Καλοκαίρι του 2018. Φρεσκοαπολυμένη και ζωσμένη ευμεγέθεις κούτες, αγωνίζομαι να ανοίξω μια δίφυλλη γυάλινη πόρτα, όταν σκοντάφτω πάνω σε έναν «πρώην» συνεργάτη. «Θέλω κάτι να συζητήσουμε…» μου λέει, αγνοώντας, προφανώς,  τις τελευταίες εξελίξεις. «Από χθες δεν είμαι πλέον στην εταιρεία» τον ενημερώνω. «Α, τόσο πρόσφατο;», χαμογελάει. «Και ποιος είναι τώρα στη θέση σου για να μιλήσω μαζί του;».

Αποκαλυπτική της ανθρώπινης φύσης η απόλυση, όπως όλες οι κομβικές στιγμές στη ζωή. Και για τον εκδιωχθέντα και για τους παραμένοντες. Και τι δεν του έχουν σούρει του «Chief Twit» (Ελον Μασκ) για τον τρόπο που, αφού εξαγόρασε το Τwitter αντί 44 δισ. δολαρίων, «σούταρε» το 50% του προσωπικού της πλατφόρμας, κάπου 3.700 εργαζομένους.

Διότι τους «σούταρε» με ένα email που θα γράψει ιστορία και που, μεταξύ άλλων, «ενημερώνει»: «Αν βρίσκεστε σε κάποιο γραφείο ή καθ΄οδόν για κάποιο γραφείο, παρακαλώ γυρίστε στο σπίτι».

Πολλοί ειδικοί σπεύδουν να τονίσουν ότι πρόκειται για αληθινό «masterclass» κακού μάνατζμεντ. «Elon Musk just showed us how not to to fire people» («Ο Ελον Μασκ μόλις μας έδειξε πώς  να μην απολύουμε ανθρώπους») συνόψιζε προ ημερών ένας δηλητηριώδης τίτλος της Washington Post.

Απόλυση με hashtag

Ωστόσο, σε αυτό το παλιρροϊκό κύμα μαζικών απολύσεων στις Βig Τech (ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ της Μeta ήδη ανακοίνωσε το ψαλίδισμα 11.000 θέσεων εργασίας), οι προβολείς πέφτουν αισίως πάνω στους ίδιους τους… απολυθέντες.

Αυτός που χάνει τη δουλειά του δεν είναι πλέον ο αποσυνάγωγος που το κρύβει από τους φίλους και την οικογένειά του και κάνει ότι συνεχίζει να πηγαίνει κάθε μέρα στο γραφείο (το απίθανο σενάριο της γαλλικής ταινίας «Ελεύθερος ωραρίου», του Λοράν Καντέ, 2001).

Σήμερα η κουρτίνα ανοίγει και μια εξόχως τραυματική και μοναχική εμπειρία που μέχρι πρότινος λάμβανε χώρα κεκλεισμένων των θυρών, με λίγους μάρτυρες και μπόλικους πνιγμένους λυγμούς, βγαίνει στον αέρα. Στην περίπτωση, μάλιστα, του Twitter η απόλυση αποκτά, σύμφωνα με τους Νew York Times, ακόμα και δικό της hashtag: #lovewhereyouworked, #TwitterLayoffs κ.ά.

«Είναι η πρώτη φορά που απολύομαι, οπότε θέλω να βεβαιωθώ ότι δείχνω ωραίος» λέει χαρωπά στο TikTok  ένας από τους υποψήφιους για «απομάκρυνση» εργαζόμενους του Twitter, μόλις ολοκληρώνει μια πρωινή περιποίηση προσώπου. Ενας άλλος, πάλι στο TikTok, κάνει ότι προσπαθεί επί ματαίω να επικοινωνήσει τηλεφωνικώς με κάποιον στο (αιματοκυλισμένο από τις απανωτές καρατομήσεις) γραφείο.

Λυπάμαι, κάνουμε restructuring

Η απoστιγματοποίηση της απόλυσης είναι και αυτή γέννημα θρέμμα της πανδημίας. Μέγας «ευεργέτης» ο Βισάλ Γκαργκ, CEO της αμερικανικής εταιρείας στεγαστικών δανείων Βetter.com, που τον περασμένο Δεκέμβριο απέλυσε μέσω Zoom 900 εργαζομένους.

Το βίντεο έγινε, φυσικά, viral και ο ίδιος αντιμετωπίστηκε ως ένα από τα πλέον ειδεχθή δείγματα corporate κυνισμού (οι συγγνώμες που ζήτησε στη συνέχεια δεν μπόρεσαν να μαζέψουν τον ασυμμάζευτο). Κάπως έτσι οι 900 της Βetter.com απέκτησαν πρόσωπο. Και κάπως έτσι η χιονοστιβάδα άρχισε να κυλάει.

Η δημοσιοποίηση του «περάστε από το λογιστήριο» δεν ήταν φυσικά ποτέ ιδιαίτερα κολακευτική για τον εργοδότη. Τώρα όμως, όταν πέφτει τσεκούρι, ο ίδιος ξέρει καλά ότι μπορεί να του γυρίσει μπούμερανγκ.

Ο πλανήτης πληροφορείται σήμερα εν λεπτομερεία, π.χ., τις απαράδεκτες πρακτικές εκπαραθύρωσης του πλουσιότερου ανθρώπου του πλανήτη. Μαθαίνει για τις «παγωμένες» περιστρεφόμενες πόρτες στα κτίρια του Twitter, για τους  κωδικούς πρόσβασης που «παγώνουν» μέσα στη νύχτα κτλ. Επίσης, βγαίνουν στη φόρα όλα τα δημοφιλή εργοδοτικά τερτίπια. Το να λες π.χ. «απομάκρυνση» και «κάνουμε περικοπές ή restructuring» αντί του απλού και καθαρού «απολύεσαι!».

Οπως επισημαίνει (πάντα με αφορμή τον Μασκ), η  Σάντρα Σoύχερ, καθηγήτρια Management στο Harvard Business School, είναι συχνά πολύ πιο έντιμο να πεις σε κάποιον κατά πρόσωπο «σε απολύω μετά από 15 ολόκληρα χρόνια και ας έχεις δώσει όλη σου τη ζωή εδώ μέσα», από τα διάφορα χρυσωμένα χάπια (δοσμένα με την «ηθική αποσύνδεση» ενός Γιόζεφ Μένγκελε).

Σε δημόσια θέα πλέον και η μόνιμη επωδός του αφεντικού που θέλει να δείχνει ανθρώπινος (ακόμα και αν κρύβει ψήγματα αληθείας). Αυτό το περίφημο: «Δεν μπορείς να φανταστείς πόσο δύσκολο είναι για μένα να πρέπει να σε διώξω».

Αρκεί να δει κανείς τι κράξιμο εισέπραξε τον περασμένο Αύγουστο o διευθύνων σύμβουλος της Hyper Social, όταν πόσταρε στο LinkedΙn τον εαυτό του να κλαίει, λίγο αφότου είχε ξαποστείλει δύο από τους δεκαεπτά υπαλλήλους του. Σύμφωνοι, πάσχεις, αλλά αυτοί οι δύο που βρίσκονται τώρα στο σαλόνι του σπιτιού τους με παντόφλα και άδειο βλέμμα πάσχουν περισσότερο.

Παράπλευρες απώλειες

Η πανδημία βοήθησε και με όλες τις τεκτονικές αλλαγές που προκάλεσε στην εργασία. Ολη αυτή η τεράστια υπαρξιακή αναμπουμπούλα γύρω από το «πόσο χρόνο αφιερώνω στη δουλειά και σε ποια δουλειά», απενεχοποίησε και την απόλυση. Εν έτει 2022 μπορείς κάλλιστα να το ανακοινώσεις ο ίδιος στο LinkedIn (όπως έκαναν πρόσφατα οι απολυμένοι του Netflix).

Κατά συνέπεια, έρχονται στο φως και κάποιες αθέατες πλευρές της όλης διαδικασίας, π.χ. το κύμα αλληλεγγύης μεταξύ των εργαζομένων ή ο συναισθηματικός Αρμαγεδδώνας (στρες, «ενοχή του επιζώντα» κ.ο.κ.), που βιώνουν όσοι, εν μέσω μαζικών απολύσεων, παραμένουν στα γραφεία τους. Αποκαλύπτονται, τέλος, και εκείνοι που εγώ έχω, εξ ιδίας πείρας, βαφτίσει « tricoteuses» (έτσι αποκαλούνταν στη Γαλλική Επανάσταση οι γυναίκες που έπλεκαν μπροστά στην γκιλοτίνα) .

Για να μην αυταπατώμεθα, βέβαια, με ή χωρίς hashtag, το να χάνεις τη δουλειά σου δεν παύει να είναι ένα τραύμα. Εκτός και αν η δουλειά σου έχει καταντήσει μεγαλύτερο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News