγκαία και αυτονόητα και σήμερα με την «ξεχασμένη» Εκθεση Πισσαρίδη για την Εκπαίδευση.  

Και πάλι αντιδράσεις για το αυτονόητο

Τι προκάλεσε όμως και αυτή τη φορά τη βίαιη αντίδραση του ΔΣ της ΔΟΕ; Η συνήθεια; Το γνωστό «όχι» που έχουν παραπάνω από πρόχειρο οι Εκπαιδευτικές Ομοσπονδίες σε ό,τι προτείνουν κατά καιρούς οι ηγεσίες του υπουργείου; Εκτός και αν αφορούν διορισμούς με το τσουβάλι ή περαιτέρω «χαλάρωση» της εποπτείας του εκπαιδευτικού έργου, όπου αμφότεροι συμφωνούν; Το γεγονός ότι, ενώ οι επιπτώσεις της πανδημίας είναι πάντα εμφανείς σε μαθητές, εκπαιδευτικούς και σχολεία, το υπουργείο ούτε τυπικά δεν ασχολείται μαζί τους; Μήπως οι ιδιαίτερες προβλέψεις των σχετικών νομοθετημάτων; Προφανώς όλα τα προηγούμενα.  

Οι σχετικές Υ.Α. υλοποίησης των δύο θεσμών έχουν όλα τα χαρακτηριστικά των εκπαιδευτικών νομοθετημάτων μας. Κατ’ αρχάς ξεκινούν με τη γνωστή ρήση ότι για την υλοποίησή τους «δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων». Δηλαδή, η υλοποίηση εκπαιδευτικών πολιτικών σημαίνει επιπλέον καθήκοντα για τους εκπαιδευτικούς και μόνο. Χωρίς πρόβλεψη και προσδιορισμό κονδυλίων για την αναγκαία εκπαίδευσή ή την παροχή «προνομίων» για όσους επιφορτιστούν με την άσκηση των σχετικών καθηκόντων. Η «λύση» όμως για το υπουργείο είναι παλιά και γνωστή: αν ουδείς επιθυμεί την ανάληψή τους, θα ορίσουν «υπεύθυνους» οι διευθυντές σχολείων. Δηλαδή, ο δρόμος για έναν ακόμα «μίνι εμφύλιο» στα σχολεία στρώθηκε πριν στεγνώσει το μελάνι του νομοθέτη. 

Χρειάζονται, όμως, κίνητρα οι εκπαιδευτικοί για να ασκήσουν τις «αυτονόητες» λειτουργίες που αναβαθμίζουν ποιοτικά το Σχολείο; Οι πολιτικές ηγεσίες του υπουργείου απαντούν διαχρονικά αρνητικά. Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει και στα πλέον «σκληρά» εκπαιδευτικά συστήματα. Οπως το Βρετανικό, που κάθε άλλο παρά φημίζεται για τους μισθούς και τα προνόμια στους εκπαιδευτικούς του.  

Σχετικό σχόλιο καταθέτει στο βιβλίο της «Δίδαξε – Μπορείς;» (εκδ. Πατάκη, 2022) η βραβευμένη με το Global Teacher Prize 2018 ελληνοκύπρια καθηγήτρια καλλιτεχνικών Αντρια Ζαφειράκου, δασκάλα δοσμένη στο επάγγελμά της, που υπηρετεί σε υποβαθμισμένη περιοχή του Λονδίνου: «Στο σχολείο δίνεται η δυνατότητα να ανελιχθεί κανείς ως εκπαιδευτικός, αναλαμβάνοντας επιπλέον ευθύνες… που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών… [ή] τη συμβουλευτική και την υποστήριξη. Η κάθε θέση ανεβάζει τον εκπαιδευτικό στη μισθολογική κλίμακα, αλλά [και] μειώνει τις ώρες διδασκαλίας στην τάξη. Ο όγκος των ευθυνών αυξάνεται εκθετικά». 

Γιατί η υλοποίηση των παιδαγωγικά «αυτονόητων» οφείλει να συνοδεύεται από τα επαγγελματικά «αυτονόητα», γεγονός που ουδέποτε έλαβαν υπόψη οι πολιτικές ηγεσίες του υπουργείου Παιδείας, αφού και οι πλέον δοσμένοι στο επάγγελμά τους εκπαιδευτικοί δεν είναι ιερομόναχοι αλλά επαγγελματίες. Εξάλλου, αυτός είναι κι ένας από τους λόγους, αν όχι ο κυριότερος, που η πλειονότητα των εκπαιδευτικών απορρίπτει την ατομική αξιολόγηση. Αν τους δίνονταν υλικά κίνητρα για να αξιολογηθούν, όπως σε όλον τον κόσμο, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Παρεμπιπτόντως, φέτος στη δημόσια διοίκηση 6.000 υπάλληλοι θα λάβουν σχεδόν έναν επιπλέον μισθό επειδή αξιολογήθηκαν οικειοθελώς…   

Δυστυχώς, όμως, η νομοθέτηση συντονιστών και μεντόρων δεν προβλέπει οικονομικά κίνητρα αλλά ούτε μείωση του διδακτικού ωραρίου, όταν στη συγκεκριμένη συγκυρία τα σχολεία ξεχειλίζουν από αναπληρωτές. Ο λόγος; Αυτονόητα γνωστός.

Ως προς τις ειδικές παιδαγωγικές προβλέψεις των σχετικών Υ.Α., καλύτερα να μην υπεισέλθουμε σε λεπτομέρειες. Με δυο λόγια, πρόκειται για κείμενα συντεταγμένα από ανθρώπους που διαθέτουν ελάχιστη ή μηδενική επαφή με τη σχολική πραγματικότητα και επιφανειακή βιβλιογραφική ενημέρωση. Ενδεικτικά και μόνο: Πρώτον, προβλέπεται να υπάρξουν μέντορες από εξαθέσια σχολεία και πάνω (!), όταν όλοι γνωρίζουμε πως οι νεοδιόριστοι δάσκαλοι, που τους χρειάζονται, τοποθετούνται κυρίως σε ολιγοθέσια σχολεία της επαρχίας. Δεύτερον, η επιλογή συντονιστών και μεντόρων γίνεται αποκλειστικά από τους διευθυντές των οικείων σχολείων, ο προβλεπόμενος αριθμός τους είναι ανεπαρκής και η επιλογή τους πραγματοποιείται με ακαδημαϊκά μετρήσιμα «μόρια» (!). Λες και αναζητούμε καθηγητές πανεπιστημίου και όχι επαγγελματίες της έδρας.

Ετσι, για τα «αυτονόητα» στην Εκπαίδευση φτάνουμε στα δικαστήρια. Οι δικαστικές αποφάσεις, όμως, δεν επιβάλλουν την παραμικρή αλλαγή στο Σχολείο. Από τη μία τα «κόλπα» της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας για την ανατροπή τους στην πράξη είναι πολλά κι από την άλλη, ακόμα και αν επιβληθούν διοικητικά, χωρίς τη συναίνεση των εκπαιδευτικών, θα «ενεργοποιηθεί» η αλώβητης ισχύος στη χώρα μας σοβιετική ρήση: «Εσείς κάνετε ότι μας πληρώνετε κι εμείς κάνουμε ότι δουλεύουμε».             

---

* Ο Νίκος Σαλτερής είναι επίτιμος σχολικός σύμβουλος Δ.Ε. και συγγραφέας

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News